Λίγα λεπτά πριν τον …τερματισμό, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ τρέχει να προλάβει την ψήφιση νομοσχεδίου για την «τακτοποίηση» αυθαιρέτων εντός δασών και δασικών εκτάσεων. Σήμερα το βράδυ, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) κατέθεσε στη Βουλή, προς συζήτηση και ψήφιση, το νομοσχέδιο που είχε βγάλει σε δημόσια διαβούλευση τον περασμένο Δεκέμβριο και αφορούσε την εξαίρεση από την κατεδάφιση παράνομων κτισμάτων τα οποία βρίσκονται εντός των περίφημων «οικιστικών πυκνώσεων», δηλαδή των χωριών αυθαιρέτων που έχουν χτιστεί κυρίως σε δάση και μπλοκάρουν την κύρωση των Δασικών Χαρτών.
Το «προεκλογικό δώρο» του ΥΠΕΝ για τους ιδιοκτήτες δασικών αυθαιρέτων προβλέπει διατήρηση των παράνομων κτισμάτων που έχουν χτιστεί μέσα στις πυκνώσεις για 25 χρόνια, με την καταβολή ενιαίου δασικού προστίμου. Αφαιρέθηκε από το νομοσχέδιο η ρύθμιση που περιελάμβανε το αρχικό κείμενο που είχε τεθεί σε διαβούλευση και προέβλεπε εξαίρεση από την κατεδάφιση για 40 χρόνια όσων κτισμάτων είχαν κτιστεί πριν το 1975. Στις προωθούμενες ρυθμίσεις δεν μπορούν να υπαχθούν αυθαίρετα που βρίσκονται σε Εθνικούς Δρυμούς, υγροτόπους Ραμσάρ και άλλες προστατευόμενες εκτάσεις, εκτός εάν είχαν χτιστεί πριν τον χαρακτηρισμό των συγκεκριμένων περιοχών.
Είναι αξιοσημείωτο ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία που είχαν προκύψει από τις αναρτήσεις των Δασικών Χαρτών στο 52,72% της έκτασης της χώρας (δηλαδή σε περίπου 69.5 εκατ. στρέμματα), οι πυκνώσεις καταλαμβάνουν 300.000 στρέμματα.
Τα κτίρια που μπορούν να υπαχθούν στις νέες ρυθμίσεις θα εξαιρούνται και από τις διοικητικές κυρώσεις (όπως είναι τα πρωτόκολλα επιβολής ειδικής αποζημίωσης, πράξεις καταλογισμού κλπ.). Για την εξαίρεση από την κατεδάφιση θα πρέπει να καταβληθεί:
- παράβολο 250 ευρώ,
- σταθερό πρόστιμο 1.000 ευρώ για δαπάνες κοινόχρηστων υποδομών,
- ενιαίο δασικό πρόστιμο, το οποίο υπολογίζεται βάσει αλγόριθμου που λαμβάνει υπ’ όψιν τα τετραγωνικά μέτρα, την τιμή ζώνης, το έτος κατασκευής, το κόστος αναδάσωσης κλπ.
Το πρόστιμο θα καταβάλλεται σε 100 μηνιαίες δόσεις, με ελάχιστη καταβολή τα 100 ευρώ. Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής έως τον επόμενο μήνα της υπαγωγής προβλέπεται έκπτωση 20%. Το πρόστιμο θα μειώνεται κατά 33% για την πρώτη και μοναδική κατοικία, και για κτίρια που βρίσκονται σε ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις. Αν συντρέχουν και οι δύο περιπτώσεις, το πρόστιμο μειώνεται κατά 50%.
Επίσης, προβλέπεται έκπτωση έως 20% από το δασικό πρόστιμο και για όσους ιδιοκτήτες δασικών αυθαιρέτων είχαν υπαχθεί σε νόμους νομιμοποίησης αυθαιρέτων, χωρίς να το δικαιούνται (διότι καμία προηγούμενη ρύθμιση δεν προέβλεπε τακτοποίηση σε δάση) και δηλώσουν οικειοθελώς ότι ζητούν απένταξή τους από εκείνες τις ρυθμίσεις.
Το ύψος του δασικού προστίμου θα υπολογίζεται βάσει ενός αλγορίθμου, ο οποίος περιλαμβάνει διάφορες παραμέτρους που αφορούν το κτίριο (επιφάνεια, παλαιότητα κ.λπ.), τον περιβάλλοντα χώρο (π.χ. αξία δασικής γης, κόστη περιβαλλοντικής ζημίας, αναδάσωσης, εκχέρσωσης κ.λπ.) και τις συνοδεύουσες εγκαταστάσεις του κτιρίου (επεκτάσεις, πισίνες, γκαράζ κ.λπ.).
Ειδικά για τις συνοδεύουσες εγκαταστάσεις (μάντρες, πλακόστρωτα, στέγαστρα, θέσεις στάθμευσης, κτιστές ψησταριές, ξυλόφουρνοι κ.λπ.) το δασικό ενιαίο πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το κόστος των εργασιών για την κατασκευή τους. Αν ανέρχεται στο ποσό των 15.000 ευρώ το πρόστιμο είναι 1.000 ευρώ, από 15.000 ευρώ ως 30.000 ευρώ το πρόστιμο είναι 3.000 ευρώ και στις περιπτώσεις που το κόστος εργασιών υπερβαίνει τα 30.000 ευρώ το πρόστιμο είναι 5.000 ευρώ.
Η αντισυνταγματικότητα των πυκνώσεων
Η καθυστέρηση στην κατάθεση του νομοσχεδίου οφειλόταν στο γεγονός ότι, στα μέσα Απριλίου το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε ακυρώσει την υπουργική απόφαση για τον ορισμό των πυκνώσεων ως αντισυνταγματική και γι΄ αυτό έπρεπε το νομοσχέδιο να προσαρμοστεί στις επιταγές των ανώτατων δικαστών.
Να σημειωθεί ότι η …έμπνευση για τις οικιστικές πυκνώσεις ανήκει στον πρώην υπουργού Περιβάλλοντος κ. Γιάννη Τσιρώνη. Το σκεπτικό ήταν η «τακτοποίηση» δασικής γης που έχει παράνομα οικοδομηθεί, ώστε να προχωρήσει, δίχως βροχή ενστάσεων από τους ιδιοκτήτες δασικών αυθαιρέτων, η διαδικασία ανάρτησης και κύρωσης των Δασικών Χαρτών.
Όπως εξηγεί στο «Βήμα» η δικηγόρος Ματίνα Ασημακοπούλου, η οποία πέτυχε για λογαριασμό του WWF Ελλάς την ακύρωση της ΥΑ Τσιρώνη, η απόφαση 685/2019 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας για τις «οικιστικές πυκνώσεις» εκκινεί από την παραδοχή ότι το δάσος είναι αγαθό που προστατεύεται από το Σύνταγμα, πολύ περισσότερο όταν έχει καταστραφεί από επεμβάσεις τρίτων. «Υπάγεται σε ιδιαίτερα αυστηρό προστατευτικό καθεστώς που έχει σκοπό τη διατήρηση της κατά προορισμό χρήσης του. Η χρήση αυτή μπορεί να μεταβάλλεται μόνο για την εξυπηρέτηση σκοπού υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος. Τέτοιο σκοπό δεν συνιστά η αξιοποίηση του δάσους για οικιστικούς λόγους», σημειώνει η κυρία Ασημακοπούλου, επισημαίνοντας ότι οιαδήποτε νομοθετική ρύθμιση επιτρέπει ή ανέχεται την οικιστική χρήση του δάσους δεν είναι συνταγματικά ανεκτή.
Σύμφωνα με τη δικηγόρο, οι άτυπες συγκεντρώσεις κτιρίων μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις – εξ ορισμού ασύμβατες με τον προορισμό τους – αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα της παθογένειας του ελληνικού κράτους. «Η κατάρτιση των δασικών χαρτών ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αντιμετωπισθούν οι έκνομες αυτές καταστάσεις με αποφασιστικότητα και να ληφθούν μέτρα για την οικολογική ανασυγκρότηση και ανάκτηση του δασικού χαρακτήρα τους». Αντ’ αυτού, ο νομοθέτης, κλείνοντας το μάτι σε καταπατητές και παράνομους οικιστές, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τη μετατροπή τους σε οικιστικούς υποδοχείς και, κατ’ επέκταση, όπως αναφέρει η κυρία Ασημακοπουλου, τη de factoπολεοδόμησή τους.
Μάλιστα, όπως επισημαίνει ο νομικός συντονιστής στο WWF Ελλάς κ. Γιώργος Χασιώτης, «η πιο απλή, δίκαιη, και διαυγής λύση θα ήταν η απρόσκοπτη συνέχιση της διαδικασίας ανάρτησης και κύρωσης των δασικών χαρτών». Και προσθέτει: «Ουσιαστικά, είναι η μόνη λύση που θάλπει την ισότητα των πολιτών απέναντι στο νόμο και το περιβάλλον. Οι εξαιρέσεις που ήδη υπάρχουν – τα κίτρινα και τα πορτοκαλί περιγράμματα – είναι υπεραρκετές: αντίθετα με τα ιώδη περιγράμματα (οικιστικές πυκνώσεις), τα περιγράμματα αυτά καταγράφουν εκτάσεις που έχουν εξαιρεθεί από την δασική νομοθεσία (ή μένει εκκρεμής ο χαρακτηρισμός τους) βάσει νόμιμων διαδικασιών, και όχι βάσει τετελεσμένων. Η διαδικασία των ενστάσεων, και η δυνατότητα προσφυγής στην συνέχεια στα δικαστήρια, προστατεύουν τους πολίτες εντός των οικιστικών πυκνώσεως, όπως ακριβώς και εκτός…».
Διαβάστε εδώ το νομοσχέδιο και την αιτιολογική έκθεση:
