Οι Πράσινοι στη Γερμανία σχεδόν δεν το πίστευαν. Τα κορυφαία μέλη του κόμματος με τον γενικό γραμματέα Μίκαελ Κέλνερ πανηγύριζαν έξαλλα όταν η δημόσια τηλεόραση έδειχνε τα πρώτα – έστω και αδιαμόρφωτα – αποτελέσματα το βράδυ των ευρωεκλογών. Το κόμμα τους ξεπερνούσε κατά πολύ το 20%, πλησιάζοντας το κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών της Ανγκελα Μέρκελ το οποίο κατάφερε να εξασφαλίσει τελικά το 22,6%.
Στη διάρκεια της βραδιάς έγινε ξεκάθαρο ότι οι Πράσινοι είχαν σχεδόν διπλασιάσει τις έδρες τους στην Ευρωβουλή, ξεπερνώντας το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, που μέχρι πρότινος θεωρούνταν το κόμμα του λαού και τώρα γεύονταν μια ιστορική καταστροφή.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη κατέγραψαν σημαντικά ποσοστά, όμως πουθενά αλλού δεν κέρδισαν τόσες ψήφους όσες στη Γερμανία. Την περασμένη εβδομάδα μάλιστα ξεπέρασαν στην πρόσφατη δημοσκόπηση τους συντηρητικούς της Μέρκελ για πρώτη φορά στα χρονικά. Στη χώρα, και όχι μόνο, για πολλά χρόνια θεωρούσαν τους οικολόγους γραφικούς τύπους, σήμερα όμως το κόμμα τους αντιπροσωπεύει το πνεύμα της εποχής.
Η επιτυχία του οικολογικού κόμματος της Γερμανίας «αναμφίβολα συνδέεται με την αδυναμία του κυβερνητικού συνασπισμού» όπως εκτιμά σε άρθρο γνώμης η δημοσιογράφος της εφημερίδας «Tageszeitung» Αννα Λίμαν, που σχολιάζει ότι «τόσο οι Χριστιανοδημοκράτες όσο και οι Σοσιαλδημοκράτες δυσκολεύονται πολύ με την εξωτερική τους εικόνα, που εν μέρει σχετίζεται με την ηγεσία».
Η ατζέντα τους κυριαρχεί
Και πράγματι. Πρόσφατα η ηγέτις των Σοσιαλδημοκρατών Αντρέα Νάλες παραιτήθηκε από την προεδρία του κόμματος, την αρχηγία της κοινοβουλευτικής ομάδας αλλά και την κοινοβουλευτική της έδρα, μετά τα καταστροφικά αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Ηταν η 10η ηγέτις μέσα σε μόλις 15 χρόνια.
Ωστόσο, το «πράσινο κύμα» δεν οφείλει αποκλειστικά τη δική του επιτυχία στην αποτυχία των άλλων. Τα θέματα της ατζέντας τους, όπως η προστασία του περιβάλλοντος, το κατεπείγον της κλιματικής αλλαγής και της καθαρής ενέργειας, είναι σήμερα κυρίαρχα. Για παράδειγμα, η χορτοφαγία ή τα βιολογικά προϊόντα αποτελούν πλέον έναν δημοφιλή τρόπο ζωής. Το εφετινό καλοκαίρι, που αναμένεται να ξεπεράσει κάθε ρεκόρ θερμοκρασιών, ή το σκάνδαλο της Volkswagen (σύμφωνα με το οποίο τουλάχιστον 11 εκατ. αυτοκίνητα της εταιρείας σε όλον τον κόσμο είχαν εγκατεστημένο λογισμικό που τους επέτρεπε να κλέβουν στις δοκιμές εκπομπής ρύπων) κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι πρέπει να μπει ένα τέλος στην ακαταλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων.
Σε όλη την Ευρώπη μαθητές απουσιάζουν σκοπίμως κάποιες ημέρες από το σχολείο, κάνοντας διαδηλώσεις διαμαρτυρίας για το μέλλον τους και οι Πράσινοι δαμάζουν το κύμα. Αντίθετα, τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα απλώς κολυμπούν σε αχαρτογράφητα νερά. Ενας στους τρεις Γερμανούς κάτω των 30 ετών τους έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης, αντίθετα, το 13% της ίδιας ηλικιακής ομάδας ψήφισε τους Χριστιανοδημοκράτες και το 10% τους Σοσιαλδημοκράτες.
Πλην όμως, υπάρχει άλλος ένας λόγος που οι Πράσινοι κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος. Μετά το καλοκαίρι του 2015, όταν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες έφθασαν στη Γερμανία, το νεοσύστατο ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) αύξησε τα ποσοστά του προωθώντας το μίσος και τον φόβο κατά των προσφύγων και των μεταναστών.
Μολονότι ορισμένοι Πράσινοι δεσμεύτηκαν να βοηθήσουν στις απελάσεις, το κόμμα σε γενικές γραμμές κατάφερε να ορθώσει το ανάστημά του υπέρ μιας φιλελεύθερης μεταναστευτικής πολιτικής υποστηρίζοντας χωρίς συμβιβασμούς τις φιλοευρωπαϊκές αξίες. Ηταν η αντίθεση στον εθνικισμό, τον ευρωσκεπτικισμό και το αντιμεταναστευτικό αίσθημα που επικρατούσε στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Συνεπώς, σε μια κοινωνία βαθιά διχασμένη, η επιτυχία των Πρασίνων και η άνοδος της Ακροδεξιάς ήταν οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος.
Η Ακροδεξιά και ο διχασμός
Το AfD κέρδισε 11% των ψήφων στις Ευρωεκλογές. Σε σύγκριση με τις εθνικές εκλογές το 2017, το κόμμα έχασε λίγο και σε σχέση με την επίδοση του Εθνικού Συναγερμού της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία ή της Λέγκας του Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία, το αποτέλεσμα αυτό ήταν μέτριο. Ομως στα ανατολικά κρατίδια της Σαξονίας και του Βρανδεμβούργου το AfD κυριάρχησε, εκτός από τη Λειψία, τη μεγαλύτερη πόλη στη Σαξονία, όπου οι Πράσινοι εξασφάλισαν την πρωτιά έπειτα από 30 χρόνια.
Είκοσι χιλιόμετρα μακριά από τη Λειψία, σε ένα τυπικό γερμανικό χωριό, το Κίαριτς, ένας στους δύο ψηφοφόρους επέλεξε το AfD, κάτι που έχει να κάνει με το γεγονός ότι το χωριό βρίσκεται δίπλα σε ανθρακωρυχείο το οποίο θα πρέπει να κλείσει μέχρι το 2038. Οι Πράσινοι επιθυμούν να επισπεύσουν τις διαδικασίες, αντίθετα το AfD αρνείται ότι η κλιματική αλλαγή οφείλεται στον άνθρωπο και θέλει να το κρατήσει ανοιχτό.
Οπως ισχυρίζεται η Λίμαν, λόγω της επιτυχίας τους στις μεγάλες πόλεις, οι Πράσινοι έχουν συμβάλει ουσιαστικά στον διχασμό μεταξύ αστικών και αραιοκατοικημένων περιοχών, μεταξύ νέων και ηλικιωμένων καθώς και μεταξύ εκείνων που αποδέχονται την παγκοσμιοποίηση και όσων την αρνούνται. Ετσι, αν θέλουν να συμφιλιωθούν με τις διαφορετικές ομάδες, πρέπει να επικεντρωθούν και σε κοινωνικά ζητήματα, όπως πώς και ποιοι θα πληρώσουν τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα ή ποιους θα επηρεάσει αυτό.
Πριν από λίγες εβδομάδες παρουσίασαν το μοντέλο ενός βασικού εισοδήματος για όλες τις οικογένειες με παιδιά. Για να το επιτύχουν, θα πρέπει να σχηματίσουν συμμαχία με τους Σοσιαλδημοκράτες και την Αριστερά (Die Linke) γιατί μπορεί σήμερα να αισθάνονται αρκετά ισχυροί και να αγνοούν τις προσεγγίσεις των υπολοίπων, όμως αυτό δεν θα λειτουργήσει μακροπρόθεσμα.
Εάν αποτύχουν να συμβιβάσουν τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα, κινδυνεύουν να θεωρηθούν ως μέρος μιας εφησυχασμένης ελίτ και θα πολεμηθούν από εκείνους που δεν αισθάνονται ότι εκπροσωπούνται, καταλήγει η Λίμαν: «Εναν τέτοιο αγώνα που αφήνει το πολιτικό σύστημα καθώς και την κοινωνία σε ερείπια, τον συναντά κανείς σήμερα στη Βρετανία. Και αυτό θέλει μεγάλη προσοχή».
