Επανήλθε και πάλι το ζήτημα των φοιτητών που αργοπορούν με το πτυχίο τους και κινδυνεύουν με διαγραφή. Πριν από πέντε περίπου χρόνια (9.8.2014) το “Βήμα” είχε φιλοξενήσει ένα άρθρο μου με τίτλο, Μια πρόταση για τους “αιώνιους” φοιτητές. Εκεί υπεστήριξα ότι δεν μπορούν να εξομοιωθούν οι φοιτητές που εμφανίζονται στις εξετάσεις και προσπαθούν να πάρουν το πτυχίο τους, έστω και αν αποτυγχάνουν στις εξετάσεις, με όσους δεν παρουσιάζονται ποτέ και φαίνεται ότι έχουν κόψει κάθε δεσμό με το Πανεπιστήμιο. Ας μου επιτραπεί να προσθέσω λίγες σκέψεις.
Στο δικό μας το εκπαιδευτικό σύστημα δεν τίθεται όριο στον αριθμό των εξετάσεων στις οποίες μπορεί να υποβληθεί ένας φοιτητής. Στο γερμανικό σύστημα, αντιθέτως και όσον αφορά στις Νομικές Σχολές, οι υποψήφιοι δίνουν μια συνολική κρατική εξέταση για το πτυχίο τους και αν αποτύχουν για δεύτερη ή τρίτη φορά, χάνουν τη φοιτητική τους ιδιότητα! Αυτό το σκληρό μέτρο ανεβάζει το επίπεδο των εξετάσεων, αναγκάζει όμως τους φοιτητές να προετοιμάζονται για χρόνια πριν να αποτολμήσουν να λάβουν μέρος στις πτυχιακές εξετάσεις. Ουδείς βεβαίως διανοείται να τους διαγράψει πριν να εξετασθούν. Πώς είναι δυνατόν εμείς, από το σύστημα των απεριόριστων εξετάσεων να φθάσουμε στη διαγραφή των φοιτητών; Στην ουσία πηγαίνουμε από το ένα άκρο στο άλλο. Οποιοσδήποτε χρονικός περιορισμός στη φοίτηση πρέπει να ξεκινήσει από μια συνολική αναμόρφωση του προβληματικού εξεταστικού συστήματος, τόσο στις ενδιάμεσες εξετάσεις όσο και στις πτυχιακές. Αυτονόητο είναι ότι η αναμόρφωση αυτή θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε Σχολής και Τμήματος.
Προβλέπω την ένσταση : Ο χρονικός περιορισμός περιορίζει και τις εξετάσεις. Περιορίζει τις εξετάσεις, αλλά φέρνει σε τρομερά δύσκολη θέση τους εξεταστές. Ή τον περνάς ή διαγράφεται. Στην ουσία χωριζόμαστε σε “καλούς” και “κακούς”. Όσοι φοιτητές παίρνουν τη βάση, χωρίς να έχουν γράψει, επειδή αλλιώς διαγράφονται, θα πάρουν ένα πτυχίο χωρίς αντίκρυσμα. Θα εχει τηρηθεί ο τύπος, αλλά όχι η ουσία.
Προβλέπω και άλλη ένσταση: Θα υπάρχουν εξαιρέσεις. Καταρχάς επιβάλλεται να εξαιρεθούν οι φοιτητές οι οποίοι λόγω σοβαρών παθήσεων εισήλθαν άνευ εξετάσεων. Η Πολιτεία έκρινε ότι επειδή συνέτρεχαν συγκεκριμένοι σοβαροί λόγοι άξιζε να γίνουν φοιτητές, έστω και αν δεν διαγωνίσθηκαν με τους ίδιους όρους. Στην πραγματικοτητα, η υγεία τους επέβαλε το να μη διαγωνισθούν, ώστε να επέρχεται έτσι η αποκατάσταση της ισότητας. Αυτονόητο είναι ότι πρέπει τώρα να τους εξαιρέσει από κάθε χρονικό περιορισμό, αφού με ιδιαίτερες δυσκολίες προσπαθούν να πάρουν το πτυχίο τους. Αλλά η κατηγορία αυτή αποτελεί μια πολύ μικρή μειοψηφία. Δίκαιο είναι να εξαιρείται όποιος έχει σοβαρό λόγο για να εξαιρεθεί. Μήπως όμως υπάρχει ο φόβος να γίνουν οι εξαιρέσεις ο κανόνας και αντί να εξετάζουμε στις κανονικές εξετάσεις, να ασχολούμαστε με την εξέταση του βασίμου των εξαιρέσεων ;
Ένα άλλο ζήτημα είναι επίσης σημαντικό : Ποια ακριβώς θα είναι η ωφέλεια από την επιβολή χρονικού ορίου στις σπουδές ; Ασφαλώς η άνοδος του επιπέδου των σπουδών και αυτό είναι θετικό. Αξίζει όμως αυτή η άνοδος να πληρωθεί με τόσο ακριβό αντάλλαγμα και με την απελπισία νέων ανθρώπων ; Από την άλλη μεριά δεν στοιχίζουν οι παλαιοί φοιτητές στο Δημόσιο ούτε σε ασφαλιστική κάλυψη ( δεν τους εγγράφει ούτε ο ΟΑΕΔ) ούτε καν με μειωμένο εισιτήριο. Και αν το πρόβλημα είναι το ότι επιβαρύνουν το ηλεκτρονικό σύστημα του Πανεπιστημίου, πρέπει να διαγραφούν για το λόγο αυτό;
Οι παλαιοί φοιτητές δικαιούνται τουλάχιστον να ερωτηθούν αν θα συνεχίσουν ή θα τερματίσουν τις σπουδές τους. Προπάντων δικαιούνται να λαμβάνουν μέρος στις εξετάσεις και να μην εξομοιώνονται με όσους δεν εμφανίζονται ποτέ.
Ο όρος “αιώνιοι φοιτητές” χρησιμοποιείται πολύ απαξιωτικά. Δεν είναι όμως έτσι σε πάρα πολλές περιπτώσεις. Οικογενειακά δράματα, λόγοι υγείας, υπερκόπωση, βιοποριστικοί λόγοι, δημιουργία οικογένειας. Σε πολλές περιπτώσεις υποφέρει όλη η οικογένεια που στηρίζει σιωπηλά, διότι κάθε άλλη επέμβαση της έχει απαγορευθεί.
Προσωπικώς, νομίζω ότι ο όρος “αιώνιοι φοιτητές” ταιριάζει περισσότερο σε εκείνους τους πανεπιστημιακόυς δασκάλους που πασχίζουν διαρκώς να είναι φοιτητές κοντά στους φοιτητές τους, διότι η έρευνα, η μάθηση και η μαθητεία δεν τελειώνει ποτέ. Από αυτή την άποψη, αξίζει να επιδιώκουμε να είμαστε και εμείς “αιώνιοι φοιτητές” . Είμαι βέβαιη ότι η κ. Υπουργός Παιδείας ως θυγατέρα έξοχου και διαπρεπούς πανεπιστημιακού δασκάλου (είχα την τιμή να τον έχω καθηγητή), το γνωρίζει, το εκτιμά και θα επανεκτιμήσει την άποψή της.
Η κ. Ρόη Δ. Παντελίδου είναι καθηγήτρια του Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Δ.Π. Θράκης.
