Η δήλωση έπεσε σαν βόμβα στη Βουλή των Κοινοτήτων. Την ώρα που επισήμως όλοι οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών θεσμών επέμειναν ότι οι χώρες της Ευρώπης υποστηρίζουν πλήρως τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας στις ΑΟΖ που είχε ανακηρύξει σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο των θαλασσών και καταδικάζουν αντίστοιχα την τουρκική απόφαση για γεώτρηση εντός των ορίων της κυπριακής ΑΟΖ, ο υφυπουργός Ευρώπης της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου αμφισβητούσε τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Απαντώντας σε ερώτηση του καταγόμενου από ελληνοκυπριακή οικογένεια βουλευτή των Εργατικών Πάμπου Χαραλάμπους για τη στάση της βρετανικής κυβέρνησης απέναντι στις τουρκικές κινήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ, ο Σερ Άλαν Ντάνκαν, υφυπουργός για θέματα Ευρώπης, απάντησε τα εξής: «Συναντήθηκα σήμερα με τον Τούρκο πρέσβη και είχα μια πολύ παραγωγική συζήτηση μαζί του. Η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ότι, σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, διερευνητικές γεωτρήσεις δεν θα πρέπει να προχωρούν σε οποιαδήποτε περιοχή στην οποία η κυριαρχία είναι υπό αμφισβήτηση».

Παρότι φαινομενικά η δήλωση αυτή διατυπώνει αντίθεση στις τουρκικές γεωτρήσεις, στην πραγματικότητα παρουσιάζει την κυπριακή ΑΟΖ ως μια «γκρίζα ζώνη», εφόσον εμμέσως πλην σαφώς υποστηρίζει ότι η κυριαρχία εκεί είναι διαμφισβητούμενη.

Η δήλωση αυτή αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα εάν αναλογιστούμε ότι το πλαίσιο των συνθηκών που διαμόρφωσαν την Κυπριακή Δημοκρατία, προβλέπουν για τη Βρετανία καθεστώς εγγυήτριας δύναμης για την Κύπρο.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η Κυπριακή ΑΟΖ  έχει ανακηρυχθεί επίσημα από την Κυπριακή Δημοκρατία εδώ και αρκετά χρόνια με βάση τις προβλέψεις της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και η μόνη χώρα που την έχει αμφισβητήσει επί της ουσίας είναι η Τουρκία στη βάση του αβάσιμου ισχυρισμού ότι τα νησιά δεν διαθέτουν αυτοτελώς ΑΟΖ και άρα οι ΑΟΖ στην περιοχή θα πρέπει να χαραχθούν με βάση τις ηπειρωτικής ακτογραμμές.

Μάλιστα, η ίδια η Μεγάλη Βρετανία έχει με τον ίδιο τρόπο ανακηρύξει τη δική της ΑΟΖ που συνολικά εκτείνεται σε 6.805.596 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Μια διόρθωση που… δεν διόρθωσε τα πράγματα

Οι δηλώσεις Ντάνκαν όπως ήταν αναμενόμενο προκάλεσαν μεγάλες αντιδράσεις στη Λευκωσία. Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης έσπευσε να βγάλει μια οργισμένη ανακοίνωση: «Υπήρξε και παραμένει απαράδεκτος ο κ. Άλαν Ντάνκαν. Θέλω να πιστεύω και θα γίνει το ανάλογο διάβημα προς την Πρωθυπουργό, διότι θεωρώ ότι η όλη στάση του το μόνο που δεν αντικατοπτρίζει είναι την ορθή πολιτική που θα έπρεπε να ακολουθεί η Μεγάλη Βρετανία με τα όσα συμφέροντα έχει στην Κύπρο, και η στήριξη που έτυχε η Βρετανία στις κρίσιμες ώρες που περνά υπήρξε χωρίς προηγούμενο, έστω και από τη μικρή μας χώρα η οποία έχει την ίδια ψήφο με τις υπόλοιπες».

Στη διευκρινιστική απάντηση που έδωσε το Φόρειν Όφις με αφορμή ερώτηση του βουλευτή των Συντηρητικών Μάικ Φρηρ, αναφέρεται με σαφήνεια ότι: « Αναγνωρίζουμε το κυριαρχικό δικαίωμα της Δημοκρατίας της Κύπρου να αξιοποιήσει το πετρέλαιο και το αέριο στη διεθνώς συμφωνημένη Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Πιστεύουμε ότι το πετρέλαιο και το αέριο της Κύπρου θα πρέπει να αναπτυχθεί προς όφελος όλων των Κυπρίων». Όμως, αυτή η αποσαφήνιση έρχεται αφού έχει προηγηθεί η επανάληψη εντός της υποτίθεται διορθωτικής δήλωσης της αρχικής δήλωσης του Σερ Άλαν Ντάνκαν περί της πραγματοποίησης αναγνωριστικών ερευνών σε περιοχές η κυριαρχία επί των οποίων είναι στην υπό αμφισβήτηση.

Γι’ αυτό το λόγο και η κυπριακή κυβέρνηση επιμένει στο θέμα ενημερώνοντας τον Ύπατο Αρμοστή του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και με επιστολή του Κυπρίου ΠτΔ προς τη Βρετανίδα πρωθυπουργό Τερέζα Μέι.

Ένα παλαιός γνώριμος

Ο Σερ Άλαν Ντάνκαν δεν είναι πρώτη φορά που προκαλεί αντιδράσεις στην Κύπρο. Ο Βρετανός υφυπουργός (Minister of State) για ζητήματα Ευρώπης έχει μια μακρά διαδρομή που τον οδήγησε από το χώρο των επιχειρήσεων και δη των μεγάλων πολυεθνικών του πετρελαίου στην πολιτική.

Μάλιστα είχε χρησιμοποιήσει την επαγγελματική του προϋπηρεσία όταν συντόνισε ως υπουργός Διεθνούς Ανάπτυξης την προσπάθεια της βρετανικής κυβέρνησης να παρέμβει στη διακίνηση του πετρελαίου για να πλήξει το καθεστώς Καντάφι. Πληροφορίες ανέφεραν ότι ο Ντάνκαν, που είχε προϋπηρεσία στη Royal Dutch Shell είχε αξιοποιήσει τη φιλία του με τον Ίαν Τέιλορ, διευθύνοντα σύμβουλο της Vitol, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες στο εμπόριο πετρελαίου.

Ο Ντάνκαν ήταν ο επικεφαλής της κυπριακής αντιπροσωπείας στις ατελέσφορες διαπραγματεύσεις στο Κραν Μοντανά το 2017. Τότε η κυπριακή πλευρά τον κατηγόρησε ότι τάχθηκε υπέρ κάποιας μορφής εγγυήσεων της Τουρκίας και παραμονής τουρκικού στρατού στο νησί, υπονομεύοντας την προσπάθεια εξεύρεσης συμφωνίας.

Σε αυτή του την «προϋπηρεσία» αναφέρθηκε ουσιαστικά και ο Κύπριος ΠτΔ όταν υποστήριξε ότι ο Ντάνκαν «υπήρξε και παραμένει απαράδεκτος».

Αλαν Ντάνκαν

Η μοναξιά της Κύπρου

Και αυτό το περιστατικό ήρθε να επιβεβαιώσει την ιδιότυπη μοναξιά της Κυπριακής Δημοκρατίας στην προσπάθειά της να κατοχυρώσει τα νόμιμα κυριαρχικά δικαιώματά της. Παρότι όλες οι πλευρές έστω και εν μέρει αναγνωρίζουν τα δικαιώματα αυτά, δεν δείχνουν να θέλουν να τα υπερασπιστούν και έμπρακτα.

Έτσι η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται να εισπράττει υποστηρικτικές δηλώσεις αλλά όχι κινήσεις που να ασκούν πραγματική πίεση στην Τουρκία να διακόψει την αναγνωριστική γεώτρηση που προετοιμάζει.

Το μόνο που έχει καταφέρει είναι με παρασκηνιακές ενέργειες να αποτρέψει τις εταιρείες «πρώτης γραμμής» στον τομέα της υπεράκτιας εξόρυξης από το να προσφέρουν υπηρεσίες στην Τουρκία. Όμως, φαίνεται ότι βρέθηκαν εταιρείες «δεύτερης γραμμής», με την κυπριακή κυβέρνηση να δηλώνει ότι συγκεντρώνει στοιχεία για νομικές ενέργειες εναντίον τους.