Ας με συγχωρήσει ο αναγνώστης για την εμμονή μου σε παλιομοδίτικα και ενδεχομένως εφθαρμένα συνθήματα μέσα στον χρόνο, όπως το παραπάνω που πρωτακούστηκε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου πριν από 46 συναπτά έτη. Η ανάκληση αυτού του παλαιού συνθήματος σκοπό έχει να υπενθυμίσει ότι αυτά τα τρία βασικά αιτήματα εκείνων των χρόνων (ψωμί, παιδεία, ελευθερία) εξακολουθούν, ακόμη και σήμερα, να παραμένουν, σε έναν μεγάλο βαθμό, ανεκπλήρωτα. Αρκεί να επαναφέρουμε στη μνήμη μας (και αυτό καλό μόνο θα μας κάνει) τα ταπεινωτικά χρόνια των μνημονίων, την καταστροφή της εθνικής και προσωπικής οικονομίας και τη συνακόλουθη μείωση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Επειδή η οικονομική χρεοκοπία είχε επιπτώσεις (είτε το καταλαβαίνουμε είτε όχι) και στα θέματα της παιδείας και στα θέματα της κοινωνικής ελευθερίας και αξιοπρέπειας. Με απλά λόγια: τα μνημόνια και την παιδεία μας ευτέλισαν και τις προσωπικές μας ελευθερίες περιόρισαν…

Με βάση και τα παραπάνω κάποιοι, ενδεχομένως, αντιτείνουν ότι η απελθούσα συριζοανελική κυβέρνηση (εγώ επιμένω να την αποκαλώ έτσι) και με τα μνημόνια καθάρισε και την κοινωνική αλληλεγγύη προέβαλε και (κυρίως) την παιδεία φρόντισε… Ο καθείς ας πιστεύει ό,τι θέλει. Αλλωστε σιγά-σιγά έρχονται στο φως τα ποικίλα οικονομικά, πολιτικά και εθνικής φύσεως ατοπήματα των Συριζανέλ. Εμείς ας περιοριστούμε στα θέματα της Παιδείας και ας θυμίσουμε πρώτα τους αρμόδιους υπουργούς εκείνων των χρόνων. Ο κ. Νίκος Φίλης δεν πρόλαβε να διοικήσει. Θεία επέμβαση και φωνή απ’ αρχαγγέλων στόμα είχαν ως αποτέλεσμα τον αποσκορακισμό του από αυτό το υπουργείο… «Τ’ είναι θεός; τι μη θεός; και τι τ’ ανάμεσό τους;». Υστερα κατέβηκαν από τους συριζαϊκούς ουρανούς οι κ.κ. Μπαλτάς και Γαβρόγλου. Είναι γνωστές οι θέσεις τους: ο πρώτος, βαθυστόχαστος ων, απεφάνθη ότι «η αριστεία είναι ρετσινιά». Ο δεύτερος, κομμάτι ανοργάνωτος και ακατάστατος (τουρκιστί çapaçul), δοκίμασε να δείξει ότι αν υπάρχει μια επιστήμη (με ή χωρίς εισαγωγικά) η οποία πρέπει να αναδειχθεί και να προβληθεί στην Ελλάδα και να εισαχθεί ως βασικό μάθημα, από τα νηπιαγωγεία ως τα πανεπιστήμια, αυτό το μάθημα είναι η Κοινωνιολογία. Αρχαία Ελληνικά, Νέα Ελληνικά, Λατινικά αποσκορακίζονται. Σε τίποτε δεν ωφελούν. Τι ήταν ο Ομηρος; Κοινωνιολόγος; Οχι!  Ο Ηράκλειτος, ο Πλάτων, ο Ευριπίδης; Κοινωνιολόγοι; Οχι! Αρα;

Παρά ταύτα, δεν έχει πλέον νόημα να παραμένουμε στα παλαιά. Και αν μερικοί εξακολουθούμε να επιμένουμε υπενθυμίζοντας οικεία κακά είναι επειδή κάποια στιγμή αυτή η χώρα, η τόσο ωραία και τόσο πλούσια σε ανθρώπους ευφυείς και δημιουργικούς, με νέους ικανούς και φιλόδοξους, αυτή, λοιπόν, η χώρα πρέπει να εύρει, επιτέλους, τον δρόμο και την πορεία που της αρμόζουν. Γιατί άραγε πετυχαίνουν όλοι σχεδόν οι Ελληνες που σπουδάζουν ή εργάζονται στο εξωτερικό; Γιατί – φευ – αυτή η συνεχής φυγή στην αλλοδαπή των πιο προικισμένων παιδιών μας;

Λοιπόν ναι! Ψωμί. Παιδεία. Ελευθερία. Δουλειές, δηλαδή εργασία για όλους εκείνους που έχουν τα κατάλληλα προσόντα. Προσπάθειες για οικονομική άνοδο και προκοπή ύστερα από τόσα μνημόνια και φρούδες ελπίδες, «σοσιαλιστικού» τύπου. Ελευθερία στην εργασία, δηλαδή δυνατότητα να εργασθούν όλοι εκείνοι που παραμένουν άνεργοι και  παραμελημένοι ενώ έχουν και όρεξη και προσόντα να εργασθούν. Τέλος οργανωμένη, έλλογη, σοβαρή, δημιουργική Παιδεία. Αυστηρή Παιδεία. Εκπαίδευση ποικιλότροπη, δυναμική, προοδευτική. Παραγωγική.  Ας δοθεί, λοιπόν, κάθε δυνατότητα σε όλα τα παιδιά μας να μορφώνονται, να σπουδάζουν, χωρίς «μέσο», χωρίς διακρίσεις. Κάθε σχολείο, κυρία υπουργέ της Παιδείας, πρέπει να είναι πρότυπο. Παντού. Σε όλη την επικράτεια. Και στο χωριό μου. Λέγεται πως η Μεταπολίτευση τελείωσε με τα μνημόνια. Δεν είμαι ειδικός. Δεν το γνωρίζω.  Είμαι, ωστόσο, βέβαιος πως αν αυτή η κυβέρνηση λησμονήσει, παραπετάξει και παρερμηνεύσει τα παλαιά, πλην πάντοτε ενεργά, ζωτικά αιτήματα για ψωμί, παιδεία και ελευθερία, τότε πλέον δεν θα έχουμε καμιά δικαιολογία για άλλη αποτυχία. Και είναι βέβαιο ότι η αποτυχία αυτή θα είναι χειρότερη όλων. Ενώ τώρα τα πράγματα δείχνουν πως είμαστε πλέον ώριμοι, ενώ οι οιωνοί παρουσιάζονται ευνοϊκοί εμείς θα αποδειχθούμε, όπως τόσες φορές στο παρελθόν, ανίκανοι; Μοιραίοι; Επιπόλαιοι; Κατώτεροι από όσο μας θέλουν πλέον οι καιροί και οι περιστάσεις;

Συνελόντι ειπείν: αυτή η κυβέρνηση δεν έχει κανένα δικαίωμα, καμία δικαιολογία να αποτύχει. Πρώτα-πρώτα πρέπει να επιτύχει στα θέματα της οικονομίας, δηλαδή στα σύνθετα ζητήματα δημόσιου πλούτου πρωτίστως. Ακολούθως στο μέγα ζήτημα της κοινωνικής ευημερίας, της κοινωνικής πολιτικής και της δημοκρατίας. Ταυτόχρονα, όμως,  είναι η παιδεία εκείνη η οποία όλα αυτά τα συνέχει, τα συγκροτεί, τα ελέγχει και τα αναβαθμίζει. Το έθνος δεν χρειάζεται άλλες περιπέτειες και διχασμούς. Τι χρειάζεται; Ψωμί. Παιδεία. Ελευθερία. Ιδού η αγία τριάς της ζωής, της προόδου και της ευτυχίας ενός λαού.

Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.