Ολα ξεκίνησαν με λίγους αμερικανούς συνταξιούχους που εγκαταστάθηκαν στο Σαν Μιγέλ ντε Αγιέντε, μια αποικιοκρατική πόλη στο Κεντρικό Μεξικό. Σήμερα είναι γεμάτη Αμερικανούς, όπως και πολλές άλλες πόλεις του Μεξικού.
Ο πρόεδρος Τραμπ καταφέρεται τακτικά εναντίον της ροής μεταναστών από τα μεξικανικά σύνορα προς τις ΗΠΑ. Η αντίθετη ροή όμως περνά απαρατήρητη. Σύμφωνα με στοιχεία του Μεξικού, οι Αμερικανοί που ζουν στη χώρα φθάνουν τους 799.000 – τέσσερις φορές περισσότεροι απ’ όσο το 1990. Και μάλλον πρόκειται για πολύ συντηρητική εκτίμηση. Η αμερικανική πρεσβεία στην Πόλη του Μεξικού υπολογίζει ότι ο πραγματικός αριθμός των Αμερικανών που ζουν στο Μεξικό είναι 1,5 εκατομμύριο ή περισσότεροι.
Δεν αποτελούν ομοιογενή ομάδα. Υπάρχουν οι «νομάδες της τεχνολογίας» που δεν κάνει διαφορά αν εργάζονται από το Πουέρτο Βαγιάρτα του Μεξικού ή το Πάλο Αλτο της Καλιφόρνιας. Υπάρχουν παιδιά που γεννήθηκαν στις ΗΠΑ – σχεδόν 600.000 – και επέστρεψαν στο Μεξικό με τους μεξικανούς γονείς τους. Και υπάρχουν και οι συνταξιούχοι.
Ολοι αυτοί είναι περισσότεροι από τους μεξικανούς μετανάστες που εισέρχονται στις ΗΠΑ. Οι αμερικανοί μετανάστες φέρνουν χρήματα στις τοπικές οικονομίες, αναπαλαιώνουν ιστορικά σπίτια και αλλάζουν τη δυναμική των μεξικανικών σχολικών τάξεων.
Παραμένουν χωρίς χαρτιά
«Εχει αρχίσει να γίνεται ένα πολύ σημαντικό πολιτιστικό φαινόμενο» είπε στην «Washington Post» ο Μαρσέλο Εμπράρντ, υπουργός Εξωτερικών του Μεξικού. «Οπως η μεξικανική κοινότητα στις ΗΠΑ».
Αν και στις ΗΠΑ ο κόσμος είναι βαθιά διχασμένος για τους μετανάστες, οι αμερικανοί μετανάστες είναι γενικώς καλοδεχούμενοι στο Μεξικό. Στο Σαν Μιγέλ αποτελούν το 10% των 100.000 κατοίκων και ο δήμαρχος Λουίς Αλμπέρτο Βιγιαρεάλ εκφωνεί την ετήσια ομιλία του στα αγγλικά και στα ισπανικά. Η Ημέρα των Ευχαριστιών γιορτάζεται λίγες εβδομάδες μετά τη μεξικανική Ημέρα των Νεκρών, ενώ τα εστιατόρια έχουν υιοθετήσει «αμερικανικά ωράρια» και σερβίρουν δείπνο από τις 6 μ.μ.
Σύμφωνα με τις μεξικανικές Αρχές, πολλοί Αμερικανοί είναι μάλλον χωρίς χαρτιά – δηλαδή έχουν παραμείνει στη χώρα περισσότερο από τους έξι μήνες που τους επιτρέπει η βίζα τους -, αλλά η κυβέρνηση δεν ασχολείται και πολύ μαζί τους.
«Ποτέ δεν τους πιέσαμε να φτιάξουν τα χαρτιά τους» πρόσθεσε ο Εμπράρντ. Κανονικά οι παραβάτες πληρώνουν ένα μικρό πρόστιμο.
Αμερικανοί βετεράνοι άρχισαν να μετακομίζουν στο Σαν Μιγέλ ντε Αγιέντε, περίπου 270 χλμ. βορειοδυτικά της Πόλης του Μεξικού, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για να σπουδάσουν στο τοπικό ινστιτούτο τεχνών GI Bill. Τα τελευταία 30 χρόνια ακολούθησαν και άλλοι Αμερικανοί γοητευμένοι από τα πέτρινα δρομάκια της πόλης, την επιβλητική γοτθική εκκλησία και τα σπίτια που είναι βαμμένα στα χρώματα του ηλιοβασιλέματος: σκοτεινό ροζ, ροδακινί, κίτρινο, πορτοκαλί.
Αλλά το τοπίο δεν είναι το μοναδικό πλεονέκτημα. Δεδομένης της ισχύος του δολαρίου έναντι του μεξικανικού πέσο, ακόμα και ένας Αμερικανός που ζει με την κοινωνική ασφάλεια και μια μικρή σύνταξη μπορεί να νοικιάσει ένα όμορφο διαμέρισμα, να προσλάβει υπηρέτρια και να τρώει συχνά έξω.
Βάζουν τη σφραγίδα τους
Ο αμερικανικός πληθυσμός στο Μεξικό παραμένει πολύ μικρότερος από τον μεξικανικό πληθυσμό στις ΗΠΑ που φθάνει τα 11 εκατομμύρια. Αλλά σιγά-σιγά οι Αμερικανοί βάζουν τη σφραγίδα τους στις μεξικανικές πόλεις.
Περίπου 35.000 ζουν στο θέρετρο Πουέρτο Βαγιάρτα και άλλοι 20.000 κοντά στη λίμνη Τσαπάλα στο Κεντρικό Μεξικό. Αμερικανοί αναπαλαιώνουν σπίτια στο ιστορικό κέντρο της Μέριδα, πρωτεύουσας του Γιουκατάν. Τόσο πολλοί Αμερικανοί ζουν στη γειτονιά Κοντέσα της Πόλης του Μεξικού που οι μουσικοί των δρόμων ζητούν φιλοδώρημα στα αγγλικά.
Παρά τις εικόνες από ταλαιπωρημένους μετανάστες από την Κεντρική Αμερική που διασχίζουν με τα πόδια το Μεξικό προς τα σύνορα των ΗΠΑ, το 75% των μεταναστών στο Μεξικό είναι από τις ΗΠΑ.
Από το 2015 και μετά, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι οι Μεξικανοί που επιστρέφουν από τις ΗΠΑ στο Μεξικό είναι περισσότεροι από εκείνους που μεταναστεύουν από το Μεξικό στις ΗΠΑ. Το 2017, την τελευταία χρονιά για την οποία υπάρχουν στοιχεία, οι μεξικανοί μετανάστες στις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 300.000. Στο παρελθόν οι Μεξικανοί που επέστρεφαν από τις ΗΠΑ ήταν συνήθως άνδρες. Σήμερα επιστρέφουν πολλές οικογένειες Μεξικανών με τα παιδιά τους που έχουν γεννηθεί στις ΗΠΑ.
