Καθοριστική θεωρεί ο γ.γ. του ΟΗΕ την παρουσία της ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο και ως αναγνώριση της συνέχισης της συμβολής της στη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας, συστήνει στο Συμβούλιο Ασφαλείας να παρατείνει την εντολή της αποστολής μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2020.

Αυτό αναφέρει ο κ. Γκουτέρες στην έκθεσή του για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ προς το Συμβούλιο Ασφαλείας, ανεπίσημο αντίγραφο της οποίας δόθηκε χθες αργά το βράδυ στα μέλη του ΣΑ.

Μεγάλο μέρος της έκθεσης, ακόμη και στο κεφάλαιο των παρατηρήσεων, αφιερώνεται στα διάφορα περιστατικά που έλαβαν χώρα στη διάρκεια του περασμένου εξαμήνου στην ουδέτερη ζώνη και αφορούν ως επί το πλείστον πολίτες, θέματα εγκληματικότητας, αλλά και τις εντάσεις στα Στροβίλια και τη Δένεια.

«Οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις και οι χαμηλές εντάσεις κατά την εξεταζόμενη περίοδο καταδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο η UNFICYP, μέσω της παρακολούθησης, της εμπλοκής της και των επαφών της, εξακολουθεί να διαδραματίζει έναν απαραίτητο ρόλο στην πρόληψη της κλιμάκωσης. Με ανησυχεί το γεγονός ότι, εν αναμονή της πλήρους επανάληψης των συνομιλιών στην Κύπρο, θα συνεχίζονται οι παραβιάσεις του στρατιωτικού στάτους κβο, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στη νεκρή ζώνη και πέραν αυτής. Σε αυτό το πλαίσιο, η συνεχιζόμενη παρουσία της UNFICYP παραμένει καθοριστική για την αναφορά και την αντιμετώπιση παραβιάσεων σύμφωνα με την εντολή της, την πρόληψη των εντάσεων, τη συμβολή στη δημιουργία συνθηκών που συμβάλλουν στην πολιτική διευθέτηση. Ως αναγνώριση της συνέχισης της συμβολής της UNFICYP στη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας, συστήνω συνεπώς στο Συμβούλιο Ασφαλείας να παρατείνει την εντολή της αποστολής μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2020», αναφέρει ο γγ του ΟΗΕ.

Ταυτόχρονα, ανταποκρινόμενος την έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας στο ψήφισμα 2354 να υποβάλει έκθεση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι δραστηριότητες των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο μπορούν να διαμορφωθούν καλύτερα ώστε να προωθήσουν την πολιτική πρόοδο, διατηρώντας παράλληλα τη σταθερότητα, αναφέρει ότι αυτό το αίτημα αποτέλεσε σημαντική υπενθύμιση πως ακόμη και σε μακροχρόνιες ειρηνευτικές επιχειρήσεις όπως η UNFICYP, εξακολουθούν να υπάρχουν περιθώρια για βελτιώσεις και προσαρμογές.

«Σε ευθυγράμμιση με την «Πρωτοβουλία Δράσης για τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις», δεσμεύομαι να διασφαλίσω το υψηλότερο επίπεδο ειρηνευτικής απόδοσης. Είμαι, επίσης, ενήμερος για τα περιορισμένα περιθώρια ελιγμών σε μια λιτή αποστολή όπως η UNFICYP, παρόλα αυτά θα συνεχίσω να αγωνίζομαι για ολοένα μεγαλύτερη αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα στην UNFICYP», υπόσχεται ο κ. Γκουτέρες.

Περιγράφοντας τις εξελίξεις στο πολιτικό πρόβλημα, σημειώνει ότι δύο χρόνια μετά το κλείσιμο της Διάσκεψης για την Κύπρο στο Κραν Μοντανά, οι διαπραγματεύσεις παραμένουν σε παύση. Και υπενθυμίζει την σχετική αναφορά της τελευταίας του έκθεσης για την αποστολή καλών υπηρεσιών της 16ης Απριλίου, ότι η ανώτερη αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών, Τζέιν Χολ Λουτ, συνέχισε τις διαβουλεύσεις της για λογαριασμό του, «με στόχο τη διευκόλυνση μιας συμφωνίας σχετικά με τους όρους αναφοράς που θα αποτελούσαν συναινετικό σημείο έναρξης για μια πιθανή διαπραγματευτική κατάληξη (conclusion) στο Κυπριακό».

Ο Γενικός Γραμματέας παραθέτει λεπτομερώς τα όσα συμφώνησαν και προώθησαν οι δύο ηγέτες σε σχέση με Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, όπως η μόνιμη διασύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων, διαλειτουργικότητα των κινητών τηλεφώνων και ο καθαρισμός18 επικίνδυνων για την υγεία περιοχών.

Ενημερώνει επίσης εκτενώς το ΣΑ για τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ με τις δύο πλευρές και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, στο πλαίσιο της εντολής που δόθηκε από το ψήφισμα 2453 για καθιέρωση μηχανισμών και ενίσχυση των υπαρχουσών πρωτοβουλιών, «με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ σε ρόλο διευκολυντή, για την αποτελεσματική ελάφρυνση των εντάσεων και για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αφορούν το σύνολο του νησιού και επηρεάζουν όλους τους Κύπριους ».

« Όσον αφορά το Κυπριακό, συνεχίζει ο ΓΓ, παρά την αξιοσημείωτη πρόοδο σχετικά με τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και την αρχική εμπλοκή στο θέμα των «μηχανισμών», η διάθεση που περιβάλει την ειρηνευτική διαδικασία δεν βελτιώθηκε, ενώ οι δύο πλευρές εξακολουθούν να διαφωνούν για την ουσία και κατηγορούν η μία την άλλη για το επίμονο αδιέξοδο. Ελλείψει διαπραγματεύσεων, ο σκεπτικισμός παρέμεινε ευρέως διαδεδομένος και το ενδιαφέρον και η ελπίδα για την ειρηνευτική διαδικασία παρέμειναν χαμηλά. Παρά την έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας στο ψήφισμα 2453 (2019) και προς τους δύο ηγέτες να «βελτιώσουν τη δημόσια ατμόσφαιρα για διαπραγματεύσεις (…) προετοιμάζοντας τις κοινότητες για διευθέτηση και (…) να παράσχουν πιο εποικοδομητικά και εναρμονισμένα μηνύματα», ελάχιστες προσπάθειες σημειώθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση», αναφέρει.

Στα συμπεράσματά του, ο Αντόνιο Γκουτέρες επικαλούμενος και τα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων που αναλήφθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση με χρηματοδότηση της Παγκόσμιας Τράπεζας, αναφέρει ότι αυτά υποδηλώνουν πως οι προσδοκίες του κοινού σχετικά με την επανάληψη των συνομιλιών και τις προοπτικές διευθέτησης παραμένουν χαμηλές.

«Όπως ανέφερα στην τελευταία μου έκθεση για την αποστολή καλών υπηρεσιών μου, υπάρχει συναίνεση ότι το στάτους κβο, δηλαδή η έλλειψη μιας λύσης για το Κυπριακό, δεν είναι βιώσιμο. Υπάρχει επίσης ευρεία υποστήριξη προς την άποψη ότι ο ορίζοντας μιας ατελείωτης διαδικασίας χωρίς αποτελέσματα βρίσκεται πίσω μας, όχι μπροστά μας. Επαναλαμβάνω την έκκλησή μου προς τα μέρη να συμμετάσχουν στην τρέχουσα διαδικασία διαβουλεύσεων εποικοδομητικά, δημιουργικά και με τον απαραίτητο επείγοντα χαρακτήρα. Τα μέρη πρέπει να διπλασιάσουν τις προσπάθειές τους για την αποκατάσταση των ολοκληρωμένων διαπραγματεύσεων και η εμπλοκή τους θα πρέπει να εμπνέεται από μια αίσθηση σκοπού και αποφασιστικότητας για να φτάσουν σ’ ένα επιτυχές τέρμα εντός ενός προβλέψιμου ορίζοντα».

Ταυτόχρονα δηλώνει ανήσυχος για τις εξελίξεις στην περιοχή, οι οποίες – όπως αναφέρει – δεν συνέβαλαν σε μια θετική ατμόσφαιρα για την επανάληψη των συνομιλιών.

«Σε μια ανησυχητική εξέλιξη, οι εντάσεις για τους υδρογονάνθρακες συνέχισαν να αυξάνονται, με λίγες προοπτικές να καταλαγιάσουν βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα. Εν τω μεταξύ συνέχισε να υπάρχει μια ιδιαίτερα πυκνή συγκέντρωση διαφόρων εθνικών και κοινών ναυτικών και στρατιωτικών δυνάμεων και ασκήσεων έρευνας και διάσωσης και άλλων στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου», αναφέρει ο ΓΓ του ΟΗΕ στην έκθεσή του.

Στο κεφάλαιο των συμπερασμάτων του, ο ΓΓ σημειώνει πως συνεχίζει να παρακολουθεί από κοντά και με ανησυχία τις εξελίξεις που σχετίζονται με τους υδρογονάνθρακες.

«Υπογράμμισα επανειλημμένα ότι οι φυσικοί πόροι που βρίσκονται εντός και γύρω από την Κύπρο πρέπει να ωφελήσουν και τις δύο κοινότητες και αποτελούν ισχυρό κίνητρο προς όλα τα μέρη να βρουν μια αμοιβαία αποδεκτή και διαρκή λύση στο κυπριακό πρόβλημα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όλα τα μέρη έχουν εκφράσει τη δέσμευσή τους για τον στόχο αυτό, επαναλαμβάνω την έκκλησή μου για σοβαρές προσπάθειες προς αποφυγήν περαιτέρω κλιμάκωσης και για την εξουδετέρωση των εντάσεων».

Με αφορμή και την κατάσταση στα Στοβίλια και τη Δένεια, αλλά και άλλα που αφορούν γεωργούς κλπ, ο γγ τονίζει για μια ακόμη φορά τη σημασία να σεβαστούν οι πλευρές την εξουσία της UNFICYP και επικαλούμενος την σχετική αναφορά του ψηφίσματος 2453 του Συμβουλίου Ασφαλείας υπογραμμίζει ότι είναι καθοριστικό και οι δύο πλευρές να δεχτούν και να βοηθήσουν την UNFICYP στην εφαρμογή του σημειώματος του 2018 (aide -memoire).

«Χωρίς αυτό, η ικανότητα της UNFICYP να διαφυλάξει την ακεραιότητα της ουδέτερης ζώνης και να διατηρήσει ένα σταθερό περιβάλλον μέσα σε αυτήν θα γίνεται ολοένα και πιο αμφισβητούμενη, με πιθανές αρνητικές συνέπειες στην ασφάλεια και σε πολιτικό επίπεδο».

Σημειώνει πως όταν προκύπτουν παρεξηγήσεις και εντάσεις, πρέπει να αποφευχθούν μονομερείς ενέργειες και να αξιοποιηθούν πλήρως οι υπάρχοντες μηχανισμοί επαφής με την UNFICYP.

«Οι περιορισμοί στην ελευθερία κυκλοφορίας της UNFICYP που επιβλήθηκαν στην Στροβιλιά και αλλού πρέπει να αρθούν αμέσως και μόνιμα και να αποκατασταθεί πλήρως η ικανότητα της Αποστολής να περιπολεί και να εκτελεί άλλες δραστηριότητες βάση της εντολής της».

Ειδικά για τα Στροβίλια, που όπως γράφει παρέμειναν πηγή τριβής μεταξύ των πλευρών, τονίζει ότι «Τα Ηνωμένα Έθνη συνεχίζουν να θεωρούν την Τουρκία υπεύθυνη για τη διατήρηση του στάτους κβο στα Βαρώσια».