Ερευνητές του Εθνικού Ινστιτούτου για τις Νευρολογικές Διαταραχές και τα Εγκεφαλικά των ΗΠΑ (ένα από τα αμερικανικά Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας, ΝΙΗ) ανακάλυψαν ότι η καλύτερη «συνταγή» όταν θέλουμε να φέρουμε εις πέρας ένα νέο καθήκον είναι να κάνουμε συχνά διαλείμματα κατά τη μάθησή του. Τα νέα αυτά ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Current Biology» αναδεικνύουν τον άκρως σημαντικό ρόλο που έχει η έστω και μικρή ξεκούραση του εγκεφάλου σε τακτά χρονικά διαστήματα σε ό,τι αφορά τη μάθηση.
Ελπίδα για ασθενείς
με εγκεφαλικό
«Ολοι πιστεύουν ότι το σωστό για να μάθουμε κάτι καινούργιο είναι «εξάσκηση, εξάσκηση, εξάσκηση». Ωστόσο εμείς βρήκαμε ότι η ξεκούραση μπορεί να είναι εξίσου σημαντική με την εξάσκηση σε ό,τι αφορά τη μάθηση» ανέφερε ο Λεονάρντο Κοέν, ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο για τις Νευρολογικές Διαταραχές και τα Εγκεφαλικά και κύριος συγγραφέας της νέας μελέτης, και προσέθεσε: «Ελπίδα μας είναι ότι τα αποτελέσματα των πειραμάτων μας θα βοηθήσουν ασθενείς που έχουν υποστεί σημαντικές βλάβες εξαιτίας εγκεφαλικών και άλλων νευρολογικών τραυματισμών δείχνοντάς τους έναν νέο δρόμο ώστε να ανακτήσουν χαμένες δεξιότητες».
Της μελέτης ηγήθηκε η Μαρλέν Μπένστρουπ, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο εργαστήριο του δρος Κοέν. Οπως πολλοί επιστήμονες, η δρ Μπένστρουπ πίστευε ότι ο εγκέφαλός μας χρειάζεται μεγάλα διαλείμματα ξεκούρασης, όπως έναν καλό νυχτερινό ύπνο, προκειμένου να εδραιώσει τις αναμνήσεις που σχηματίστηκαν κατά τη μάθηση μιας νέας δεξιότητας. Οταν όμως μελέτησε τα εγκεφαλικά κύματα υγιών εθελοντών ενόσω εκείνοι υποβάλλονταν σε πειράματα μάθησης και μνήμης στο Κλινικό Κέντρο των ΝΙΗ, άρχισε να αμφισβητεί αυτή την πεποίθηση.
Τα… αριθμητικά πειράματα
Τα πειράματα διεξήχθησαν σε δεξιόχειρες εθελοντές ενώ η καταγραφή των εγκεφαλικών κυμάτων τους έγινε με χρήση μιας πολύ ευαίσθητης τεχνικής που ονομάζεται μαγνητοεγκεφαλογραφία. Οι εθελοντές κάθισαν σε μια καρέκλα κοιτώντας μια οθόνη υπολογιστή ενώ στο κεφάλι τους είχε τοποθετηθεί ένα ειδικό κωνοειδές κάλυμμα το οποίο σάρωνε τον εγκέφαλό τους. Στην οθόνη παρουσιάστηκε μια σειρά αριθμών και τους ζητήθηκε να πληκτρολογήσουν τους αριθμούς όσο περισσότερες φορές γινόταν με το αριστερό χέρι τους μέσα σε 10 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια να κάνουν διάλειμμα 10 δευτερολέπτων. Επανέλαβαν αυτόν τον κύκλο πληκτρολόγησης και διαλείμματος επί 35 επιπλέον φορές. Αυτή η στρατηγική χρησιμοποιείται συνήθως προκειμένου να μειωθούν επιπλοκές που εμφανίζονται εξαιτίας κόπωσης και άλλων παραγόντων. Οπως ήταν επόμενο, η ταχύτητα των εθελοντών στη σωστή πληκτρολόγηση των αριθμών βελτιώθηκε σημαντικά κατά τις πρώτες προσπάθειες και στη συνέχεια σταθεροποιήθηκε γύρω στον 11ο κύκλο. Οταν η δρ Μπένστρουπ μελέτησε τα εγκεφαλικά κύματά τους παρατήρησε κάτι ενδιαφέρον: «Είδα ότι τα μοτίβα των εγκεφαλικών κυμάτων εμφάνιζαν πολύ μεγαλύτερες αλλαγές κατά τη διάρκεια της ξεκούρασης παρά κατά τη διάρκεια της πληκτρολόγησης. Αυτό μου έδωσε την ιδέα να διερευνήσω πιο πολύ πότε λάμβανε χώρα η μάθηση. Κατά την εξάσκηση ή κατά την ξεκούραση;».
Τα δύο βασικά συμπεράσματα
Η επανανάλυση των δεδομένων οδήγησε σε δύο βασικά συμπεράσματα. Το πρώτο ήταν ότι η απόδοση των εθελοντών ήταν πολύ καλύτερη μετά από ένα σύντομο διάλειμμα. Συγχρόνως φάνηκε ότι τα πρώτα διαλείμματα που έκαναν οι εθελοντές κατά το πείραμα ήταν εκείνα που προσέφεραν και τα μεγαλύτερα οφέλη.
Το δεύτερο σημαντικό συμπέρασμα προέκυψε μετά την ανάλυση των εγκεφαλικών κυμάτων των συμμετεχόντων. Η δρ Μπένστρουπ εντόπισε μοτίβα δραστηριότητας – συγκεκριμένα στα εγκεφαλικά κύματα Βήτα – τα οποία έδειχναν ότι στη διάρκεια των σύντομων διαλειμμάτων ο εγκέφαλος εδραίωνε τις αναμνήσεις που αφορούσαν το καθήκον που είχαν αναλάβει νωρίτερα. Επιπλέον ανάλυση έδειξε ότι οι αλλαγές στα κύματα Βήτα λάμβαναν χώρα στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου των εθελοντών και κατά μήκος νευρικών δικτύων που συνδέουν τον μετωπιαίο με τον βρεγματικό λοβό που είναι γνωστό ότι βοηθούν στον έλεγχο του σχεδιασμού κινήσεων. Αυτές οι αλλαγές συνέβαιναν λοιπόν μόνο στα διαλείμματα και ήταν τα μόνα μοτίβα εγκεφαλικών κυμάτων που σχετίζονταν με την απόδοση των συμμετεχόντων.
Διάλειμμα για… πιάνο
«Τα αποτελέσματα αυτά μαρτυρούν ότι είναι σημαντικό να γίνονται σωστά διαλείμματα κατά τη διάρκεια θεραπειών αποκατάστασης σε ασθενείς που έχουν υποστεί εγκεφαλικό αλλά και σε υγιείς που μαθαίνουν κάτι καινούργιο, όπως το να παίζουν πιάνο» σημείωσε ο δρ Κοέν και προσέθεσε ότι η ερευνητική ομάδα δεν γνωρίζει αν τα ευρήματά της έχουν ισχύ και σε ό,τι αφορά άλλους τύπους μάθησης και σχηματισμού αναμνήσεων. Επόμενο βήμα για την ομάδα είναι να εξερευνήσει με μεγάλη λεπτομέρεια τον ακριβή ρόλο που τα σύντομα διαλείμματα έχουν στη μάθηση και στη μνήμη.
