«…Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ…». Σε αυτές τις 17 λέξεις συμπυκνώνεται όλο το πάθος της Μελίνας Μερκούρη για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην εστία τους, στο σημείο δηλαδή από το οποίο εκλάπησαν πολλά χρόνια πριν.
Η αξέχαστη ηθοποιός, η υπουργός Πολιτισμού, η γοητευτική σταρ η οποία καθήλωνε τα πλήθη στις ομιλίες της, σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής αποδείκνυε τον ξεχωριστό της χαρακτήρα και τη δυναμικότητά της. Διεκδίκησε με πάθος την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και κατακεραύνωνε όλους όσους αναφερόντουσαν σε αυτά χαρακτηρίζοντας τα «Ελγίνεια».
«Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα»
«Υπάρχουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα. Όπως υπάρχει ο Δαβίδ του Michael Angelo, υπάρχει η Αφροδίτη του Da Vinci, υπάρχει ο Ερμής του Πραξιτέλη, υπάρχουν οι Ψαράδες στη θάλασσα του Turner, υπάρχει η Capella Sixtina. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα» είχε τονίσει στην ομιλία της το 1986 στην Οξφόρδη, παρουσία μάλιστα του νυν πρωθυπουργού της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον.
Τότε η Μελίνα είχε κληθεί από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης για να μιλήσει σε ένα debate για το θέμα των Μαρμάρων του Παρθενώνα και την επιστροφή των Γλυπτών στην Ελλάδα.
Η τότε υπουργός Πολιτισμού με το «πολιτικό της εκτόπισμα» και τη σαγηνευτική της παρουσία έβαλε στη θέση τους όλους όσους έλεγαν χωρίς ίχνος ντροπής ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα ανήκουν στους Βρετανούς. Μάλιστα είχε προειδοποιήσει το κοινό ότι δεν της ήταν εύκολο να μιλήσει ψύχραιμα για το θέμα. Και πως να το κάνει άλλωστε.
«Ξέρετε, λένε ότι εμείς οι Έλληνες είμαστε ένας θερμόαιμος λαός. Να σας πω κάτι, είναι αλήθεια. Και είναι γνωστό πως δεν αποτελώ εξαίρεση. Γνωρίζοντας τι σημαίνουν τα γλυπτά αυτά για τον ελληνικό λαό δεν είναι εύκολο να μιλήσω ψύχραιμα για το πως πάρθηκαν τα Μάρμαρα από την Ελλάδα, αλλά θα προσπαθήσω. Το υπόσχομαι».
Τότε είχε κάνει και μία ιστορική αναδρομή με την οποία αποδείκνυε για μία ακόμη φορά την κλοπή των Γλυπτών.
Η ιστορική ομιλία στο Μεξικό
Λίγα χρόνια νωρίτερα, και συγκεκριμένα το 1982, η Μελίνα Μερκούρη είχε βρεθεί στο Μεξικό στο πλαίσιο της Γενικής Διάσκεψης της Unesco. «…πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας…», είχε πει η Μελίνα Μερκούρη.
Απευθυνόμενη στην βρετανική κυβέρνηση σημείωνε: Κρατήσατε αυτά τα γλυπτά για δύο σχεδόν αιώνες. Τα φροντίσατε όσο καλύτερα μπορούσατε, γεγονός για το οποίο και σας ευχαριστούμε. Όμως τώρα στο όνομα της δικαιοσύνης και της ηθικής παρακαλώ δώστε τα πίσω.
Ειλικρινά πιστεύω ότι μια τέτοια χειρονομία εκ μέρους της Μεγάλης Βρετανίας θα τιμούσε πάντα τ’ όνομά της».
Όταν έκανε «σκόνη» τον διευθυντή του βρετανικού μουσείου
Η Μελίνα αποφάσισε να κάνει σκοπό ζωής την επιστροφή των Γλυπτών το 1960, ένας σκοπός που μπορεί να έμεινε ανεκπλήρωτος ωστόσο διήρκησε μέχρι το τέλος της ζωής της. «Θέλω πίσω τα μάρμαρά μου!» έλεγε το 1983 η υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, στον σερ Ντέιβιντ Ουίλσον, διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου για να πάρει την απάντηση: «Εσύ θέλεις τα δικά σου μάρμαρα, άλλοι θέλουν τα δικά τους». Η Μελίνα Μερκούρη δεν άφησε αναπάντητες τις αιτιάσεις του Ν. Ουίλσον λέγοντάς του: «Μα είναι μέλη εντός κτίσματος. Τα ξερίζωσαν. Υπάρχουν δηλαδή πολλοί Παρθενώνες στον κόσμο;».
