Ο πλανήτης γη εκπέμπει SOS, με τον Βόρειο Πόλο να καίγεται, τις πλημμύρες να αφανίζουν τόπους και ανθρώπους, παιδιά να πεθαίνουν από την πείνα, ζώα να κακοποιούνται, πόλεμοι και βία να προκαλούν αβάσταχτο πόνο, διαταράσσοντας επικίνδυνα την αρμονία της ζωής.
Τι σχέση όμως μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στην καταστροφή του πλανήτη και στη συναισθηματική παραμέληση, την ψυχική κακοποίηση, τη μοναξιά, τη σιωπή και την απόγνωση των ανδρών; Πώς και γιατί η φύση, η πηγή της ζωής για τον άνθρωπο, καταστρέφεται με μανία μέσα από τη δίψα για πλούτο, εξουσία και παντοδυναμία;
Από την αρχαιότητα ακόμη, ο ρόλος και το χρέος των ανδρών προς την πατρίδα και την οικογένεια τους ανάγκαζε να θέτουν ως στόχους τον ηρωισμό και την αυτοθυσία. Για αιώνες, οι πόλεμοι έπλαθαν άνδρες πολεμιστές με σιδερένια καρδιά και ήρωες με παγωμένο βλέμμα. Οι θάλασσες τους έπαιρναν μακριά και η ανάγκη τους έσπρωχνε να ξενιτευτούν στα πέρατα της οικουμένης, δημιουργώντας συνθήκες που για να τις αντέξουν έπρεπε να καταπνίξουν τις ευαισθησίες και τις αδυναμίες τους, αφήνοντας παράλληλα πίσω τους γιους που μεγάλωναν με την αποκλειστική φροντίδα των μητέρων τους.
Από την άλλη, σήμερα, παρατηρούμε τις κοινωνικές και πολιτικές δομές του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού να εκπαιδεύουν τον άνδρα έτσι ώστε να αντλεί αυτοπεποίθηση και να αποκτά κύρος και αυτοαξία με τη συσσώρευση πλούτου, δόξας, εξουσίας, τίτλων, επιτυχίας και κυριαρχίας, με οποιονδήποτε τρόπο και μέσο, διαμορφώνοντας έναν περισσότερο σκληρό και συγκεντρωτικό χαρακτήρα σε σχέση με τη γυναίκα, οδηγώντας τον παράλληλα σε καταστάσεις μοναξιάς και απουσίας.
Οι άνδρες αυτοί, κάτω από αυτές τις συνθήκες, μεγαλώνουν κουβαλώντας βαθιά μέσα τους τη συνύπαρξη έντονων και αρνητικών συναισθημάτων, όπως φόβο, θλίψη, πόνο, ενοχές αλλά και θυμό, τα οποία δυσκολεύονται να εκφράσουν. Ο συναισθηματικός αυτός λαβύρινθος τους σημαδεύει σε όλα τα επίπεδα της ζωής τους, εγκλωβίζοντάς τους σε αδιέξοδα τα οποία εκτονώνονται με τη βία, την κυριαρχία και την απόκτηση πλούτου και αγαθών χωρίς όμως να μπορούν να γεμίσουν το συναισθηματικό κενό τους.
Η δυσκολία τους, κατά συνέπεια, να απεμπλακούν από δεσμά στερεοτυπικών ρόλων που απαιτούν τη «συμμόρφωσή» τους σε συγκεκριμένους κώδικες ανδρικής συμπεριφοράς αναχαιτίζει τη δημιουργικότητά τους και τους καταδικάζει σε συναισθηματική απομόνωση και απέραντη μοναξιά.
Ιδιαίτερα εν μέσω των σημερινών μεγάλων ανατροπών (σε κοινωνικό, πολιτικό, επιστημονικό επίπεδο), που υπαγορεύουν την ανάγκη σταθερότητας, επαγρύπνησης και εξέλιξης σε δομές και θεσμούς για την επιβίωση ατόμων και κοινωνιών, υπάρχουν σε όλο τον πλανήτη ηγέτες που αδυνατούν να δημιουργήσουν συνθήκες ικανές να αμβλύνουν τις κοινωνικές αντιθέσεις και να λύσουν τα προβλήματα που γιγαντώνονται και απειλούν ποικιλότροπα τη ζωή και τις κοινωνίες. Μακριά από τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων, οι άνδρες αυτοί μοιάζουν να έχουν διαπαιδαγωγηθεί με ένα αξιακό σύστημα το οποίο, τις περισσότερες φορές, αντί να υπηρετεί τον άνθρωπο εξυπηρετεί υλικά οφέλη και συμφέροντα. Σε μια «ορφανή από πατέρες κοινωνία», οι ηγέτες αυτοί εισέρχονται στην πολιτική αρένα με όπλα τους τον σκληρό ανταγωνισμό και την επιδίωξη της κυριαρχίας έναντι των αντιπάλων τους, αγνοώντας τις ανδρικές αρετές και αξίες που διατηρούν τον κόσμο ανθρώπινο και διευρύνουν τα σύνορά του με την αλληλεγγύη και τη συνεργασία.
Φαίνεται πολύ δύσκολο οι σημερινοί ηγέτες να λειτουργήσουν ως «πατέρες εθνών». Χωρίς τη συναισθηματική πατρική στήριξη και καθοδήγηση, η οποία συμβάλλει στη δόμηση του ψυχισμού και της προσωπικότητάς τους, δυσκολεύονται να χειριστούν πολύπλοκες καταστάσεις και να αντιμετωπίσουν σοβαρούς κινδύνους. Χωρίς να έχουν διδαχτεί τον αυτοέλεγχο, τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, την ανάληψη ευθυνών, την αντίσταση στις πιέσεις κ.ο.κ. αναπαράγουν συχνά στην πολιτική τους τα έντονα αδιέξοδα της προσωπικής τους ζωής.
Πώς όμως ο σύγχρονος άνδρας θα απεμπλακεί από τον φαύλο κύκλο της καταστροφής της φύσης, τον αφανισμό της ανθρώπινης ζωής και την επιδημία των σύγχρονων ψυχικών ασθενειών;
Πώς θα καταφέρει να ξαναβρεί τις χαμένες ηθικές και πνευματικές αξίες, τις βαθιές ανθρώπινες ανάγκες του ώστε να βγει από την αποξένωση, να βρει τον πλούτο της καθαρής συνείδησης και να αυτοπροσδιοριστεί εκ νέου;
Στη σημερινή συγκυρία μέσα από αυτές τις δύσκολες συνθήκες, τα πρώτα ίχνη μιας καινούργιας εποχής διαφαίνονται στον ορίζοντα.
Ως θεραπευτές παρατηρούμε πλέον τον σύγχρονο άνδρα να αρχίζει να προβληματίζεται γύρω από τις ανδρικές αξίες, που μάλλον φαίνεται να έχουν πολλά κοινά με αυτές του άλλου φύλου. Αψηφώντας στερεότυπα και προσδοκίες, διερευνώντας πτυχές του εαυτού ανεξερεύνητες και άγνωστες και ισορροπώντας τις αντιφατικές τους πλευρές – δυναμισμό και ευαισθησία-, με γνώμονα την εσωτερική τους πυξίδα, οι άνδρες πλέον αναζητούν τον δρόμο προς την πληρότητα, όπου λογική και συναίσθημα συνυπάρχουν. Στοιχεία που χαρακτηρίζουν κυρίως το θηλυκό γένος. Η αρμονική αυτή συνύπαρξη θα μπορούσε να επιβεβαιώσει τη ρήση μας ότι η σωτηρία του πλανήτη είναι γένους θηλυκού.
Συμπερασματικά θεωρώ ότι μόνο ο ολοκληρωμένος άνδρας θα σώσει τον εαυτό του και τον πλανήτη. Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη περίοδο για την πορεία και εξέλιξη του άνδρα, που σαν σύγχρονος Οδυσσέας επιστρέφει στον «οίκο» του και διαμορφώνει σταδιακά μια νέα ταυτότητα. Μεταβαίνει σε μια καινούργια μορφή ύπαρξης και συνύπαρξης με τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής του και δίνει πλέον διαφορετικό νόημα, μέσα από την πατρότητα, στην έννοια του ανδρισμού, προσφέροντας μια καινούργια προοπτική στις επόμενες γενιές.
Ελισάβετ Μπαρμπαλιού
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Επιστημονική Υπεύθυνη ΚΕΣΥΨΕ www.psychotherapycenter.gr
