Σημαντικό αντίκτυπο στην έκβαση της δίκης της Χρυσής Αυγής θα έχει ο νέος Ποινικός Κώδικας, εξαιτίας των αλλαγών που προβλέπει στον ορισμό της εγκληματικής οργάνωσης. Με δεδομένη τη βασική αρχή ότι ισχύει πάντοτε ο ηπιότερος νόμος, ακόμη και αναδρομικά, αλλάζει δραματικά το πλαίσιο ποινής, τουλάχιστον για το αδίκημα της διεύθυνσης εγκληματικής οργάνωσης, το οποίο αφορά όλα τα ηγετικά στελέχη της Χρυσής Αυγής.

Σύμφωνα με τον καινούργιο κώδικα, έρχεται μία σημαντική μείωση στο ελάχιστο όριο ποινής αναφορικά με το αδίκημα της διεύθυνσης εγκληματικής οργάνωσης. Έτσι, από ποινή κάθειρξης 10 έως 20 έτη που προβλεπόταν μέχρι πρότινος, από 1η Ιουλίου ο «διευθυντής» εγκληματικής οργάνωσης (ΠΚ 187 παρ.3) τιμωρείται με ποινή κάθειρξης τουλάχιστον πέντε χρόνων.

Επί της ουσίας, ο καταδικασθείς για διεύθυνση αντιμετωπίζει πλέον την ίδια ποινή με εκείνη του απλού μέλος μίας εγκληματικής οργάνωσης, ενώ υπάρχει και η απαλοιφή της επιβαρυντικής περίστασης για τους διευθυντές που υπήρχε στο αρχικό σχέδιο νόμου, έτσι ώστε η εξίσωση της ελάχιστης ποινικής ευθύνης διευθυντών και εκτελεστικών οργάνων να είναι πλήρης και αδιάκριτη.

Ακόμα μία σημαντική τροποποίηση στον Ποινικό Κώδικα που σχετίζεται με τους κατηγορούμενους στη δίκη της Χρυσής Αυγής, είναι η κατάργηση της στέρησης των πολιτικών δικαιωμάτων. Κι αυτό γιατί ο νέος νόμος δίνει το δικαίωμα ακόμα και στους καταδικασθέντες για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης, παρά την αμετάκλητη καταδίκη τους, να θέτουν υποψηφιότητα και να εκλέγονται βουλευτές.

«Οι τροποποιήσεις αυτές αποτελούν ευθεία παρέμβαση στη δίκη της Χ.Α. που έχει αρχίσει (20/4/2015) πριν τη συγκρότηση της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής (Ιούνιος 2015) και συνεπώς οι συνέπειές τους ήταν γνωστές και όπως φαίνεται επιθυμητές στους συντάκτες του Σχεδίου Νόμου.

Δεν εξηγείται διαφορετικά η επιμονή της κυβέρνησης και της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για μειωμένη ποινική μεταχείριση στους διευθυντές εγκληματικής οργάνωσης παρά τις κινητοποιήσεις και αντιδράσεις του αντιφασιστικού κινήματος και μεγάλης μερίδας κοινωνικών φορέων» αναφέρει ο Κ. Παπαδάκης και καταλήγει: «η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, που με ευθύνη της η δίκη της Χ.Α. καθυστερεί, δεν καλύπτεται ραδιοτηλεοπτικά, δεν ηχογραφείται και διεξαγόταν αποκλειστικά μέχρι πριν λίγους μήνες στην περιθωριοποίηση του Κορυδαλλού, η κυβέρνηση που ξέπλυνε τη Χ.Α. με τις περιοδείες στο Καστελόριζο και τις δηλώσεις περί επανένταξής της στο δημοκρατικό τόξο, φρόντισε φεύγοντας για το τελευταίο και πιο σημαντικό δώρο της, που είναι η συμβολική και χωρίς σοβαρές νομικές συνέπειες ποινική της μεταχείριση, την ώρα που ο λαός με την ψήφο του επιτέλους αρχίζει να καθηλώνει και να επαναπεριθωριοποιεί τη ναζιστική οργάνωση συνειδητοποιώντας επιτέλους το ρόλο της. Αν ωστόσο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είπε την τελευταία της λέξη, δεν συμβαίνει το ίδιο και με το αντιφασιστικό κίνημα».

Οι απολογίες

Ο νέος Ποινικός Κώδικας κυρώθηκε λίγες μόλις ημέρες πριν την έναρξη των απολογιών, ενώ πρόκειται να μπει σε ισχύ περίπου 10 ημέρες αφού το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων θα έχει καλέσει τον πρώτο κατηγορούμενο να δώσει εξηγήσεις για την εμπλοκή του στη μεγάλη δικογραφία της Χρυσής Αυγής. Σύμφωνα με τα όσα έχουν αναφερθεί κατά την ακροαματική διαδικασία, οι κατηγορούμενοι θα καλούνται να απολογηθούν αλφαβητικά, όπως είναι καταχωρημένοι στο παραπεμπτικό βούλευμα. Αυτό σημαίνει ότι πρώτος στη σειρά θα είναι εκτός απροόπτου ο Ιω. Άγγος, ο οποίος φέρεται να ήταν εκείνος που το βράδυ της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα ενημέρωσε πρώτος τους συγκατηγορούμενούς του, με αποτέλεσμα να φτάσει το «τάγμα εφόδου» στη Νίκαια. Δεύτερος αναμένεται να απολογηθεί ο Διον. Αγιοβλασίτης, ο οποίος κατηγορείται ότι συμμετείχε στην επίθεση κατά του ελεύθερου κοινωνικού χώρου «Συνεργείο» στην Ηλιούπολη το 2013, μαζί με τους βουλευτές Ιω. Λαγό και Νικ. Μίχο.
Πάντως, πιθανό θεωρείται το ενδεχόμενο ο Νικ. Μιχαλολιάκος να απολογηθεί τελευταίος, αφού πρώτα έχει λάβει γνώση του συνόλου των απολογιών των υπολοίπων κατηγορουμένων. Άλλωστε, αυτή την τακτική έχει ακολουθήσει η υπεράσπισή του και σε προηγούμενα στάδια, όπως προκύπτει από το ότι ήταν ο τελευταίος κατηγορούμενος που κατέθεσε έγγραφα για να αναγνωστούν, ενώ τελευταίοι κατέθεσαν και οι μάρτυρες υπεράσπισής του.

Ακριβώς 361 συνεδριάσεις μετρά το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων από τον Απρίλιο του 2015 μέχρι σήμερα και όπως όλα δείχνουν η δίκη έχει ακόμη μέλλον, αφού οι κατηγορούμενοι και γενικότερα οι παράγοντες της δίκης είναι πολλοί. Το βέβαιο είναι πως το άνοιγμα των ακροατηρίων της Αθήνας, που παραμένουν κλειστά μέχρι τις 14 Ιουνίου λόγω των εκλογικών αναμετρήσεων που προηγήθηκαν, θα σηματοδοτήσει την έναρξη των απολογιών. Πρώτη συνεδρίαση έχει προγραμματιστεί στις 18 Ιουνίου, οπότε και αναμένεται να ολοκληρώσει την κατάθεσή του ο τελευταίος μάρτυρα υπεράσπισης. Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει ο σχολιασμός καταθέσεων τόσο από την πολιτική αγωγή όσο και από την υπεράσπιση, ανοίγοντας το δρόμο για το στάδιο των απολογιών πιθανότατα την επόμενη κιόλας ημέρα. Άγνωστο πάντως, παραμένει μέχρι σήμερα αν και ποιοί από τους κατηγορούμενους βουλευτές θα αποφασίσουν να απολογηθούν οι ίδιοι ενώπιον της ελληνικής Δικαιοσύνης, αφού οι περισσότεροι εξ αυτών δεν έχουν παρευρεθεί ούτε μία ημέρα στη δικαστική αίθουσα και τίποτα δεν αποκλείει αντί για την απολογία τους, το δικαστήριο να ακούσει μία δήλωση των συνηγόρων υπεράσπισης.

Οι αριθμοί

Για την υπόθεση της Χρυσής Αυγής έχουν παραπεμφθεί να δικαστούν συνολικά 68 κατηγορούμενοι, από τους οποίους οι 65 για τα αδικήματα της ένταξης και διεύθυνσης εγκληματικής οργάνωσης. Δεκαοχτώ εξ αυτών είναι νυν και πρώην βουλευτές της Χρυσής Αυγής.

Στη δίκη συμμετέχουν επίσης τρεις ομάδες συνηγόρων πολιτικής αγωγής, που σχετίζονται με τις βασικές της υποθέσεις, 12 δικηγόροι συνολικά, ενώ από πλευράς κατηγορουμένων έχουν δηλωθεί περισσότεροι από 150 συνήγοροι.

Στη διάρκεια των 361 συνεδριάσεων έχουν εξετασθεί 147 μάρτυρες κατηγορίας και στη συνέχεια, από το Φεβρουάριο 2018 έως τον Μάρτιο 2019, η δίκη πέρασε στη φάση της ανάγνωσης εγγράφων, αρχικά των εγγράφων του κατηγορητηρίου, στη συνέχεια αυτών που κατέθεσε η πολιτική αγωγή και μετά αυτών που κατέθεσε η υπεράσπιση. Στα έγγραφα συμπεριλαμβάνονται και τα οπτικοακουστικά πειστήρια (βίντεο, ηχητικά κ.λ.π.). Τέλος, έχουν καταθέσει 70 μάρτυρες υπεράσπισης από τους 230 που είχαν αρχικά προταθεί από τους κατηγορούμενους.