Πρόκειται αναμφίβολα για την κορυφαία στιγμή του εφετινού Φεστιβάλ Αθηνών στο Ηρώδειο! Μια συναυλία η οποία πέρα από την αυταπόδεικτη καλλιτεχνική αξία της έρχεται να υπογραμμίσει τη δύναμη της μουσικής να στήνει γέφυρες και να ενώνει τους ανθρώπους. Ο λόγος για τους «Δρόμους της Φιλίας» στις 9 Ιουλίου , τη μουσική βραδιά που θα φέρει στο ρωμαϊκό ωδείο τον θρύλο του πόντιουμ Ρικάρντο Μούτι, μια δεκαετία, περίπου, μετά την τελευταία του εμφάνιση στην Αθήνα.
Οι «Δρόμοι της Φιλίας» είναι μια πρωτοβουλία που εγκαινίασε το 1997 ο ιταλός σούπερ σταρ αρχιμουσικός με το Φεστιβάλ της Ραβέννας, της πόλης όπου ζει εδώ και μισό αιώνα περίπου με σκοπό να καταδείξει τον «θεραπευτικό» ρόλο της μουσικής, την ικανότητά της να επουλώνει τραύματα αλλά και να δημιουργεί στενούς δεσμούς φιλίας.
Πρώτη στάση το πληγωμένο, τότε, από τον πόλεμο Σαράγεβο όπου η συναυλία δόθηκε σ΄έναν από τους λίγους χώρους που δεν είχαν καταστραφεί ολοκληρωτικά από τις συγκρούσεις. «Για πρώτη φορά από την ημέρα που άρχισε το δράμα μας, νιώσαμε με όλο μας το είναι ότι η ελπίδα του κόσμου είναι ο πολιτισμός χωρίς σύνορα, η ανάπτυξη του πνεύματος και η δύναμη της μουσικής…η αξιοπρέπεια που επανακτήσαμε είναι πιο σημαντική από τα σπίτια τα οποία ξαναχτίζονται. Δεν θα το ξεχάσουμε ποτέ. Η ίδια η ιστορία δεν θα το ξεχάσει…»
Μ΄αυτές τις φράσεις ο βόσνιος συγγραφέας Ζλάτκο Ντιτζάρεβιτς σχολίασε τη συγκεκριμένη συναυλία. Εκτοτε ακολούθησαν περισσότερα από 20 ταξίδια «Φιλίας». Πόλεις «τραυματισμένες» από πολεμικές συρράξεις, από φυσικές καταστροφές, από τρομοκρατικές επιθέσεις, πόλεις «φορτισμένες» από μνήμες αρχαίων πολιτισμών υποδέχθηκαν ορχήστρες όπως η Φιλαρμονική της Σκάλας του Μιλάνου, ο Μουσικός Φλωρεντινός Μάιος, η ορχήστρα «Λουίτζι Κερουμπίνι» _ με την οποία ο Μούτι θα βρεθεί αυτή τη φορά στην Αθήνα_ αλλά και σύνολα που συγκροτήθηκαν ειδικά για τον σκοπό αυτό όπως οι «Ενωμένοι Ευρωπαίοι Μουσικοί» το 2002 στη Νέα Υόρκη , στη συναυλία που έγινε «στη μνήμη των θυμάτων της τραγωδίας των Δίδυμων Πύργων και όλων των θυμάτων της βίας στον κόσμο».
Η Βηρυττός το 1998, η Μόσχα το 2000, το Κάιρο το 2003, ο Λίβανος το 2007 όταν η ανάφλεξη στην περιοχή δεν επέτρεψε στην ορχήστρα και στον Μούτι να ταξιδέψουν εκεί και η συναυλία δόθηκε στη Ρώμη, στο Κυρηνάλιο, το Ναϊρόμπι το 2011 , το Τόκυο το 2016 αλλά και το Κίεβο το 2018 όπου 10.000 άνθρωποι παρέμειναν στις θέσεις τους υπό βροχή για να υποδεχθούν και να χειροκροτήσουν θερμά τους μουσικούς είναι μερικά, μόνο, από τα ταξίδια φιλίας στο διάστημα όλων αυτών των χρόνων.
«Στην πρώτη συναυλία στο Σαράγεβο ήμουν ακόμη μουσικός διευθυντής της Σκάλας του Μιλάνου. Μας κάλεσαν, λοιπόν, με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Σκάλας και θελήσαμε να συνεργαστούμε με ντόπιους μουσικούς και χορωδούς. Δεν ήξερε ο ένας το όνομα του άλλου, δε μιλούσε τη γλώσσα του, πίστευαν σε διαφορετικές θρησκείες, κάθισαν όμως δίπλα δίπλα κι έπαιξαν την ίδια μουσική. Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό, συγκινητικό. Είδαμε στην πράξη πώς οικοδομείται η κατανόηση, η ζωντανή φιλία. Όταν πήγαμε στο Ναϊρόμπι, στη συναυλία συμμετείχε, μεταξύ άλλων, μια παιδική χορωδία από την Αφρική. Τραγούδησαν το χορωδιακό των Εβραίων σκλάβων, το περίφημο «Va’ pensiero» από τον «Ναμπούκο» με αυθεντική βερντιάνικη έκφραση, με εκπληκτική προφορά, μ΄ένα πλατύ χαμόγελο και με απίστευτο πάθος. Εντυπωσιάστηκα πραγματικά. Τα λόγια καμιά φορά μπορεί να οδηγήσουν σε παρεξηγήσεις, σε λανθασμένους δρόμους. Η μουσική, όμως, είναι ξεκάθαρη, ενωτική» έχει δηλώσει ο Ρικάρντο Μούτι μιλώντας για την εμπειρία του από τις συγκεκριμένες συναυλίες (Το Βήμα, 27/10/2018)
Η επιλογή της Αθήνας
Πώς επελέγη, άραγε, η Αθήνα για τους «Δρόμους της Φιλίας» 2019; Ο Μούτι έχει επανειλημμένως εκφράσει την αγάπη του για τη χώρα μας με την οποία, ως νότιος Ιταλός (γεννήθηκε στη Νάπολι) θεωρεί ότι τον συνδέουν ιδιαίτεροι δεσμοί. Στα χρόνια της κρίσης, μάλιστα, σε καίριες στιγμές για την Ελλάδα και για την παραμονή της στην ευρωζώνη είχε δημοσίως τοποθετηθεί υπέρ του σημαντικού ρόλου της χώρας μας στην Ευρώπη. «Ευρώπη χωρίς Ελλάδα ίσον βαρβαρότητα» είχε πει συγκεκριμένα σε παλαιότερη συνέντευξή του στο Βήμα.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Μούτι _ ο «τελευταίος αυτοκράτορας» του πόντιουμ όπως έχει χαρακτηριστεί από τον διεθνή Τύπο_ θεωρούσε πως η Αθήνα έλειπε από μια διαδρομή στην οποία αποτελεί αναγκαίο, κατά τη γνώμη του, σταθμό.
Λίγο πριν από το 2020, χρονιά κατά την οποία θα εορταστούν διεθνώς τα 250 χρόνια από τη γέννηση του Μπετόβεν, ο Μούτι έχει επιλέξει το διασημότερο έργο του συνθέτη, την περίφημη Ενάτη Συμφωνία του με τη θρυλική «Ωδή στη χαρά» για την αθηναϊκή συναυλία. (Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η Ενάτη του Μπετόβεν που παρουσίασε ο ίδιος με τη σπουδαία Συμφωνική Ορχήστρα του Σικάγου το 2014 όπου κατέχει τη θέση του μουσικού διευθυντή έχει υπερβεί τις 16.000.000 θεάσεις στο διαδίκτυο).
Τη βραδιά της 9ης Ιουλίου στη Ηρώδειο, πέρα από τη νεανική ορχήστρα «Λουίτζι Κερουμπίνι» την οποία ο ίδιος ίδρυσε το 2004 επιλέγοντας ταλαντούχους μουσικούς απ΄ολόκληρη την Ιταλία, υπό τη διεύθυνσή του θα παίξουν και Ελληνες μουσικοί και χορωδοί από τις σημαντικότερες ορχήστρες της χώρας μας.
