Ανοδικά βήματα έχει κάνει η χώρα μας σε θέματα καινοτομίας τα τελευταία χρόνια αλλά δυστυχώς παραμένει στην «τρίτη ταχύτητα» των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης όσον αφορά τις επιδόσεις της σε αυτόν τον τομέα. Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πίνακα αποτελεσμάτων καινοτομίας 2019, η χώρα μας, με βαθμολογία 82, καταλαμβάνει την 20ή θέση μεταξύ των 28 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η επίδοση αυτή είναι σαφώς βελτιωμένη έναντι όλων των προηγούμενων ετών, ενώ για το διάστημα 2011-2019 η Ελλάδα ανήκει στην ομάδα των κρατών που σημείωσαν τη μεγαλύτερη πρόοδο (η βαθμολογία της Ελλάδας το 2011 ήταν 61). Ωστόσο, η χώρα μας εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο και διατηρεί τον τίτλο της «μέτρια καινοτόμου» (Moderate Innovator) χώρας.
Με βάση τη βαθμολογία τους, οι χώρες της ΕΕ κατανέμονται σε τέσσερις ομάδες επιδόσεων: πρωτοπόρες χώρες καινοτομίας, χώρες με καλές επιδόσεις καινοτομίας, χώρες με μέτριες επιδόσεις καινοτομίας και χώρες με χαμηλές επιδόσεις καινοτομίας. Η θέση της Ελλάδας υπαγορεύει μια στρατηγική, στη βάση της οποίας η χώρα μας θα πρέπει να εμβαθύνει την ικανότητά της όσον αφορά την καινοτομία και να εντοπίσει τους τομείς στους οποίους απαιτούνται μεταρρυθμίσεις πολιτικής, ώστε να είναι ανταγωνιστική έναντι των άλλων ευρωπαϊκών και διεθνών αγορών. Σε μια χρονική συγκυρία όπου η καινοτομία ισοδυναμεί με μελλοντικές θέσεις εργασίας και ανάπτυξη η Ελλάδα δεν έχει το περιθώριο να παραμένει ουραγός της ευρωπαϊκής κατάταξης.
Παράγοντας ανάπτυξης
Τον ρόλο της καινοτομίας ως καταλύτη ανάπτυξης υπογραμμίζουν τα ακόλουθα στοιχεία:
•Περίπου τα δύο τρίτα της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης κατά τις τελευταίες δεκαετίες είχαν ως κινητήρια δύναμη την καινοτομία.
•Κάθε ευρώ που επενδύεται από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας «Ορίζων Ευρώπη» μπορεί δυνητικά να αποφέρει έως και 11 ευρώ του ΑΕΠ σε περίοδο 25 ετών.
• Οι επενδύσεις στην έρευνα και στην καινοτομία αναμένεται να δημιουργήσουν έως και 100.000 νέες θέσεις εργασίας σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας μεταξύ του 2021 και του 2027.
Οι επιδόσεις της Ευρώπης
Ο ευρωπαϊκός πίνακας αποτελεσμάτων 2019 δείχνει ότι οι επιδόσεις της ΕΕ στον τομέα της καινοτομίας παρουσιάζουν βελτίωση επί τέσσερα συναπτά έτη. Για παράδειγμα, για πρώτη φορά, η καινοτομία της Ευρώπης υπερβαίνει την αντίστοιχη των ΗΠΑ, ενώ το προβάδισμα στις επιδόσεις της ΕΕ έναντι της Βραζιλίας, της Ινδίας, της Ρωσίας και της Νότιας Αφρικής παραμένει σημαντικό. Ωστόσο η ΕΕ εξακολουθεί να χάνει έδαφος έναντι της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας, ενώ και η Κίνα καλύπτει τη διαφορά γρήγορα (τρεις φορές ταχύτερα απ’ ό,τι αυξάνονται οι επιδόσεις της ΕΕ).
Πρωταθλήτρια Ευρώπης σε θέματα καινοτομίας αναδεικνύεται η Σουηδία για το 2019, ακολουθούμενη από τη Φινλανδία, τη Δανία και την Ολλανδία. Η Μεγάλη Βρετανία και το Λουξεμβούργο υποχώρησαν από την ομάδα των «πρωτοπόρων καινοτομίας» στην ομάδα των χωρών «με καλές επιδόσεις καινοτομίας», ενώ η Εσθονία περιλαμβάνεται για πρώτη φορά εφέτος στην ομάδα. Κατά μέσο όρο, οι επιδόσεις της ΕΕ στην καινοτομία βελτιώθηκαν κατά 8,8% από το 2011. Από το 2011 μέχρι σήμερα οι επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας αυξήθηκαν σε 25 χώρες της ΕΕ. Η πρόοδος ήταν μεγαλύτερη σε Λιθουανία, Ελλάδα, Λετονία, Μάλτα, Μεγάλη Βρετανία, Εσθονία και Ολλανδία, ενώ μειώθηκαν περισσότερο σε Ρουμανία και Σλοβενία.
Οι πρωταθλητές
Σε επιλεγμένους τομείς καινοτομίας, η Δανία κατέχει την πρώτη θέση στους ανθρώπινους πόρους και το φιλικό προς την καινοτομία περιβάλλον. Το Λουξεμβούργο έχει την πρωτιά στα ελκυστικά συστήματα έρευνας, ενώ η Γαλλία στη χρηματοδότηση και στη στήριξη. Η Γερμανία έρχεται πρώτη στον τομέα επενδύσεις επιχειρήσεων, η Πορτογαλία στις καινοτόμες ΜμΕ, η Αυστρία στις διασυνδέσεις, ενώ η Μάλτα είναι πρώτη στην πνευματική ιδιοκτησία και η Ιρλανδία στον αντίκτυπο στην απασχόληση και στις πωλήσεις.
