Η γνωστή λατινική ρήση «Vae victis», ελληνιστί «Ουαί τοις ηττημένοις», αφορά την τύχη των ηττημένων σε μάχες και σε πολέμους. Ισχύει διαχρονικά, αν και καμιά φορά ο ηττημένος εξαιτίας του υψηλότερου πολιτισμικού επιπέδου του αποβαίνει τελικά ο πραγματικός νικητής. «Η ηττηθείσα Ελλάς κατέκτησε τον αγροίκο κατακτητή και έφερε τις τέχνες στο άξεστο Λάτιο», κατά τον Οράτιο (Επιστολές ΙΙ. 1,156). Ομως στην Ιστορία το ανάποδο δεν φαίνεται, ή τουλάχιστον δεν έχει μαρτυρηθεί ότι συμβαίνει. Ο νικητής στην οποιαδήποτε πολεμική, πολιτική, οικονομική σύγκρουση είναι νικητής και ο ηττημένος πάντα ηττημένος!
Ομως κρίνοντας από την εκλογική νίκη (διαφαινόταν άλλωστε) που κατήγαγε η Νέα Δημοκρατία εναντίον τού ως και πριν από λίγο παντοδύναμου ΣΥΡΙΖΑ, μπορούμε, άραγε, να ισχυρισθούμε ότι όντως οι πολιτικά ηττημένοι βρίσκονται σε δυσχερέστερη θέση από τους νικητές της περασμένης Κυριακής; Δεν αναφέρομαι μόνο στο υψηλότατο ποσοστό ψηφοφόρων που επιδοκίμασε και επαίνεσε και με το παραπάνω έναν παραζαλισμένο από γκάφες και αποτυχίες ΣΥΡΙΖΑ. Επισημαίνω το γεγονός (το πλέον ανάλαφρο) ότι οι ηττημένοι θα περάσουν πιο χαλαρά το υπόλοιπο καλοκαίρι από όσο οι νικητές, μερικοί από τους οποίους, μαθαίνουμε, έφτασαν στα γραφεία τους γύρω στις 7 η ώρα το πρωί! Ουδέν κακόν αμιγές καλού. Καλή ξεκούραση, λοιπόν, για τους χαμένους, καλή δύναμη για τους κερδισμένους.
Προφανώς δεν είναι οι διακοπές των απελθόντων και η σπουδή και η καθημερινή πιλάλα των νεωστί αφιχθέντων τα θέματα εκείνα τα οποία όντως πρέπει να μας απασχολούν εμάς όλους τους εκτός εξουσίας. Είναι οι προσδοκίες, τα όνειρα, οι απαιτήσεις των ψηφοφόρων της ΝΔ που εκ των πραγμάτων βαραίνουν και ζορίζουν πλέον τους νικητές. Αλλά και εδώ πρέπει να κάνουμε μια αναγκαία διευκρίνιση. Καθώς, το γνωρίζουμε ήδη, ένα μεγάλο μέρος από εκείνους που ψήφισαν τη ΝΔ δεν προέρχεται από την παραδοσιακή, ούτε και από τη λεγόμενη «ανανεωτική» Δεξιά – έχει έρθει απ’ έξω. Περιλαμβάνει αυτή η «ομάδα» ανθρώπους οι οποίοι ακόμη και ως την περασμένη Κυριακή δεν είχαν ψηφίσει ποτέ «Δεξιά». Αυτό το γεγονός κάτι δηλώνει. Τι; Αυτό το γεγονός, αυτή δηλαδή η ελεύθερη σύγκλιση ψηφοφόρων από διαφορετικούς χώρους και με διαφορετικές πολιτικές προτιμήσεις και απαιτήσεις, είναι κάτι, πιστεύω, που θα πρέπει να λάβει υπόψη της η νεαρά κυβέρνηση και ειδικότερα ο κ. Μητσοτάκης. Και αναφέρομαι σε αυτόν ειδικά επειδή η πολιτική του κουλτούρα δεν πηγάζει από την παραδοσιακή Δεξιά. Προέρχεται πιστεύω (μαζί με εμένα και άλλοι πολλοί) από μια διαφορετική πολιτική κουλτούρα της οποίας το κύριο χαρακτηριστικό της ούτε ο ρεβανσισμός είναι (προς Θεού!) ούτε οι παρωπίδες ενός δεξιού πολιτικάντη. Αρα ο βαθμός της πολιτικής δυσκολίας την οποία πρέπει να αντιμετωπίσει ο νέος Πρωθυπουργός είναι αρκετά υψηλός. Πέρα από τα πολλαπλά υπάρχοντα και τρέχοντα προβλήματα (οικονομικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά κ.λπ.).
Ουαί, λοιπόν, τοις νικηταίς. Διπλό ουαί, καθώς οι ίδιοι επεδίωξαν να ορίσουν μια νέα πολιτική ατζέντα και να επαναφέρουν τη χώρα, με κόπους, προσωπικές θυσίες και συνεχείς προσπάθειες, σε έναν έλλογο, σύγχρονο ευρωπαϊκό δρόμο. «Ναι!» θα πει κάποιος. «Ναι, αλλά ποιος είναι ο σύγχρονος ευρωπαϊκός πολιτικός δρόμος;». Του Βορρά, του βαλκανικού Νότου, της Δύσης ή της Ανατολής; Ποιο άραγε πολιτικό μοντέλο μέλλει ή μπορεί να ακολουθήσει η νέα κυβέρνηση; Απάντηση: μπορεί να βρει βοήθεια από παντού αλλά και από πουθενά. Ευτυχώς είμαστε ακόμη μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Είμαστε, ακόμη, ένα μικρό κράτος μέσα σε μια ισχυρή πολιτική ένωση.
Ελπίζουμε, μάλλον είμαστε βέβαιοι, ότι ο νέος Πρωθυπουργός τα γνωρίζει αυτά. Ξέρει τα θετικά, τα αρνητικά, τα ρεαλιστικά, τα ουτοπικά. Ομως έχει και κάτι άλλο προς το οποίο μπορεί (και οφείλει) να στρέφεται πού και πού και να επαναχαράζει την πορεία του. Εχει μπροστά του νωπή ακόμη την ιστορία της μεταπολίτευσης. Τα υπέρ, τα κατά. Τον Κωνσταντίνο Καραμανλή αλλά και τους πολλούς αποτυχημένους πρωθυπουργούς της «Δεξιάς». Εχει ακόμη μπροστά του και τους πασοκικούς και μετα-πασοκικούς πολιτικούς και πρωθυπουργούς. Πολλά πράγματα, πολλά διδάγματα μπορεί να πάρει και από αυτούς, όμως είναι και πάρα – πάρα πολλά εκείνα τα καμώματά τους τα οποία οφείλει να αποφύγει. Ενα, λοιπόν, πρέπει να είναι το κύριο (ας μου επιτραπεί το δασκαλίστικο) που ο νέος Πρωθυπουργός πρέπει να θυμάται συνεχώς: ουαί τοις νικηταίς. Ουαί, αλί και τρισαλί σε εκείνους τους πολιτικούς νικητές που δεν έχουν τη σωφροσύνη, τη δυνατότητα, τη γενναιότητα και τη βούληση να διαχειριστούν τη νίκη τους για το καλό της πατρίδας.
Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
