Οι κεντρικοί πυλώνες του ν. 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) κρίθηκαν με οριακή πλειοψηφία συνταγματικοί.
α. Η ενιαία οργανωτική δομή του ΕΦΚΑ κρίθηκε συνταγματική στη βάση της ισότητας και της αναλογικότητας.
β. Ο επανυπολογισμός των συντάξεων με οριακή πλειοψηφία 13 έναντι 12, κρίθηκε από την Ολομέλεια του ΣτΕ συνταγματικός με βάση τις συντάξεις την 31η Δεκεμβρίου του 2014.
Το Δικαστήριο έκλεισε τα μάτια στις περικοπές του δεύτερου Μνημονίου (4093/2012) που κρίθηκαν αντισυνταγματικές από την Ολομέλεια του 2015.
Έκλεισε τα μάτια του στις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων που έκρινε ομόφωνα με επτά αποφάσεις ότι οι περικοπές του β’ μνημονίου παραβίαζαν το άρθρο 12 του Ε.Κ.Χ. Και ειδικότερα την πρόβλεψη ότι οι συντάξιμες αποδοχές πρέπει να βρίσκονται εγγύς του μισθού των εργαζομένων που είχαν στο εργασιακό τους βίο.
Το Δικαστήριο έκλεισε τα μάτια στη χιονοστιβάδα των περικοπών των τριών μνημονίων που περιέκοψαν το εισόδημα των συνταξιούχων (σύνταξη – επικούρηση – εφάπαξ) σε ποσοστά πάνω από 50% κύρια στις μεσαίες και ανώτερες συντάξεις, με την επιχειρηματολογία ότι πρέπει αυτοί να σηκώσουν τα δημοσιονομικά βάρη.
Για τη δυσβάσταχτη αδικία του νόμου Κατρούγκαλου να γίνονται περικοπές στους νέους συνταξιούχους (μετά την ψήφιση του νόμου το 2016) σε ποσοστά 35% το Δικαστήριο δεν ασχολήθηκε. Συνεπώς η διάκριση σε παλαιούς και νέους ασφαλισμένους είναι γεγονός και εσφαλμένα έκρινε το ΣτΕ ότι δήθεν εφαρμόζεται η αρχή της ισότητας.
Το Δικαστήριο κόντρα στην πάγια νομολογία των Ευρωπαϊκών και Εθνικών Δικαστηρίων έκλεισε τα μάτια στην πάγια αρχή ότι πριν από κάθε μεγάλη μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό σύστημα είναι αναγκαία προϋπόθεση οι αναλογιστικές μελέτες που στην επίδικη μεταρρύθμιση δεν υπήρξαν.
Αυτές τις επισημάνσεις μας, που προσδιορίζουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ύψους των συντάξεων φαίνεται έλαβε υπόψη η μεγάλη οριακή μειοψηφία των μελών του ΣτΕ. Μια ψήφος έκρινε το επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης των συνταξιούχων που οδεύει προς το βαλκανικό πρότυπο και όχι προς το ευρωπαϊκό.
Το δικαστήριο σχετικά με τα αναδρομικά περιόρισε ασφυκτικά τα περιθώρια. Σε αντίθεση με τα ειδικά μισθολόγια όπου χορηγήθηκαν οι περικοπές του δευτέρου μνημονίου, στο χώρο τον ιδιωτικό αυτές οι περικοπές δεν θα χορηγηθούν. Τα αναδρομικά περιορίσθηκαν μόνον για την περίοδο από την έκδοση της απόφασης της Ολομέλειας του 2015 μέχρι την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου τον Ιούνιο του 2016. Και για αυτά δεν ασχολήθηκε το ΣτΕ.
Η οργανωτική δομή του ασφαλιστικού συστήματος και το ύψος των συντάξεων αποτελούν τους βασικούς πυλώνες και αυτοί κρίθηκαν από το ΣτΕ συνταγματικοί. Οι αντισυνταγματικότητες αφορούν τις εισφορές στους αυτοαπασχολούμενους – ελεύθερους επαγγελματίες (κρίθηκε αντισυνταγματικό το όριο του 20%) αλλά ήδη έχει υπάρξει νομοθετική ρύθμιση που το όριο αυτό μειώθηκε στο 13,5%. Συνεπώς η κρίση του Δικαστηρίου δεν έχει πρακτική χρησιμότητα.
Κρίθηκαν επίσης αντισυνταγματικές οι διατάξεις για τον υπολογισμό των επικουρικών συντάξεων (όπου υπήρξε και σε αυτή την παροχή μεγάλη «σφαγή») με τον ισχυρισμό ότι δεν υπήρχαν επαρκείς αναλογιστικές, που να αποδεικνύουν ότι η αναπροσαρμογή των επικουρικών συντάξεων πραγματοποιήθηκε για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Αντίθετα για τις κύριες συντάξεις που διαμορφώνουν τα 2/3 της παροχής κρίθηκε από το Δικαστήριο ότι οι αναλογιστικές μελέτες από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας ήταν επαρκείς!!
Οριακά το Δικαστήριο έκρινε ότι το δημόσιο συμφέρον υπερισχύει έναντι του ιδιωτικού στον υπολογισμό των συντάξεων και δεν έβγαλε αντισυνταγματικές τις σχετικές διατάξεις.
Και έγειρε το «ζύγι» προς το Δημόσιο σε βάρος της αξιοπρεπούς διαβίωσης της πολυπληθυσμικής κοινωνικής ομάδας των συνταξιούχων. Το βλέμμα λοιπόν γυρίζει στη νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση που έχει υποσχεθεί η νέα κυβέρνηση.
Συμπερασματικά: Με την απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ διατηρήθηκαν οι βασικοί πυλώνες του νόμου Κατρούγκαλου και κρίθηκαν αντισυνταγματικές διατάξεις ήσσονος σημασίας, αλλά όχι αμελητέες. Κύρια για τον επανυπολογισμό της επικούρησης και την παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας μεταξύ εισφορών και παροχών, σχετικά με τον χρόνο απασχόλησης. Για τις εισφορές (όριο 20%) δεν υπάρχει πρακτικό αντίκρισμα αφού ήδη έχει νομοθετηθεί νέο όριο 13,5% από την 01.01.2019.
Ως Συνήγορος πολλών συνταξιουχικών οργανώσεων θέλω να επισημάνω ότι για το χρονικό διάστημα από την δημοσίευση των αποφάσεων της Ολομέλειας του ΣτΕ το 2015 (Ιούνιος 2015) έως και την δημοσίευση του Νόμου 4387/2016 (Μαϊος 2016), η αντισυνταγματικότητα των νόμων 4051/2012 και 4093/2012 συνεχίζει να έχει ισχύ και η Κυβέρνηση οφείλει να χορηγήσει τα αναδρομικά στους συνταξιούχους , τόσο στην κύρια όσο και στην επικουρική σύνταξη.
Η Νομοθετική ρύθμιση των ζητημάτων της χορήγησης των αναδρομικών στους συνταξιούχους για το παραπάνω χρονικό διάστημα είναι μονόδρομος για την Κυβέρνηση!!
Ο κ. Λουκάς Αποστολίδης είναι δικηγόρος, πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής.
