Ξέρετε πού είναι το πιθανότερο ότι θα καταλήξει κάποια ημέρα το τάμπλετ που μόλις αγοράσατε, το κινητό σας, η τηλεόρασή σας, ο υπολογιστής; Στα Σόδομα. Ετσι ονομάζουν τη μεγαλύτερη χωματερή ηλεκτρονικών αποβλήτων (e-waste) στον κόσμο, η οποία βρίσκεται στο προάστιο Agbogbloshie της πρωτεύουσας της Γκάνας Ακρα στην Αφρική, οι περισσότεροι από 6.000 εργαζόμενοί της – άνδρες, γυναίκες, ακόμη και μικρά παιδιά.
Αυτοί οι 6.000 άνθρωποι δουλεύουν σε ένα μέρος όπου φθάνουν – παράνομα – περισσότεροι από 250.000 τόνοι ηλεκτρονικών αποβλήτων ετησίως. Δουλεύουν σε ένα μέρος που από κάποιους χαρακτηρίζεται «το πιο δηλητηριώδες μέρος στον κόσμο». Αποσυναρμολογούν ηλεκτρονικές συσκευές και τους βάζουν φωτιά στο πλαίσιο της επεξεργασίας τους. Οι καπνοί που απελευθερώνονται από την καύση των πλαστικών και των μετάλλων περιέχουν πλήθος καρκινογόνων ουσιών. Οι εργαζόμενοι στη χωματερή, η οποία μάλιστα αποτελεί την «αγαπημένη» χωματερή ηλεκτρονικών συσκευών της Ευρώπης, εισπνέουν σε καθημερινή βάση μόλυβδο, κάδμιο, διοξίνες, φουράνια, φθαλικές ενώσεις, βρομιούχα επιβραδυντικά φλόγας (και βέβαια ας βάλουμε στο πλάνο ότι εκτός των άλλων όλες αυτές οι άκρως τοξικές ενώσεις εκλύονται στο δύσμοιρο περιβάλλον). Περιττό επίσης να επισημάνουμε ότι τις επικίνδυνες ουσίες εισπνέουν και οι ανήλικοι εργαζόμενοι θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο την ανάπτυξή τους, την υγεία τους, την ίδια τη ζωή τους. Και όμως νιώθουν χαρούμενοι οι εργαζόμενοι στην e-χωματερή της Γκάνας που έχουν έστω μια δουλειά και μπορούν να βγάλουν μεροκάματο. Τα Σόδομα θεωρούνται τόσο μεγάλη εργασιακή «ευκαιρία» ώστε συρρέουν άνθρωποι και από γειτονικές χώρες για να δουλέψουν. «Τα Σόδομα είναι σαν ένα τέρας. Κάποιες φορές σκοτώνεις εσύ το τέρας. Κάποιες άλλες φορές είναι το τέρας που σε σκοτώνει» λέει χαρακτηριστικά ένας από τους εργαζομένους στη χωματερή συνοψίζοντας όλη την ουσία της δικής του αλήθειας.
Οι ιστορίες των ανθρώπων που παλεύουν μέσα στις αναθυμιάσεις να βγάλουν το βιος τους αποτυπώνονται σε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Καλώς ήρθατε στα Σόδομα». Πρόκειται για μια αυστρο-γκανεζική παραγωγή που πρωτοπροβλήθηκε το 2018. Οι εικόνες τις οποίες ντύνει το ομώνυμο με τον τίτλο του ντοκιμαντέρ ραπ τραγούδι μοιάζουν για εμάς τους… ανεπτυγμένους «υπανάπτυκτες», σοκαριστικές. Μικρά παιδιά, ξυπόλυτα μέσα στους καπνούς να κουβαλούν συσκευές. Ανάμεσά τους ζώα. Ανθρωποι με διαπεραστικό «καυτό» βλέμμα αλλά και χαμόγελο στα χείλη ενώ βρίσκονται στην «κόλαση».
Ενας δυστοπικός κόσμος για όλους εμάς έχει οργανωθεί στα Σόδομα. Ενας κόσμος ίσως πολύ πιο «ανεπτυγμένος» από αυτόν στον οποίο εμείς ζούμε και ας τον έχουμε για τα… σκουπίδια μας. Και αυτό διότι σε εκείνο το «δηλητηριώδες» και τόσο δηλητηριασμένο σημείο της Αφρικής, η μικρή κοινωνία αποδέχεται τη διαφορετικότητα χωρίς αναλύσεις. Μέσα από το ντοκιμαντέρ γνωρίζουμε λοιπόν μεταξύ άλλων τον Awal, τον «άρχοντα» της φωτιάς, ο οποίος έχει αναλάβει την καύση ολόκληρων βουνών από καλώδια τα οποία κάποτε ανήκαν σε οθόνες και υπολογιστές. Τον D-Boy, ο οποίος δουλεύει και αυτός στην καύση εξαρτημάτων και αποτελεί τον «σταρ» στα Σόδομα – μια ξύλινη καλύβα έχει μετατραπεί σε στούντιο όπου ηχογραφεί τα ραπ τραγούδια του. Εκεί και ένας φοιτητής Ιατρικής που χρειάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα του εξαιτίας της ομοφυλοφιλίας του και τώρα πια ζει μεταξύ ανθρώπων που τον αποδέχονται (στην κατά τα άλλα άκρως συντηρητική Καθολική Γκάνα). Ενας χριστιανός ιεραπόστολος κάνει κάθε μέρα κήρυγμα στους χιλιάδες μουσουλμάνους που δουλεύουν στη χωματερή. Ενα νέο κορίτσι που παλεύει με την ίδια την ταυτότητά του. Ντυμένο σαν αγόρι μπορεί να πληρωθεί καλύτερα για τη δουλειά που προσφέρει – σέρνει ασταμάτητα έναν μαγνήτη επάνω στην καμένη γη γύρω από τη φωτιά προκειμένου να «συλλάβει» ακόμη και τα πιο μικρά εναπομείναντα κομμάτια μετάλλων.
Το παζλ που συνθέτει το ντοκιμαντέρ γίνεται τελικά καθρέφτης του δικού μας πολιτισμού, στον οποίο η τεχνολογία με πολύ κοντινή πλέον ημερομηνία λήξεως πετιέται «στα τοξικά σκουπίδια» που καλούνται να μαζέψουν άλλοι για να κάνουμε όλοι εμείς οι Δυτικοί «καθαρές δουλειές». Τα Σόδομα μπορεί να είναι ένα από τα πιο τοξικά και αφιλόξενα μέρη της Γης αποδεικνύοντας με την ύπαρξή του πώς φερόμαστε σε τούτη τη Γη που τουλάχιστον μέχρι στιγμής είναι το μοναδικό σπίτι μας. Tην ίδια στιγμή όμως αποτελεί ένα ξεχωριστό σύμπαν γεμάτο ξεχωριστούς ανθρώπους, με τις δικές τους δεξιότητες, με τα δικά τους ταλέντα, με τη δική τους φαντασία. Με ανθρωπιά μάλλον περισσότερη από τη δική μας. Διότι η δική μας εξαντλείται συχνά στο πότε θα πάρουμε το επόμενο τάμπλετ, το επόμενο «έξυπνο» κινητό, την επόμενη τηλεόραση, τον επόμενο υπολογιστή που σύντομα θα καταλήξουν στην Αφρική για να δηλητηριάσουν τις ζωές μικρών παιδιών.
