Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πίσω της ζωή 70 περίπου χρόνων. Ξεκίνησε ως Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, έγινε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και κατέληξε ως Ε.Ε. Σ’ όλη αυτήν τη μακρά περίοδο ο τρόπος λειτουργίας της μεταβλήθηκε, αλλά δεν άλλαξε και πολύ. Κουμάντο έκαναν πάντοτε οι ηγέτες των κυβερνήσεων των χωρών που συμμετείχαν, συνεπικουρούμενοι από έναν γιγαντιαίο γραφειοκρατικό μηχανισμό, εγκατεστημένο στις Βρυξέλες, του οποίου προΐστανται οι διάφοροι Επίτροποι, που ορίζονται από τις εκάστοτε χώρες, για μια συγκεκριμένη περίοδο.
Εν πάση περιπτώσει το θεσμικό σύστημα της Ε.Ε. είναι το ακόλουθο :
- το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου συνεδριάζουν οι ηγέτες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Θέτει δε τις γενικές προτεραιότητες της ΕΕ
- το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο οποίο οι άμεσα εκλεγμένοι ευρωβουλευτές, εκπροσωπούν τους ευρωπαίους πολίτες
- η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, της οποίας τα μέλη διορίζονται από τις εθνικές κυβερνήσεις. Αυτή προωθεί τα συμφέροντα της ΕΕ ως συνόλου
Από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης , το οποίο αντιπροσωπεύει τις κυβερνήσεις των κρατών – μελών, ασκεί την προεδρία εκ περιτροπής κάθε φορά ένα κράτος μέλος, χωρίς ιδιαίτερες εξουσίες.
Η Ευρωβουλή, (1979), λειτουργεί παράλληλα και συζητά τα διάφορα επίκαιρα πολιτικά θέματα. Με την καθιέρωση της ζώνης του Ευρώ, δημιουργήθηκε επίσης η Οικονομική Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ, 1992) στην οποία ανήκουν 19 χώρες – μέλη, που δέχθηκαν το ενιαίο νόμισμα. Οι υπόλοιπες διατηρούν το δικό τους καθιερωμένο εθνικό χρήμα.
Γενικά όμως, αυτό το σχήμα δεν δημιουργεί έναν θεσμό κράτους, αλλά μια ουσιαστική οικονομική Ένωση, στην οποία οι συμμετέχουσες χώρες προσπαθούν να λύσουν τα ποικίλα προβλήματα, που κατά καιρούς προκύπτουν. Οπωσδήποτε όλα τα μέλη, που αποτελούν την Ε..Ε. , ευνοούνται και αποκομίζουν πλεονεκτήματα. Αυτός, βέβαια είναι κι ο λόγος, για τον οποίο οι διάφορες ευρωπαϊκές χώρες θέλουν να προσχωρήσουν στην Ε.Ε. Εξαίρεση η Μεγάλη Βρετανία, που ύστερα από μακρά περίοδο συμμετοχής στο θεσμό, θέλησε να φύγει. Όμως, η Αγγλία αποτελεί μια ιδιαιτερότητα, που προκύπτει, λόγω της Κοινοπολιτείας, η οποία εκπορεύεται από την παλαιότερη μεγάλη αποικιοκρατική της δύναμη και την ιδιαίτερη σχέση της με την Αμερική. Αλλά, δεν είναι ξεκάθαρο ότι απεχώρησε – αποχωρεί. Οι Άγγλοι είναι διχασμένοι επ’ αυτού, ώστε σε κάποια στιγμή στο μέλλον, ίσως θελήσουν να επιστρέψουν στο μεγάλο θεσμό της Ευρώπης.
Ως γνωστό , οι πατέρες του θεσμού αυτού, έβλεπαν μακροπρόθεσμα στη δημιουργία ενός Ομόσπονδου Ενιαίου Κράτους, δηλαδή , των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης (Η.Π.Ε.) , στο οποίο θα είχαν ξεπεραστεί οι ανταγωνισμοί, οι έχθρες κι οι πολεμικές συρράξεις, που καταταλαιπώρησαν για αιώνες τους λαούς της γηραιάς ηπείρου..
Δυστυχώς όμως σήμερα τα πράγματα δεν πάνε καλά γι’ αυτόν τον ευρωπαϊκό θεσμό. Οι Ευρωσκεπτικιστές αυξάνονται διαρκώς κι ο εθνικισμός γιγαντώνεται, αλλά η βασική ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης διατηρεί ακόμη το επάνω χέρι.
Μετά τις εκλογές της 26 Μαΐου 2019 οι επικεφαλής των ευρύτερων κομματικών σχηματισμών της Ευρωβουλής συναντήθηκαν, για να δηλώσουν πως δεν θα στηρίξουν κανέναν ως πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που δεν μόχθησε γι’ αυτές τις εκλογές. Όσοι αγωνίστηκαν για τον θεσμό, ονομάστηκαν «Spitzenkandidaten», (Κορυφαίοι Υποψήφιοι). Αυτή η ενέργεια όμως ίσως προκαλέσει επιπλοκές, καθόσον έτσι κι αλλιώς η Ευρωβουλή πρέπει να δώσει τη συγκατάθεσή της για την εκλογή – ορισμό του νέου προέδρου της Επιτροπής, που εκλέγει άλλο όργανο.
Από τις 18 Ιουνίου το βράδυ ξεκίνησαν στις Βρυξέλες οι αρχηγοί των χωρών σε έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, προκειμένου να κάνουν κουβέντα για τον επόμενο Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που θα αντικαταστήσει τον Λουξεμβούργιο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, αλλά και για τις άλλες υψηλές θέσεις του θεσμού, όπως είναι ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Ευρώπης, θέση που σήμερα κατέχει ο Ιταλός Μάριο Ντράγκι. , καθόσον οι ευρωπαϊκές συνθήκες ορίζουν όπως ο Πρόεδρος της Κομισιόν επιλέγεται από το ανώτατο Συμβούλιο των ηγετών των κρατών, αλλά η τοποθέτησή του κυρώνεται από το Ευρωκοινοβούλιο. Με άλλα λόγια η παρούσα κατάσταση είναι μια μεσοβέζικη λύση. Εντούτοις αυτές οι διαδικασίες δεν είναι απόλυτα δημοκρατικές, έστω κι αν η συναίνεση όλων των ηγετών των κρατών είναι αναγκαία και αυτονόητη.
Αυτός ο τρόπος εκλογής ισχύει, επειδή οι ηγέτες των χωρών – μελών της Ε.Ε. δεν δέχθηκαν το συνταχθέν σχέδιο Συντάγματος του πρώην προέδρου της Γαλλίας Βαλερί Ζισκάρ ντ Εστεν (2002) που προέβλεπε έναν άλλον τρόπο οργάνωσης της πολιτικής εξουσίας, για τους λαούς της Ευρώπης, που συγκροτούν την Ένωση. Μάλλον, για να αισθάνονται αυτοί οι ηγέτες των χωρών ότι εκπροσωπούν ανεξάρτητα κράτη.
Πώς θα μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα
Η Ε.Ε. είναι κατά κύριο λόγο προϊόν και συνέπεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, επειδή στους λαούς της Ευρώπης είχε γιγαντωθεί πλέον ο διακαής πόθος για σταθερή ειρήνη.
Ο θεσμός ξεκίνησε με λίγα συμμετέχοντα κράτη (6) και με περιορισμένες αρμοδιότητες και δραστηριότητες. Όμως στην πάροδο του χρόνου τα μέλη αυξήθηκαν δυναμικά και οι δραστηριότητες του δημιουργηθέντα φορέα μεγάλωσαν εντυπωσιακά.
Σήμερα, ο αριθμός των μελών έφτασε τα 28 (παραβλέπουμε την περίπτωση της Μ.Β.) με 511 εκατομμύρια κατοίκους. Για την εύρυθμη λειτουργία του θεσμού, στην πάροδο του χρόνου δημιουργήθηκε το 1979 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το οποίο προοδευτικά απέκτησε 751 εκλεγμένους εκπροσώπους των κρατών -μελών. Δηλαδή, ένας δυσκίνητος, αλλά αποτελεσματικός γραφειοκρατικός μηχανισμός και μια Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα , (1998) που διαχειρίζεται το κοινό νόμισμα του Ευρώ, το οποίο έχουν 19 μέλη.
Όμως συγκεκριμένη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση δεν υπάρχει.
Τον θεσμό επιτηρεί χαλαρά ένας Επίτροπος / Πρόεδρος , που ορίζουν οι ηγέτες των μελών – κρατών. Ουσιαστική διακυβέρνηση ασκούν οι Συνεδριάσεις Κορυφής των εκάστοτε αρχηγών των μελών – κρατών.
Αν κι η Ένωση έχει μακρά ζωή και μέσω της Συνθήκης του Άμστερνταμ και της Λισσαβόνας απέκτησε (άρθρο 8 Γ ) πολλά πρόσθετα μέτρα , που προσφέρουν διάφορα πλεονεκτήματα σ’ όλα τα μέλη , εντούτοις διαπιστώνεται πως ο θεσμός:
- δεν είναι καθαρά δημοκρατικός,
- δεν υπάρχει γραπτό Σύνταγμα,
- δεν υπάρχει δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση,
- δεν υπάρχουν ενιαίες Ένοπλες Δυνάμεις .
Αυτή η κατάσταση δημιουργεί πολλές και διάφορες τριβές στους λαούς των κρατών – μελών, ώστε σε όλες τις χώρες σχεδόν δημιουργούνται Ευρωσκεπτικιστές , που τρέφουν τον άκρατο εθνικισμό, που συνηγορεί υπέρ της διάλυσης της Ε.Ε.
Κατά συνέπεια θεωρούμε ως απαραίτητο κάποια πράγματα να αλλάξουν, για να οδηγηθούμε στη δημιουργία του Πολυπολιτισμικού Κράτους των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, που θα είναι ένα Ομόσπονδο κράτος, Προεδρικής ή Προεδρεύομενης δημοκρατίας, με ενιαία κυβέρνηση και τις ιδιαίτερες κυβερνήσεις των μελών του, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στις ΗΠΑ ή στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, όπου υπάρχουν οι Länder .
Η προτεινόμενη εξέλιξη είναι βέβαια ο διακαής πόθος των γνήσιων Ευρωπαίων δημοκρατών και για να γίνει πράξη, ίσως χρειαστεί να περάσουν πολλά, πολλά χρόνια ακόμη .
Όμως η αλλαγή είναι αναγκαία παρά ποτέ, καθόσον οι Ευρωπαϊκές χώρες μεμονωμένα δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη ανισορροπία του βιοτικού επιπέδου των κρατών – μελών ,τα προβλήματα της διολίσθησης της δημοκρατίας σε αυταρχικές τάσεις (Ουγγαρία,, Πολωνία), το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής και τις επερχόμενες αλλαγές στην παγκόσμια σκακιέρα των μεγάλων δυνάμεων.
Ακόμη γιατί ο διεθνής οικονομικός ανταγωνισμός όσο παρέρχεται ο χρόνος γίνεται και πιο σκληρός. Αμερική, Κίνα, Ινδία, Ρωσία και Ιαπωνία είναι οι κυρίαρχες οικονομικές δυνάμεις, οι οποίες κατευθύνουν όλο και περισσότερο την οικονομία του μέλλοντος. Μικρές χώρες, όσο αναπτυγμένες και ισχυρές κι αν είναι, δεν έχουν καμιά πιθανότητα επιβίωσης στον επερχόμενο χρόνο. Γι’ αυτό η Ε.Ε , των 500 εκατομμυρίων κατοίκων, ως ένα κράτος, είναι οπωσδήποτε αναγκαία.
Ως εκ τούτου κάνουμε την ακόλουθη πρόταση :
Η εκστρατεία του εκδημοκρατισμού
Η Σύνοδος Κορυφής των ηγετών συνήλθε πάλι στις 30 Ιουνίου 2019 προκειμένου να εκλέξει τους νέους ηγέτες της Ε.Ε. Αυτή η δραστηριότητα ήταν μια δύσκολη δουλειά που διήρκεσε τρεις ολόκληρε ημέρες. Ολοκληρώθηκε δε στις 2 Ιουλίου 2019, επειδή μεταξύ των ηγετών κυριαρχούσαν όχι μόνο ιδεολογικές και κομματικές αντιθέσεις, αλλά και αντισυναισθηματικές καταστάσεις, που εμπόδιζαν τους συγκεντρωμένους ηγέτες να συμφωνήσουν σε κάποια πρόσωπα, που αντικειμενικά είναι ικανά. Μετά πολλών κόπων και βασάνων κυριάρχησαν οι μεσοβέζικές λύσεις, προκειμένου να επέλθη κάποια συμφωνία. Στη θέση του Γιούνκερ, ως πρόεδρου, εξελέγη η Γερμανίδα υπουργός εθνικής άμυνας, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που εγκρίθηκε από την Ευρωβουλή με οριακή πλειοψηφία 383 ψήφων επί συνόλου 747. Για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας η Γαλλίδα Χριστίν Λαγκάρντ, που μέχρι τώρα διοικούσε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην Ουάσιγκτον, (παραιτείται από το ΔΝΤ το Σεπτέμβριο)..
Καμία από τις δύο δεν αναμείχθηκε στις εκλογές της 26ης Μαΐου και ως εκ τούτου δεν υπήρξαν Spitzenkandidatinen. Παρ’ όλ’ αυτά , η Γερμανίδα ενεκρίθη από την Ευρωκοινοβούλιο.
Επίσης πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκλέχθηκε ο Ιταλός Σοσιαλιστής Ντόβιντ Σασόλι, ενώ ο Βέλγος Σαρλ Μισέλ θα ηγηθεί του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Για όλους αυτούς τους λόγους οι υπογράφοντες παρακάτω φίλοι δημοκράτες θεωρούν ως αναγκαία ενέργεια να μεταπείσουν τους ηγέτες της Ε.Ε. , όπως ξεκινήσουν την προσπάθεια της ενοποίησης των κρατών – μελών της Ε.Ε. , με στόχο την Ομοσπονδιοποίηση .
Το άρθρο 8Γ της Συνθήκης της Λισσαβόνας , παράγραφος (στ) , αναφέρει μάλιστα ότι : «Τα εθνικά κοινοβούλια έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν από την ΕΕ να προβή σε αναθεώρηση ….» . Όμως μια τέτοια μεταρρύθμιση στη φάση αυτή δεν είναι εύκολη δουλειά. Θεωρούμε δε αναγκαίο, όπως στα πλαίσια της «πολυεπίπεδης διακυβέρνησης» βρεθεί ένας τρόπος οργάνωσης, που τα κράτη – μέλη της Ομοσπονδίας, θα μπορούν να διατηρούν το δικαίωμα της σύναψης διπλωματικών σχέσεων με άλλα κράτη του εξωτερικού. Αυτή η ρύθμιση θα είναι η βασικότερη, για να ξεπεραστούν οι οποιεσδήποτε αρνήσεις και αντιδράσεις .
Για να έχει συνέχεια το θέμα, οι υπογράφοντες δημοκράτες ζητούν από τους εκλεγμένους Έλληνες Ευρωβουλευτές, εκτός εκείνων που πρεσβεύουν την κατάργηση της Ε.Ε. (κομμουνιστές και φασίστες) , να αναλάβουν την υποχρέωση, να μεταφέρουν στους δημοκράτες συναδέλφους τους στην Ευρωβουλή την παρούσα επιθυμία, ώστε να ενισχυθεί η εν λόγω προσπάθεια.
Πιστεύουμε πως ευήκοα ώτα θα βρεθούν στους βουλευτές των μικρών κρατών – μελών, που εκπροσωπούν 22 χώρες – μέλη και αριθμούν 266 άτομα.
Ταυτόχρονα, ευελπιστούμε πως θα μπορέσουμε να τύχουμε της συμπαράστασης πολλών ΜΜΕ στις διάφορες χώρες – μέλη του θεσμού. Επίσης θα καταβληθεί η προσπάθεια εύρεσης ενός σημαντικού γνωστού προσώπου με κύρος στην Ε.Ε. , το οποίο θα μπορούσε να ηγηθεί της όλης εκστρατείας του εκδημοκρατισμού, ως υποψήφιος πρόεδρος ή πρωθυπουργός , π.χ. Γιούνκερ ή Ντράγκι, για να αποκτήσει η δραστηριότητα δυναμισμό και πειστικότητα .
Εάν πιστεύουμε σε αυτήν τη δημοκρατική ιδέα, που θα ευνοήσει όλες τις χώρες, αλλά ιδιαίτερα τις μικρές χώρες, οφείλουμε να αγωνιστούμε και όπου μας βγάλει ο δρόμος.
Φυσικά δεν είμαστε αιθεροβάμονες, γιατί οι δυσκολίες της αλλαγής και της δημιουργίας ενός νέου θεσμού είναι άπειρες, αλλά κάποτε θα πρέπει να ξεκινήσει η προσπάθεια.
Εμπρός λοιπόν Συμπολίτες Ευρωπαίοι, στον αγώνα για τη δημοκρατία, την ειρήνη και την ευημερία όλων των λαών της Ευρώπης.
Με δημοκρατικούς χαιρετισμούς
- Βύρων Παπαθανασίου, συντξ. κοσμήτορας πολυτεχνείου ΑΠΘ
- Κριεμάδης Αθανάσιος, καθηγ. πανεπ. Πελοποννήσου
- Παπαδόπουλος Κων/νος, συντξ. καθηγ. ΑΠΘ, διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής Ιπποκρά. Νοσοκ. Θεσσαλονίκης
- Dengler Ria, συνταξ. του Πολυτεχν. Στουτγκάρδης Γερμανίας
- Σακελλαρίου Κίμων, συνταξ. καθηγ. πανεπ. Θεσσαλίας
- Παπαντωνίου Γιώργ. Συνταξ. Καθηγ. ΑΠΘ
- Παπούλια Αικατ. Συνταξ. καθηγ. ΤΕΙ Αθήνας
Ο κ. Θόδωρος Αυγερινός είναι συνταξιούχος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
