Τα μάτια μπορούν να αποτελέσουν τα «παράθυρα» προς την πιο έγκαιρη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ. Αυτό δείχνει μια νέα μελέτη ερευνητών από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Neurobiology of Aging». Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, η μέτρηση της ταχύτητας με την οποία διαστέλλονται οι κόρες των ματιών ενός ατόμου ενόσω εκείνο υποβάλλεται σε γνωστικό τεστ, μπορεί να αποτελέσει μια ελάχιστα παρεμβατική μέθοδο χαμηλού κόστους για τον έλεγχο ανθρώπων που αντιμετωπίζουν αυξημένο γενετικό κίνδυνο για Αλτσχάιμερ προτού καν ξεκινήσει η πτώση των γνωστικών ικανοτήτων τους.
Τα τελευταία χρόνια επιστήμονες που διερευνούν την παθολογία της νόσου Αλτσχάιμερ έχουν στρέψει κυρίως την προσοχή τους σε δύο παράγοντες: την εναπόθεση στον εγκέφαλο πλακών μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται β-αμυλοειδές καθώς και τις συσσωματώσεις στον εγκέφαλο μιας άλλης πρωτεΐνης που ονομάζεται tau. Και οι δύο αυτές πρωτεΐνες έχουν συνδεθεί με καταστροφή και θάνατο των νευρώνων οδηγώντας σε προοδευτική φθίση των γνωστικών λειτουργιών.
Οι κόρες των ματιών στο… μικροσκόπιο
Η νέα μελέτη επικεντρώνεται στην απόκριση της κόρης των ματιών η οποία καθοδηγείται από τον υπομέλανα τόπο (locus coeruleus, LC), έναν πυρήνα αρκετών χιλιάδων νευρώνων που βρίσκεται στο εγκεφαλικό στέλεχος και εμπλέκεται μεταξύ άλλων στη γνωστική λειτουργία. Η πρωτεΐνη tau αποτελεί τον πιο πρώιμο δείκτη της νόσου Αλτσχάιμερ και πρωτοεμφανίζεται στον υπομέλανα τόπο – μάλιστα συνδέεται στενότερα από ό,τι το β-αμυλοειδές με τη γνωστική λειτουργία.
Ο υπομέλας τόπος είναι αυτός που καθοδηγεί την απόκριση της κόρης των ματιών – την αλλαγή στη διάμετρό τους – όταν το άτομο εκτελεί γνωστικές ασκήσεις (όσο πιο δύσκολο είναι το καθήκον που καλείται να επιτελέσει ο εγκέφαλος, τόσο πιο πολύ διαστέλλονται οι κόρες των ματιών).
Σύνδεση με γονίδια υψηλού κινδύνου
Σε προηγούμενη μελέτη της η ίδια ερευνητική ομάδα επικεφαλής της οποίας ήταν οι Γουίλιαμ Κρέμεν και Κάρολ Φραντς, καθηγητές Ψυχιατρικής και συνδιευθυντές του Κέντρου Συμπεριφορικής Γενετικής της Γήρανσης στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, είχε ανακαλύψει ότι άτομα με ήπια γνωστική διαταραχή (προάγγελος της νόσου Αλτσχάιμερ), εμφάνιζαν μεγαλύτερη διαστολή στην κόρη των ματιών τους και μεγαλύτερη προσπάθεια να φέρουν εις πέρας ένα γνωστικό καθήκον σε σύγκριση με υγιή άτομα, ακόμη και όταν οι δύο ομάδες είχαν τελικώς ίδια σκορ στα γνωστικά τεστ. Στη νέα μελέτη, η ερευνητική ομάδα πήγε ένα βήμα πιο πέρα συνδέοντας τη διαστολή της κόρης των ματιών με γονίδια τα οποία έχει αποδειχθεί ότι σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για νόσο Αλτσχάιμερ.
«Τα νέα ευρήματα μαρτυρούν ότι η μέτρηση της διαστολής της κόρης των ματιών κατά τη διάρκεια εκτέλεσης γνωστικών καθηκόντων μπορεί να αποτελέσει ένα νέο εργαλείο ανίχνευσης της νόσου Αλτσχάιμερ προτού εμφανιστούν συμπτώματα» σημείωσε ο καθηγητής Κρέμεν.
