Βρετανία: Η πολιτική Τζόνσον οδηγεί στην έξοδο Σκωτία – Β. Ιρλανδία

Με πλειοψηφία μιας μόνο έδρας μαζί με τις ψήφους του βορειοϊρλανδικού κόμματος DUP και μόλις 88 ημέρες μέχρι την καταληκτική ημερομηνία για το Brexit, ο διχαστικός Μπόρις Τζόνσον επιμένει ότι η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ χωρίς συμφωνία είναι η καλύτερη επιλογή που υπάρχει σήμερα στο τραπέζι.

Η βρετανική κυβέρνηση και οι επιχειρήσεις ξοδεύουν δισεκατομμύρια στερλίνες για να προετοιμαστούν για το ενδεχόμενο του No Deal, το οποίο όμως μπορεί να μπλοκάρει η βρετανική Βουλή και τότε η μοναδική πολιτική διέξοδος θα είναι οι εκλογές. Ετσι όπως πάει ο βρετανός πρωθυπουργός υπάρχει περίπτωση να βγάλει την Αγγλία όχι μόνο από μια Ενωση, την Ευρωπαϊκή, αλλά και από το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς γίνεται όλο και περισσότερη συζήτηση για απόσπαση της Σκωτίας και της Βόρειας Ιρλανδίας αν ισχύσει το No Deal.

Στις συμπληρωματικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στην εκλογική περιφέρεια του Μπρέκον της Ουαλίας την Πέμπτη, κέρδισε η υποψήφια των Φιλελεύθερων Δημοκρατών. Οι εκλογές αυτές, που διοργανώθηκαν επειδή ο Συντηρητικός βουλευτής που κατείχε την έδρα είχε κάνει ψευδείς δηλώσεις εξόδων, ήταν το πρώτο πραγματικό εκλογικό τεστ του Τζόνσον που ανέλαβε πρωθυπουργός πριν από 10 ημέρες, εκλεγμένος από τα μόλις 160.000 εγγεγραμμένα μέλη των Συντηρητικών.

Σύμφωνα με το BBC, «τα χέρια του Μπόρις Τζόνσον ήταν ήδη δεμένα στο Κοινοβούλιο και οι ψηφοφόροι του Μπρέκον έσφιξαν ακόμα περισσότερο το σκοινί γύρω από τους καρπούς του».Τώρα ο Τζόνσον στηρίζεται σε 320 βουλευτές – 310 των Τόρις και 10 του βορειοϊρλανδικού DUP -, ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν 319 βουλευτές.

Μέχρι στιγμής, ο βρετανός πρωθυπουργός δεν έχει κάνει καμία προσπάθεια συνεννόησης με την ΕΕ. Απλώς δηλώνει ότι η δικλίδα ασφαλείας για να αποφευχθεί ένα σκληρό σύνορο ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και την Ιρλανδία, το λεγόμενο backstop, είναι απαράδεκτη και πρέπει να αφαιρεθεί από τη συμφωνία αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ, ενώ οι Βρυξέλλες τού απαντούν ότι δεν πρόκειται να ξανανοίξει η διαπραγμάτευση ως προς αυτό.

Εκρυθμη η κατάσταση στη Βόρεια Ιρλανδία

Ο Τζόνσον παίζει με τη φωτιά στη Βόρεια Ιρλανδία – την οποία επισκέφθηκε αυτή την εβδομάδα, όπως και τη Σκωτία, σαν κυνηγημένος, προσπαθώντας να αποκλείσει την παρουσία δημοσιογράφων και βγαίνοντας από την πίσω πόρτα μετά τις επίσημες συναντήσεις του για να αποφύγει διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν έντονα εναντίον του.

Στη Βόρεια Ιρλανδία είχε λάβει 56% το Remain στο δημοψήφισμα του 2016, όμως ανάμεσα στους Ενωτικούς (τους Προτεστάντες που θέλουν να παραμείνουν μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου) το Brexit είχε λάβει 66%, ενώ ανάμεσα στους Ρεπουμπλικανούς (τους Καθολικούς που θέλουν ένωση με την Ιρλανδία) μόλις 12%.

Η κατάσταση στη Βόρεια Ιρλανδία, με τους 3.500 νεκρούς μεταξύ 1969 και 1998, είναι σήμερα πάλι έκρυθμη. Ο συνασπισμός ανάμεσα στο (ρεπουμπλικανικό) Σιν Φέιν και το (ενωτικό) DUP, που κυβέρνησε επί 10 χρόνια, κατέρρευσε τον Ιανουάριο του 2017 και έκτοτε δεν έχει γίνει δυνατό να σχηματιστεί τοπική κυβέρνηση. Με την απειλή της επανεμφάνισης του συνόρου ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και την Ιρλανδία στην περίπτωση ενός Brexit χωρίς συμφωνία, που πλησιάζει όλο και περισσότερο λόγω του αντιευρωπαϊστή Τζόνσον, το Σιν Φέιν ζητεί εδώ και έναν μήνα να διοργανωθεί δημοψήφισμα για την ένωση της Βόρειας Ιρλανδίας με την Ιρλανδία.

Η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998, που έφερε την ειρήνη στη Βόρεια Ιρλανδία, προβλέπει τη διοργάνωση δημοψηφίσματος για το θέμα αν φανεί πιθανό ότι η πλειοψηφία είναι υπέρ της ένωσης με την Ιρλανδία. Μέχρι πρότινος, οι Ρεπουμπλικανοί και οι Ενωτικοί είχαν περίπου την ίδια δύναμη, όμως το Brexit, ιδιαίτερα χωρίς συμφωνία, ανατρέπει αυτή την ισορροπία.

Το DUP είναι προφανώς αντίθετο προς ένα τέτοιο δημοψήφισμα αλλά και προς το backstop, που θα διατηρήσει ολόκληρη τη Βρετανία ή μόνο τη Βόρεια Ιρλανδία εντός της τελωνειακής ένωσης με την ΕΕ αν δεν έχει βρεθεί άλλη λύση για την αποφυγή συνόρου μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Ιρλανδίας ως τα μέσα του 2020. Η επιστροφή του συνόρου θα ήταν καταστροφική για την ειρήνη στη Βόρεια Ιρλανδία. Το Δουβλίνο επιθυμεί το backstop και έχει την αμέριστη υποστήριξη των υπόλοιπων κρατών-μελών.

Το DUP φοβάται ότι αν η Βόρεια Ιρλανδία παραμείνει εντός της τελωνειακής ένωσης και το σύνορο τοποθετηθεί ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και την υπόλοιπη Βρετανία, θα γίνει το πρώτο βήμα για την απόσχιση της Βόρειας Ιρλανδίας από το Ηνωμένο Βασίλειο. Το πρόβλημα για τον Τζόνσον είναι ότι εξαρτάται απολύτως από τις 10 ψήφους του DUP στη βρετανική Βουλή.

Επιπλέον, αν πραγματοποιηθεί το No Deal στις 31 Οκτωβρίου, οι υπηρεσιακοί υπάλληλοι που τρέχουν τα τελευταία δυόμισι χρόνια τη διακυβέρνηση της Βόρειας Ιρλανδίας απουσία κυβέρνησης δεν θα έχουν τη δικαιοδοσία να λάβουν τις κρίσιμες αποφάσεις που προϋποθέτει ένα άτακτο Brexit. Γι’ αυτό το Λονδίνο θα αναγκαστεί να ξαναπάρει τον άμεσο έλεγχο της Βόρειας Ιρλανδίας, καταργώντας την αυτονομία και οξύνοντας ακόμα περισσότερο τα πνεύματα στο Μπέλφαστ, με απρόβλεπτες επιπτώσεις.

Παγωμένη υποδοχή και στη Σκωτία

Αλλά και στη Σκωτία τα πράγματα δεν φαίνονται καλύτερα για το μέλλον του Ηνωμένου Βασιλείου. Η τοπική πρωθυπουργός Νίκολα Στέρτζον υποδέχθηκε τον Τζόνσον χωρίς κανένα χαμόγελο και με μια παγωμένη χειραψία. Ο βουλευτής του Εθνικού Κόμματος της Σκωτίας (SNP) Πίτερ Γουίσαρτ δεν θα μπορούσε να είχε θέσει καλύτερα τη διάθεση πολλών Σκωτσέζων: «Ευτυχώς που έχουμε τη σωσίβια λέμβο της ανεξαρτησίας της Σκωτίας για να παραμείνουμε στην ΕΕ».

Για τον Τζόνσον, «έναν πολιτικό ιδιαιτέρως Αγγλο, που προέρχεται από τη μιντιακή φούσκα του Γουεστμίνστερ, που διετέλεσε δήμαρχος του Λονδίνου και είναι σήμερα βουλευτής μιας λονδρέζικης εκλογικής περιφέρειας, το έλλειμμα αξιοπιστίας είναι τεράστιο» στη Σκωτία, στη Βόρεια Ιρλανδία και στην Ουαλία, έγραψε ο «Monde», διαπιστώνοντας ότι οι φυγοκεντρικές δυνάμεις που προκάλεσε το Brexit και, στη συνέχεια, η εκλογή του Τζόνσον είναι πολύ δυνατές. Σε περίπτωση Brexit χωρίς συμφωνία, θα δυναμώσουν περισσότερο. Και ας πρόσθεσε ο Τζόνσον στον εαυτό του τον τίτλο του «υπουργού για την Ενωση» δίπλα σε εκείνον του πρωθυπουργού.

«Ο Τζόνσον κινδυνεύει να ανακαλύψει ότι αφού αποχωρήσει από μια ένωση, την ΕΕ, θα αναγκαστεί να περάσει μεγάλο μέρος του χρόνου του προσπαθώντας να σώσει μιαν άλλη, το Ηνωμένο Βασίλειο» ανέφερε μελέτη του think tank Institute for Government που δόθηκε στη δημοσιότητα αυτή την εβδομάδα.

Σύμφωνα με την «Washington Post», η περιοδεία του Τζόνσον σε Ουαλία, Σκωτία και Βόρεια Ιρλανδία τού έδειξε ότι «το ενθουσιώδες Brexit με κάθε κόστος – που έχει απήχηση στους γηραιούς, λευκούς, εύπορους άνδρες οι οποίοι είναι μέλη του Συντηρητικού Κόμματος και τον επέλεξαν ως ηγέτη τους – δεν μεταφράζεται καλά εκτός των συνόρων της Αγγλίας».

Υπόσχεται ανακρίβειες σχετικά με το Brexit

Με τη συνήθη δόση λαϊκισμού και υπερβολής που τον χαρακτηρίζει, ο Τζόνσον δηλώνει ότι θα αποχωρήσει πάση θυσία από την ΕΕ στις 31 Οκτωβρίου για να κάνει τη Βρετανία «το πιο καταπληκτικό μέρος στον κόσμο». Ο βρετανός πρωθυπουργός συνεχίζει να υπόσχεται διάφορες ανακρίβειες σχετικά με το Brexit, όπως ότι, ελεύθερη από τον ζυγό της ΕΕ, η Βρετανία θα μπορέσει επιτέλους να αποτινάξει τη λιτότητα – όμως η Βρετανία δεν ανήκει στην ευρωζώνη και η οικονομική και νομισματική πολιτική της δεν υπαγορεύεται από τις Βρυξέλλες.

«Εκεί όπου ο Μπόρις Τζόνσον έχει δίκιο είναι ότι ένα σκληρό Brexit θα του επιτρέψει να συνάψει νέες συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει ότι οι δύο χώρες εργάζονται ήδη γι’ αυτό. Βλέποντας όμως τον τρόπο που ο αμερικανός πρόεδρος στρίμωξε τον Καναδά και το Μεξικό στο πλαίσιο μιας νέας εμπορικής συμφωνίας, ευχόμαστε στον Μπόρις Τζόνσον να καταφέρει να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του Ηνωμένου Βασιλείου» έγραψε σε κύριο άρθρο του ο «Monde».

Ηδη ο Τραμπ έχει απαιτήσει από τη Βρετανία να ιδιωτικοποιήσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS), γεγονός το οποίο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, ακόμα και από τον ίδιο τον Τζόνσον, και το πήρε πίσω. Ωστόσο η Ουάσιγκτον του εσωστρεφούς Τραμπ δηλώνει ότι προαπαιτούμενο για την υπογραφή εμπορικής συμφωνίας με τη Βρετανία είναι αυτή να εισάγει από τις ΗΠΑ κοτόπουλα ξεπλυμένα με χλώριο και μοσχάρι με ορμόνες, αμφότερα απαγορευμένα στην ΕΕ, καθώς και να καταργήσει το πλαφόν στην τιμή των φαρμάκων.

Το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών και οι απειλές

Σύμφωνα με αναλυτές, τα μεγαλεπήβολα σχέδια που ανακοινώνει με πάθος ο Τζόνσον για τη μετά Brexit εποχή αφήνουν να εννοηθεί ότι βρίσκεται ακόμη σε προεκλογική εκστρατεία – για το ενδεχόμενο προκήρυξης πρόωρων εκλογών αν το βρετανικό Κοινοβούλιο μπλοκάρει το Brexit χωρίς συμφωνία. Αλλοι αναλυτές πιστεύουν ότι ίσως ο Τζόνσον επιθυμεί να μπλοκάρει η Βουλή το Brexit ώστε να προκηρύξει εκλογές και να βγει από το αδιέξοδο.

Εν τω μεταξύ ο πατέρας του Τζόνσον, Στάνλεϊ Τζόνσον, που αυτοαποκαλείται «πρώτος πατέρας», ικέτεψε τους «27» να κάνουν κάποια κίνηση και «να μη σπρώξουν τη Βρετανία στον γκρεμό». Ο Στάνλεϊ Τζόνσον, που μίλησε αυτή την εβδομάδα στον Τύπο, ήταν ανάμεσα στους πρώτους ανώτατους υπαλλήλους που έστειλε η Βρετανία στις Βρυξέλλες το 1973, αμέσως μετά την είσοδό της στην τότε ΕΟΚ, και έξι χρόνια αργότερα ήταν από τους πρώτους ευρωβουλευτές που εξέλεξε το Συντηρητικό Κόμμα (το οποίο ήταν τότε φιλοευρωπαϊκό). Πριν από το δημοψήφισμα του 2016 ο Στάνλεϊ Τζόνσον, που έχει και τουρκική ρίζα, διεξήγαγε εκστρατεία υπέρ του Remain. Σήμερα στέκεται στο πλευρό του γιου του και κατηγορεί την ΕΕ ότι σπρώχνει τη Βρετανία στο Brexit χωρίς συμφωνία.

Ο γιος του πάντως δεν έχει ξεκινήσει ακόμη κανέναν διάλογο με τις Βρυξέλλες. Μόλις μετακόμισε στο Νο 10 της Ντάουνινγκ Στριτ απαίτησε από την ΕΕ να αποσύρει το backstop, για να λάβει την απάντηση ότι αυτό αποκλείεται. Ο Μπόρις Τζόνσον μίλησε τηλεφωνικά με τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, που θα παραμείνει πρόεδρος της Επιτροπής ως τις 31 Οκτωβρίου, τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και τη γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει ανακοινώσει επίσκεψη στις Βρυξέλλες, στο Παρίσι ή στο Βερολίνο. Αντίθετα, προετοιμάζεται στο φουλ για το No Deal, ορίζοντας μάλιστα τον Μάικλ Γκόουβ υπουργό για να εποπτεύσει το Brexit χωρίς συμφωνία.

Ενδεχομένως ο Τζόνσον να μπλοφάρει και να θέλει να κάνει την ΕΕ να λυγίσει πρώτη μπροστά στο ενδεχόμενο του No Deal. Ενδεχομένως και όχι. Ο Μακρόν πάντως είναι αμετακίνητος στην άποψη ότι ουδεμία επαναδιαπραγμάτευση θα ανοίξει και ουδεμία παράταση θα δοθεί πέραν της 31ης Οκτωβρίου. Σύμφωνα με τον γαλλικό Τύπο, το Παρίσι ανησυχεί μήπως «λυγίσει» η Μέρκελ μπροστά στις απειλές του Τζόνσον.