Σε ποια ηλικία τα παιδιά χάνουν την επιθυμία τους για άσκηση; Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γενεύης στην Ελβετία (UNIGE) ανακάλυψαν ότι από την ηλικία των εννέα ετών τα παιδιά σταματούν να συνδέουν την άσκηση με θετικά κίνητρα, όπως η υγεία και η χαρά, και την αντικαθιστούν με άλλα κίνητρα, όπως το να πάρουν έναν καλό βαθμό ή να βελτιώσουν την εικόνα τους απέναντι στους άλλους. Σύμφωνα με τους επιστήμονες που διεξήγαγαν τη μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Psychology of Sport and Exercise», το εύρημα αυτό μαρτυρεί ότι κάτι πρέπει να αλλάξει στον τρόπο που η Φυσική Αγωγή διδάσκεται στα σχολεία προκειμένου να αντιμετωπιστεί η «μάστιγα» του καθιστικού τρόπου ζωής που, ως φαίνεται, ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία.
Οι λόγοι πίσω από τα παιδιά του… καναπέ
Στη μελέτη επισημαίνεται ότι η καρδιοαναπνευστική αντοχή (αερόβια ικανότητα) των παιδιών έχει πέσει κατά 25% τα τελευταία 20 χρόνια. Οπως προστίθεται, υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτή τη σημαντική μείωση, από το κοινωνικό περιβάλλον και την έλλειψη χώρων άθλησης και παιχνιδιού στις μεγαλουπόλεις ως την εξάπλωση των νέων τεχνολογιών, που συνεπάγονται ώρες ολόκληρες μπροστά από οθόνες, και τον τρόπο διδασκαλίας της Φυσικής Αγωγής στα σχολεία.
Προκειμένου να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους οι επιστήμονες του UNIGE παρακολούθησαν 1.200 μαθητές στη Γενεύη, ηλικίας 8-12 ετών, επί δύο έτη. Οπως διαπίστωσαν, ήδη από την ηλικία των εννέα ετών η σύνδεση της άσκησης με θετικά κίνητρα μειώνεται. Οι σύγχρονες κοινωνίες χαρακτηρίζονται από καθιστική ζωή και μεγάλη πτώση στη φυσική δραστηριότητα, κάτι που αντικατοπτρίζεται στον ολοένα και αυξανόμενο αριθμό υπέρβαρων παιδιών. Σε προηγούμενη μελέτη τους οι ερευνητές του UNIGE ανέφεραν ότι οι συστάσεις που έχουν εκδοθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) σχετικά με το πόσο πρέπει να ασκούνται τα παιδιά σχολικής ηλικίας δεν πληρούνται: τα παιδιά πρέπει να ασκούνται για τουλάχιστον 50% του χρόνου που αφιερώνεται στο μάθημα Φυσικής Αγωγής που γίνεται στο Δημοτικό. Στην πραγματικότητα, κινούνται μόνο στο 38% του χρόνου του μαθήματος. Και όσο τα παιδιά μεγαλώνουν το ποσοστό αυτό μειώνεται. Γιατί;
Η μελέτη των κινήτρων
Στη νέα μελέτη τους οι ερευνητές προσπάθησαν να δώσουν απάντηση στο ερώτημα μέσω της παρακολούθησης των 1.200 μαθητών Δημοτικού. Τα παιδιά κλήθηκαν να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια κάθε έξι μήνες προκειμένου να καταγραφεί το πόσο είχαν κίνητρο για διαφορετικές δραστηριότητες με βάση μια κλίμακα που περιελάμβανε το πόσο η κάθε δραστηριότητα θεωρούσαν ότι τους προσέφερε διασκέδαση, μάθηση, υγεία, καλούς βαθμούς, ενσωμάτωση σε μια ομάδα, αποδοχή από άλλα άτομα κ.ά. «Τα αποτελέσματα μας έδειξαν για πρώτη φορά πως υπάρχει ραγδαία μείωση στα θετικά κίνητρα σε ό,τι αφορά τη φυσική δραστηριότητα, όπως είναι η ευχαρίστηση και η υγεία, από την ηλικία των εννέα ετών και μετά» ανέφερε ο Ζουλιέν Σανάλ, ερευνητής στο Τμήμα Ψυχολογίας του UNIGE, και προσέθεσε: «Δεν είχαμε ξαναδεί τέτοια μείωση σε τόσο μικρή ηλικία». Στον αντίποδα, μετά τα εννέα έτη αυξάνεται η σύνδεση της άσκησης με άλλα κίνητρα, όπως μόνο το να πάρει το παιδί καλό βαθμό στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής ή το να στείλει μια θετική εικόνα στους συμμαθητές του. Σύμφωνα με τον δρα Ζουλιέν, αυτού του είδους τα κίνητρα «είναι θετικά μόνο βραχυπρόθεσμα. Γνωρίζουμε ότι μόνο όταν τα παιδιά έχουν θετικό κίνητρο για μια δραστηριότητα από μικρή ηλικία θα συνεχίσουν αυτή τη δραστηριότητα και στην ενήλικη ζωή τους». Το ότι αντικαθιστούν τα θετικά κίνητρα σχετικά με την άσκηση με άλλα είναι ένα πολύ κακό νέο. Τι πρέπει να γίνει λοιπόν;
Απαιτείται αλλαγή στη διδασκαλία της Φυσικής Αγωγής
Ο ερευνητής απαντά ότι με δεδομένο πως τα εννέα χρόνια είναι μια κρίσιμη ηλικία σε ό,τι αφορά το να αποκτήσει το παιδί καλή, μακροπρόθεσμη σχέση με τη φυσική δραστηριότητα, είναι σημαντικό να αλλάξει ο τρόπος που το μάθημα της Φυσικής Αγωγής διδάσκεται στο Δημοτικό. «Τις τελευταίες δεκαετίες η διδασκαλία της Φυσικής Αγωγής έχει αλλάξει σημαντικά και έχει γίνει πιο ακαδημαϊκή – τα παιδιά μαθαίνουν περισσότερο κανόνες παρά γυμνάζονται. Ωστόσο αυτή η προσέγγιση έχει άμεσο κόστος, καθώς μειώνεται ο χρόνος άσκησης. Και αυτό είναι σημαντικό, αφού εκτός σχολείου η άσκηση είναι ήδη σπάνια». Οι επιστήμονες του UNIGE έχουν ξεκινήσει συνεργασία με την Ανώτατη Παιδαγωγική Σχολή του καντονιού του Vaud προκειμένου να δοκιμάσουν μια διαφορετική προσέγγιση διδασκαλίας της Φυσικής Αγωγής στα σχολεία, η οποία περιλαμβάνει αυτονομία αλλά και συνεργασία μεταξύ των μαθητών, αλλαγή της δομής του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής και μεγαλύτερη εμπλοκή των δασκάλων ώστε τα παιδιά να συνεχίσουν να συνδέουν την άσκηση με θετικά κίνητρα.
