Κανένας εφησυχασμός δεν προβλέπεται στο μέτωπο των ελληνοτουρκικών σχέσεων και του Κυπριακού το προσεχές διάστημα. Το βλέμμα όλων των εμπλεκομένων επικεντρώνεται στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το τρίτο 10ήμερο του Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη. Εκεί αναμένονται δύο σημαντικές εξελίξεις. Πρώτον, θα υπάρξει συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και απομένει η ρύθμιση της τελικής ημερομηνίας. Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Ερντογάν ήταν ο πρώτος ξένος ηγέτης που τηλεφώνησε για να συγχαρεί τον κ. Μητσοτάκη για την εκλογική του νίκη και ο έλληνας Πρωθυπουργός έχει δηλώσει ότι επιθυμεί μια επανεκκίνηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, χωρίς να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες. Δεύτερον, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες θα συναντηθεί, χωριστά, με τον κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και με τον τουρκοκύπριο ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί με σκοπό να διαφανεί αν υπάρχει δυνατότητα ουσιαστικής επανεκκίνησης των συνομιλιών για επίλυση του Κυπριακού.
Τα προαναφερθέντα στοιχεία διαμορφώνουν το περίγραμμα των σχέσεων στο τρίγωνο Αθήνα – Αγκυρα – Λευκωσία. Το περιεχόμενο είναι πολύ πιο σύνθετο. Στο τραπέζι έχει επανέλθει εσχάτως το ζήτημα του Μεταναστευτικού λόγω της σημαντικής αύξησης των ροών από τις τουρκικές ακτές προς τα ελληνικά νησιά. Οι λύσεις σε αυτό το θέμα δεν μπορούν να αναζητηθούν αποκλειστικά σε διμερές επίπεδο και η εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ενωσης θεωρείται δεδομένη. Η Δήλωση ΕΕ – Τουρκίας του Μαρτίου 2016 έχει πλέον φτάσει στα όριά της και οι δυσλειτουργίες της είναι σε όλους γνωστές. Από την τουρκική πλευρά διέρρευσε μάλιστα ότι η Ανγκελα Μέρκελ ίσως επισκεφτεί προσεχώς την Αγκυρα. Πάντως, οι δημόσιες δηλώσεις περί άμεσης αναθεώρησης του Κανονισμού του Δουβλίνου ακούγονται ως ευχολόγια για όσους έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα την τελευταία τετραετία.
Το σίριαλ χωρίς τέλοςμε τις γεωτρήσεις
Η Αθήνα ανησυχεί σφόδρα από την εμπρηστική ρητορική της Αγκυρας και τις κινήσεις της στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή από τη Ρόδο και την Κάρπαθο μέχρι την Κύπρο. Είναι σαφές ότι υπάρχει μια «παβλόφεια αντίδραση» κάθε φορά που ένας τούρκος αξιωματούχος, ακόμη και χαμηλόβαθμος, επαναλαμβάνει δηλώσεις για τη «γαλάζια πατρίδα» ή όταν ο κ. Ερντογάν φωτογραφίζεται μπροστά σε έναν χάρτη που απεικονίζει το Αιγαίο χωρισμένο στη μέση: οι γνωρίζοντες ενθυμούνται ότι η Αγκυρα ήδη από το 1973 υποστηρίζει ότι ανατολικά του 25ου μεσημβρινού πρέπει να υπάρχει συνδιαχείριση. Καθώς όμως η ανακάλυψη υδρογονανθράκων έχει μεταβάλει τις ισορροπίες, η συνεχής παρουσία τουρκικών ερευνητικών σκαφών και γεωτρυπάνων προκαλεί σοβαρό προβληματισμό.
Το μείζον ερώτημα αν η Αγκυρα θα στείλει ή όχι το σεισμογραφικό σκάφος «Ορούτς Ρέις» σε περιοχή νοτίως του Καστελλόριζου έχει μετατραπεί σε σίριαλ χωρίς ορατό τέλος. Το σκάφος παραμένει αγκυροβολημένο στην Αττάλεια, οι αρχικές διαρροές περί πραγματοποίησης ερευνών εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας εντός του Αυγούστου διαψεύστηκαν και η προσοχή έχει πλέον μεταφερθεί για τον Σεπτέμβριο. Υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι η Αγκυρα δεν στέλνει μηνύματα για κορύφωση της κρίσης σε διμερές επίπεδο, αλλά δεν μπορούν να υπάρχουν βεβαιότητες. Ουσιαστικά, εμφανίζεται να ασκεί ψυχολογικό πόλεμο στην ελληνική πλευρά και η Αθήνα μοιάζει να βοηθά σε αυτόν απλώς αναπαράγοντας τα τουρκικά μηνύματα.
Οι ασκήσεις υποβρυχίων και η Αμμόχωστος
Την ίδια στιγμή, έμπειροι στρατιωτικοί επιτελείς δεν ανησυχούν τόσο για τις αλλεπάλληλες εκδόσεις τουρκικών αγγελιών (NAVTEX) για ασκήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, όσο για τη συνεχιζόμενη επιλογή της Τουρκίας να κλείνει μεγάλες σε έκταση περιοχές για ασκήσεις υποβρυχίων με subnotes και μάλιστα για μεγάλα χρονικά διαστήματα (πρόσφατα δεν δίστασε να εκδώσει subnote για περιοχή νοτίως της Κρήτης). Με τον τρόπο αυτόν επιδιώκει ξεκάθαρα να αποτρέψει την κίνηση ελληνικών υποβρυχίων και υποχρέωσε την Αθήνα να εκδώσει πρόσφατα δικές της subnotes. Σημειώνεται ότι οι αγγελίες για υποβρύχια δηλώνονται σε συγκεκριμένη υπηρεσία του ΝΑΤΟ ώστε να διευκολύνονται οι συμμαχικές κινήσεις και η τουρκική πρακτική έχει ενοχλήσει πολλά κράτη-μέλη. Οι δε περιοχές που δεσμεύει με subnotes η Αγκυρα στα ανοιχτά της Συρίας κρίνονται ότι βοηθούν τις κινήσεις ρωσικών υποβρυχίων.
Στο Κυπριακό όμως η κατάσταση μοιάζει να βγαίνει εκτός ελέγχου. Η Αγκυρα είναι αποφασισμένη να μην υποχωρήσει στο ζήτημα των υδρογονανθράκων και βάζοντας δυναμικά στο τραπέζι το θέμα της Αμμοχώστου ανεβάζει τον πήχη της δυσκολίας. Ο κ. Μητσοτάκης συναντήθηκε την περασμένη Τρίτη με τον Νίκο Αναστασιάδη με σκοπό τον συντονισμό εν όψει της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η Αθήνα είναι επιφυλακτική για το ενδεχόμενο άτυπης πενταμερούς διάσκεψης (αν και δεν θα εμφανιζόταν δημοσίως να την τορπιλίζει) για την οποία η Αγκυρα έχει διαμηνύσει ότι θα είναι το φόρουμ όπου όλες οι πλευρές πρέπει εκ των προτέρων να συμφωνήσουν τι θα συζητηθεί στο τελικό στάδιο. Σε διαφορετική περίπτωση, η συζήτηση θα πρέπει να διεξαχθεί με άλλους όρους, πέραν των σημερινών παραμέτρων του ΟΗΕ – αν και η πρόσφατη έκθεση του Γενικού Γραμματέα δημιουργεί νέα δεδομένα και στο πεδίο αυτό. Η δε πολιτική ισότητα κυριαρχεί σε όλες τις δημόσιες δηλώσεις τόσο τουρκοκύπριων όσο και τούρκων αξιωματούχων.
