Ενα από τα βασικά «κλειδιά» της μάχης των ευρωεκλογών είναι οι αναποφάσιστοι, οι οποίοι ενδεχομένως θα κρίνουν το αποτέλεσμα, αλλά κυρίως τη διαφορά μεταξύ των δύο πρώτων κομμάτων, της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ, με βάση τις μετρήσεις, αλλά και εάν τελικά το Κίνημα Αλλαγής θα κερδίσει την τρίτη θέση, μια εξέλιξη που επιθυμούν σχεδόν όλες οι δυνάμεις του δημοκρατικού τόξου.

Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις που έχουν δημοσιευθεί, αλλά και σε όσες έχουν στη διάθεσή τους τα επιτελεία των κομμάτων, οι αναποφάσιστοι είναι μεταξύ 12% και 15% του εκλογικού σώματος, ένα ποσοστό που ανάλογα τις επιλογές του θα αλλάξει συσχετισμούς. Οι δημοσκοπήσεις παρέμεναν αρνητικές έως και χθες, τελευταία ημέρα της προεκλογικής περιόδου, για τον ΣΥΡΙΖΑ, με τον Πρωθυπουργό να τις αμφισβητεί δημόσια. «Είμαι συνηθισμένος να χάνω στις δημοσκοπήσεις και να κερδίζω στις κάλπες» είπε πρόσφατα.

Η «γκρίζα ζώνη» των αναποφάσιστων

Τόσο ο Αλέξης Τσίπρας όσο και ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης είχαν επικεντρωθεί στους αναποφάσιστους, αλλά και στο ΚΙΝΑΛ, με δεδομένο ότι πάρα πολλοί ψηφοφόροι που είναι σε αυτή τη λεγόμενη «γκρίζα ζώνη» κινούνται στον ευρύτερο κεντροαριστερό χώρο. Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι οι περισσότεροι βρίσκονται στην παραγωγική ηλικία των 45 ετών και άνω. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Κ. Μητσοτάκης είπε σε μία από τις τελευταίες του ομιλίες πως ουσιαστικά είναι χαμένη η ψήφος που θα πάει σε ΚΙΝΑΛ και Ποτάμι. Από την άλλη πλευρά, το Μέγαρο Μαξίμου επιθυμεί να επαναπατριστούν από τους σχεδόν 650.000 αναποφάσιστους ψηφοφόρους περίπου 400.000 που είχαν στηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ τον Σεπτέμβριο του 2015.

Μια άλλη μεγάλη κατηγορία στην οποία απευθύνθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, καθώς θεωρεί ότι δύναται να τον βοηθήσει στην αύξηση των ποσοστών του, είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι, αλλά και οι κατηγορίες εργαζομένων με χαμηλά εισοδήματα, στους οποίους και δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή. Το πρωθυπουργικό επιτελείο έδωσε μεγάλο βάρος και στην αύξηση της συσπείρωσης του ΣΥΡΙΖΑ, που παρέμεινε μέχρι την τελευταία ημέρα της προεκλογικής περιόδου σε χαμηλά επίπεδα και κινούνταν περίπου στο 65%, σε αντίθεση με της ΝΔ που έχει σχεδόν φθάσει… «ταβάνι».

Οι νέοι ψηφοφόροι και οι συνταξιούχοι

Ειδική κατηγορία σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση είναι οι νέοι ψηφοφόροι ηλικίας 17 ετών που είναι 106.760 (52.548 κορίτσια και 54.212 αγόρια) και στους οποίους έκαναν αναφορά όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί, και ειδικά οι Αλ. Τσίπρας και Κ. Μητσοτάκης με μεγάλη έμφαση. Συνολικά όμως οι νέοι ψηφοφόροι που θα ψηφίσουν πρώτη φορά (18-19-20-21 ετών) από το 2015 ανέρχονται σε 528.997, δηλαδή στο 5,4% του εκλογικού σώματος. Ακόμα, μια άλλη κατηγορία ψηφοφόρων που έχει σημασία είναι όσοι πολιτογραφήθηκαν και έλαβαν την ελληνική ιθαγένεια.

Ιδιαίτερο βάρος δίνεται φυσικά και στη μεγάλη δεξαμενή των συνταξιούχων, καθώς από 66 ετών και άνω είναι περίπου 3 εκατ. ψηφοφόροι και συγκεκριμένα 66-70 ετών περίπου 670.000 και από 71 ετών και πάνω περίπου 2,3 εκατ. ψηφοφόροι). Στις βουλευτικές εκλογές του 2012 και του 2015 το κυβερνών κόμμα είχε πρωτοκαθεδρία στις νέες ηλικίες, ενώ έχασε κατά πολύ σε ηλικίες άνω των 55 ετών.

Αν και αναγνωρίζεται από το πρωθυπουργικό επιτελείο ο χαμηλός βαθμός της εμπιστοσύνης των πολιτών για το πολιτικό προσωπικό της χώρας, δίνεται μεγάλη σημασία στη συμμετοχή στις προσεχείς εκλογές. Μάλιστα, επισημαίνεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2015 δεν προσήλθαν στις κάλπες σε σχέση με τις εκλογές του Ιανουαρίου του ίδιου έτους περίπου 650.000 ψηφοφόροι.

Παρά τη μεγάλη πτώση του ΣΥΡΙΖΑ, η επικρατούσα αντίληψη στο Μέγαρο Μαξίμου είναι ότι παραμένει ισχυρό κόμμα με μεγάλες κοινωνικές προσβάσεις και απήχηση στα φτωχά λαϊκά στρώματα. Οπως υποστηρίζουν με βάση τις μετρήσεις  στις κατηγορίες των φτωχών στρωμάτων, το προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να είναι σημαντικό και δημοσκοπικά και πολιτικά, και αυτό θα αποτυπωθεί στις κάλπες, εκτίμηση που πρέπει να επιβεβαιωθεί.

Το βάρος έπεσε στον αγροτικό κόσμο

Η Συμφωνία των Πρεσπών συνεχίζει να επιδρά αρνητικά για τον ΣΥΡΙΖΑ από τη Λαμία και πάνω, ενώ το βάρος του κυβερνώντος κόμματος έπεσε στον αγροτικό κόσμο. Εξάλλου, το 2012 και κυρίως το 2015 η μεταστροφή προς τον ΣΥΡΙΖΑ δεν σημειώθηκε μόνο στις πόλεις αλλά επεκτάθηκε και στον αγροτικό πληθυσμό, μία ακόμα παράμετρος που διαφοροποιούσε παραδοσιακά την εκλογική γεωγραφία του κυβερνώντος κόμματος.

Είναι ενδεικτικό ότι στους αγρότες ο ΣΥΡΙΖΑ κατέγραψε εντυπωσιακή άνοδο: από 5,7% τον Μάιο του 2012 σε 21,3% τον Ιούνιο του 2012, για να φθάσει κοντά στο 30% τον Ιανουάριο και τον Σεπτέμβριο του 2015. Ο αγροτικός κόσμος – και αυτό ήταν μια κρίσιμη παράμετρος για τις εκλογές – εγκατέλειψε με μαζικό τρόπο τα δύο πανίσχυρα κόμματα εξουσίας που στήριζε, τη ΝΔ και το ΠαΣοΚ.

Ωστόσο ο βασικός στόχος για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι και γι’ αυτό έγιναν συνεχείς αναφορές σε αυτούς από τον Πρωθυπουργό στις ομιλίες του και στις συνεντεύξεις του, με συνεχείς κατηγορίες στον Κ. Μητσοτάκη, στον οποίο απέδιδε νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα.

Απώλειες και ψήφοι στις ευρωεκλογές του 2014

Στις προηγούμενες ευρωεκλογές του 2014 η ΝΔ υπέστη καθαρή πολιτική ήττα με πρόεδρο τον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη του Αλ. Τσίπρα που κάλπαζε προς την εξουσία. Η ήττα της με διαφορά 3,9% (ΣΥΡΙΖΑ 26,6% έναντι ΝΔ 22,71%) οδήγησε τον Αλ. Τσίπρα να ζητήσει πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Η ΝΔ τότε σε όλες τις περιφέρειες, ακόμα και σε αυτές στις οποίες εξέλεξε περιφερειάρχη, υπέστη μεγάλες απώλειες, απόρροια της ακολουθούμενης μνημονιακής πολιτικής, ενώ ακόμα και σε νομούς όπου εκλέγονταν υπουργοί και υφυπουργοί της κυβέρνησης δεν αντιστράφηκε το κλίμα.

Η μεγαλύτερη απώλεια δυνάμεων για τη ΝΔ ήταν στις περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, Πελοποννήσου, Δυτικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας. Δεν υπήρξε νομός που η ΝΔ να μην έχει απώλεια δυνάμεων, με ποσοστό μείωσης που ξεκινούσε από 2,73% (Σάμος) έως τον «καραμανλικό» Νομό Σερρών που κατέγραψε τη μεγαλύτερη πτώση με ποσοστό 11,24%.

Η ΝΔ στις ευρωεκλογές έχασε 6,95 μονάδες (από 29,66% στις βουλευτικές εκλογές του 2012 έπεσε σε 22,71%) και απώλεσε σε απόλυτους αριθμούς 539.325 ψήφους, δηλαδή από 1.825.497 ψήφους το 2012 συγκέντρωσε 1.286.172 ψήφους. Αντίθετα, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατέγραψε άνοδο σε απόλυτους αριθμούς, καθώς συγκρίνοντας τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις (βουλευτικές του 2012 και ευρωεκλογές του 2014) απώλεσε 150.561 ψήφους και από το 26,89% έπεσε ελαφρά στο 26,57%.

Στις αυτοδιοικητικές εκλογές το 2014 η ΝΔ κέρδισε τις επτά από τις 13 περιφέρειες, και μιλούσαν για το «7+1» προσθέτοντας και τον τότε αντάρτη Απόστολο Τζιτζικώστα, νυν περιφερειάρχη και επίσημο υποψήφιο της αξιωματικής αντιπολίτευσης για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Στις πρωτεύουσες νομών, η ΝΔ επικράτησε σε 26, χάνοντας περίπου στις μισές και ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε μόλις 6, ενώ στο Λεκανοπέδιο της Αττικής ο ΣΥΡΙΖΑ κατέκτησε σε σύνολο 66 δήμων μόλις 11, έναντι 29 της ΝΔ.