Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παιδικής Εργασίας, η Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων ΑΡΣΙΣ έδωσε στη δημοσιότητα στοιχεία που αποτελούν γροθιά στο στομάχι.
Πιο συγκεκριμένα, από την αρχή του 2019 μέχρι και τον Μάιο μέλη της Οργάνωσης ήρθαν σε επαφή με περίπου 550 παιδιά που ζουν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης και επιβιώνουν δουλεύοντας. Τα 450 από αυτά είναι ασυνόδευτα ανήλικα προσφυγόπουλα και τα 95 είναι από την Ελλάδα ή άλλες βαλκανικές χώρες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, τα παιδιά αυτά δουλεύουν από 6 μέχρι 12 ώρες την ημέρα στα χωράφια, στις οικοδομές, σε πλυντήρια αυτοκινήτων, ζητιανεύουν στα φανάρια ή γυρίζουν στους δρόμους πουλώντας μικροαντικείμενα. Πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης παράνομων δικτύων πώλησης καπνού και ναρκωτικών, οδηγούν αυτοκίνητα ρισκάροντας τη ζωή τους και τη ζωή άλλων. Η παιδική εργασία είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια, με τις οικονομικές ανισότητες να αυξάνονται συνεχώς, έχει πάρει τραγικές διαστάσεις. Εκατομμύρια παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο εντάσσονται από νωρίς στον σκληρό κόσμο της εργασίας, στερούμενα βασικά δικαιώματα, όπως η ομαλή σωματική και πνευματική ανάπτυξη και το δικαίωμα στην εκπαίδευση.
Στα χρόνια της κρίσης
Στη χώρα μας, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, το ποσοστό των παιδιών που εργάζονται σημείωσε σημαντική αύξηση στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με τον γραμματέα Τύπου της ΓΣΕΕ, κ. Δημήτρη Καραγεωργόπουλο, η μείωση του βιοτικού επιπέδου προκάλεσε την αύξηση του αριθμού των ανηλίκων που ξεκινούν μια εργασία προκειμένου να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα. «Τα παιδιά αυτά εργάζονται υπό ακατάλληλες, για την ηλικία τους, συνθήκες, πέφτοντας σε πολλές περιπτώσεις θύματα σωματικής και ψυχικής κακοποίησης» αναφέρει. Οι ανήλικοι που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα προέρχονται από ευπαθείς οικονομικά ομάδες, με τα παιδιά μεταναστών και προσφύγων να παρουσιάζονται πιο ευάλωτα. Ειδικότερα, στην Ελλάδα συναντάμε ανήλικους εργαζόμενους ηλικίας 13-17 ετών που στη συντριπτική τους πλειοψηφία (7 στα 10 παιδιά, σύμφωνα με τη ΓΣΕΕ) εγκαταλείπουν πρώιμα το σχολείο για να εργαστούν. Οι εκπαιδευτικές ανισότητες και η παραπαιδεία είναι δύο από τα βασικά αίτια που εξωθούν τα παιδιά στην πρώιμη εργασιακή απασχόληση, σύμφωνα με τον κ. Καραγεωργόπουλο. «Μαθητές που η οικογένειά τους δεν μπορεί να τους βοηθήσει να παρακολουθήσουν φροντιστήρια αφήνουν το σχολείο και ξεκινούν να εργάζονται» σημειώνει.
Στα χωράφια, στις οικοδομές
Ο αγροτικός κλάδος αποτελεί τον βασικό χώρο απασχόλησης ανήλικων εργαζομένων στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, παιδιά στη δυτική και κεντρική ηπειρωτική Ελλάδα αναγκάζονται να δουλεύουν στα χωράφια προκειμένου να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα. Το ωράριο εργασίας είναι εξαντλητικό, με πολλά από αυτά να ξεπερνούν τις 12-14 ώρες ημερησίως. Αλλος κλάδος απασχόλησης παιδιών στη χώρα είναι ο κατασκευαστικός, όπου ανήλικοι εργάζονται υπό ακατάλληλες συνθήκες και με σοβαρό κίνδυνο για τη σωματική τους ακεραιότητα. Η ΓΣΕΕ τονίζει στην προκειμένη περίπτωση ότι οι ανήλικοι εργαζόμενοι είναι πιο πιθανό να είναι θύματα εργατικών ατυχημάτων καθώς δεν έχουν αρκετά ανεπτυγμένη την αντιληπτική τους ικανότητα ώστε να τα αποφύγουν.
Οι αόρατοι αριθμοί
Οπως σε παγκόσμιο επίπεδο, έτσι και στη χώρα μας το πραγματικό ποσοστό των ανήλικων εργαζομένων παραμένει αόρατο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Σώμα Επιθεώρσης Εργασίας, ο αριθμός των θεωρηθέντων βιβλιαρίων ανηλίκων για το 2017 έφτανε τα 7.647, ενώ τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν το ίδιο έτος και αφορούσαν την παράνομη απασχόληση ανηλίκων ήταν μόλις 12. Ωστόσο, τόσο ο Συνήγορος του Πολίτη όσο και η ΓΣΕΕ τονίζουν ότι η παιδική εργασία είναι στη μεγάλη πλειοψηφία της «μαύρη» και ανασφάλιστη, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων να μην καταγράφεται. Χαρακτηριστική είναι η τελευταία έρευνα της ΓΣΕΕ για το 2014, κατά την οποία καταγράφηκαν 100.000 περιπτώσεις εργαζόμενων παιδιών στη χώρα μας. Την ίδια χρονιά η ΕΛΣΤΑΤ είχε καταγράψει μόλις 2.608 εργαζόμενα παιδιά ηλικίας 15-17 ετών.
Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων GRETA επισημαίνει την απουσία ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού στη χώρα μας για την καταπολέμηση του φαινομένου της εμπορίας γενικότερα, αλλά και το γεγονός ότι οι αριθμοί των καταγγελιών που φτάνουν στην Ελληνική Αστυνομία δεν αντανακλούν πλήρως την έκταση του προβλήματος. Ομως μια χώρα που δεν γνωρίζει τον πραγματικό αριθμό των παιδιών που βρίσκονται σε κίνδυνο δεν μπορεί και να τα προστατεύσει.
Παγκόσμιο φαινόμενο
Ο εφιάλτης της παιδικής εργασίας συναντάται κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι περιορίζεται σε αυτές. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), 152 εκατομμύρια ανήλικοι παγκοσμίως αναγκάζονται σε αμειβόμενη ή και μη αμειβόμενη εργασία, με 73 εκατομμύρια από αυτούς να απασχολούνται σε επικίνδυνους τομείς, όπως αυτός των εξορύξεων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων, 7 στα 10 παιδιά, απασχολείται στον αγροτικό τομέα, ενώ ένας μικρότερος αριθμός συναντάται στον τομέα των υπηρεσιών και των βιομηχανιών. Η πλειοψηφία αυτών των παιδιών είναι ηλικίας 5-15 ετών και εργάζεται ανασφάλιστα για περισσότερες από 8 ώρες. Τα σκήπτρα στην παιδική εργασία διατηρούν οι αναπτυσσόμενες χώρες με 1 στα 5 παιδιά που ζουν στην Αφρική να εξαναγκάζονται να εργαστούν, ενώ, 5,5 εκατομμύρια από τις περιπτώσεις αυτές συναντώνται στην Ευρώπη και στην Κεντρική Ασία.
