Η συνεχιζόμενη ένταση από πλευράς Τουρκίας οφείλεται στη διεκδίκηση μεριδίου των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου, που δήθεν ανήκει στους Τουρκοκυπρίους, στην πραγματικότητα όμως είναι αυτοτελής τουρκική διεκδίκηση και σε κάθε περίπτωση διεκδίκηση διέλευσης των αγωγών από το έδαφός της.
Είναι προφανές ότι η Τουρκία δεν θέλει τον αγωγό East Med, ένα έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (PCI), που θα μεταφέρει το αέριο της περιοχής – κυπριακό και ισραηλινό – μέσω Κρήτης στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το έργο αυτό την αποκλείει γεωστρατηγικά, τόσο από την πλευρά τελών διέλευσης από το έδαφός της μέσω του κατακόρυφου αγωγού – τον οποίο διεκδικεί – που θα περνά από τη Βόρεια Κύπρο και θα ενώνεται στο έδαφος της Τουρκίας με τον TANAP, αλλά και από την πλευρά διεκδίκησης μεριδίου των υδρογονανθράκων της κυπριακής ΑΟΖ.
Ποια είναι η λύση;
Το σύνολο των υδρογονανθράκων της κυπριακής ΑΟΖ θα πρέπει να θεωρηθεί ενεργειακός πόρος της ΕΕ και να αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης Ενέργειας.
Πρότασή μου είναι στη νέα Διακυβερνητική Διάσκεψη να δημιουργηθεί μια αυτοτελής Συνθήκη για την ίδρυση Ευρωπαϊκής Ενωσης Ενέργειας, κατά το πρότυπο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα, που θα θέσει το σύνολο των ενεργειακών πόρων της Ενωσης υπό μια ενιαία αρχή, η οποία και θα τους διαχειρίζεται. Προφανώς αυτό συνδέεται με την εγγύηση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και τη διασφάλιση των ενεργειακών της πόρων.
Σε κάθε, πάντως, περίπτωση και μέχρις ότου δρομολογηθεί μια νέα Διακυβερνητική, είναι σημαντικό και άμεσης προτεραιότητας, μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου, στο πρώτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ο Πρόεδρος κ. Αναστασιάδης και η Ελλάδα να εγγράψουν το θέμα στην ημερήσια διάταξή του.
Το έργο που θα πρέπει να υποστηριχθεί στο ανώτατο ευρωπαϊκό επίπεδο θα είναι η κατασκευή του αγωγού East Med και η μεταφορά του αερίου με τη σφραγίδα της ΕΕ. Η χρηματοδότησή του μπορεί να εξασφαλιστεί μέσω του Ταμείου της Διευκόλυνσης Σύνδεσης (CEF), του Ταμείου Juncker και δανείων από την ΕΤΕ (EIB) και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανάπτυξης και Ανασυγκρότησης (EBRD).
Οι έρευνες και οι εξορύξεις στα επιμέρους οικόπεδα δεν θα επηρεάζονται και οι σχετικές συμβάσεις με τις εγκατεστημένες εταιρείες θα τροφοδοτήσουν με αέριο το ευρωπαϊκό mega consortium που θα δημιουργηθεί υπό την αιγίδα της ΕΕ για τον αγωγό και τις συνδέσεις των επιμέρους εξορύξεων με αυτόν.
Η πρόταση αυτή βάζει την ΕΕ απέναντι στην Τουρκία και όχι μεμονωμένα την Κύπρο ή την Ελλάδα και παράλληλα διασφαλίζει τη διέλευση του αγωγού νότια του Καστελλόριζου μέσα από την ελληνική ΑΟΖ, ενισχύοντας και τη θέση μας ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα. Εξάλλου το έργο αυτό θα πρέπει να ενταχθεί τόσο στο σχετικό κυπριακό όσο και στο ελληνικό θαλάσσιο χωροταξικό, σύμφωνα με την Οδηγία της ΕΕ για τη χωροταξία των θαλασσών, που προβλέπει ότι όλα τα έργα που θα υλοποιηθούν θα πρέπει να υποβληθούν σε στρατηγική εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους.
O κ. Γιώργος Κρεμλής είναι διευθυντής ε.τ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μέλος του περιβαλλοντικού συμβουλευτικού οργάνου της EBRD.
