Βρισκόμαστε στην εποχή της σύγχυσης. Μια εποχή απορρύθμισης, κατ’ άλλους αναδιάρθρωσης, της εκπαίδευσης στον τόπο μας. Το υπουργείο Παιδείας, με σειρά νομοθετημάτων τον τελευταίο χρόνο και με αποκορύφωμα το πολυνομοσχέδιο των 226 άρθρων που ψηφίστηκε τη Μ. Τρίτη, αποφάσισε πως οι καιροί είναι ώριμοι για ένα ακόμη «άνοιγμα των πυλών» της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η συνταγή-πανάκεια για τους εκάστοτε κυβερνώντες στα προβλήματα της Παιδείας είναι πάντοτε μία: αύξηση του αριθμού των εισακτέων, υποβάθμιση της ποιότητας σπουδών και εκμηδενισμός των ελπίδων των αποφοίτων μας για επαγγελματική αποκατάσταση.
Το τελευταίο νομοθέτημα αποτελεί μια οδυνηρή στρατηγική ήττα των δυνάμεων που μάχονται καθημερινά για την αριστεία και υπερασπίζονται το αυτοδιοίκητο στα ελληνικά πανεπιστήμια. Η νίκη των δυνάμεων της μετριότητας και του λαϊκισμού υπήρξε συντριπτική. Αλλεπάλληλες διατάξεις του νέου νόμου επιφέρουν καίρια πλήγματα στην ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης από τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ακυρώνοντας ακόμη και αποφάσεις Συγκλήτων, παρά τις ρητές αντίθετες διατάξεις του νόμου, ευτελίζοντας έτσι κάθε έννοια εύρυθμης και δίχως παρεμβάσεις λειτουργίας των πανεπιστημίων.
Με τις νέες αυτές διατάξεις προάγονται σειρά τμημάτων ΤΕΙ σε πανεπιστημιακά δίχως καμιά αξιολόγηση από την Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας (ΑΔΙΠ). Ιδρύονται τμήματα με βουλευτικές τροπολογίες, σχεδόν διπλασιάζονται τα τμήματα Μηχανικών και Γεωπονίας, ενώ δεκάδες τετραετή προγράμματα σπουδών θα μετατραπούν σε πενταετή με συνοπτικές διαδικασίες, μέσω υποβολής «ενδεικτικών προγραμμάτων σπουδών» σε ειδική Επιτροπή του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών (!). Ερευνητικά ινστιτούτα ιδρύονται στα χαρτιά δίχως υποδομές, προσωπικό ή πρόβλεψη για τη χρηματοδότησή τους. Την ίδια στιγμή προβιβάζονται σε καθηγητές πανεπιστημίου εκατοντάδες καθηγητές των ΤΕΙ δίχως τις προβλεπόμενες και άκρως απαραίτητες κρίσεις αξιολόγησης. Οι ίδιοι θα κληθούν την επόμενη μέρα να πλαισιώσουν εκλεκτορικά σώματα και να κρίνουν νέους συναδέλφους με πολλαπλάσια προσόντα.
Ζητώ εδώ και χρόνια μια «θετική συνωμοσία» για χάρη των πανεπιστημίων. Αυτή δεν μπορεί παρά να υφανθεί στη βάση της λογικής. Οι «καλές προθέσεις», τα εύηχα συνθήματα και ο βολονταρισμός δεν επαρκούν για τη μείωση των δεικτών και των ρυθμών ανεργίας. Οι αριθμοί του ΟΟΣΑ είναι αποκαρδιωτικοί. Το 2018 στον δείκτη των ΝΕΕΤ (Not in Education, Employment or Training) στις ηλικίες 25-29, η Ελλάδα εμφανίζει ποσοστό 35%, το μεγαλύτερο μεταξύ όλων των χωρών-μελών του Οργανισμού (Education at a Glance 2018: OECD Indicators). Ωδή σε όσους εξυμνούν το εξωτερικό ως λύση. Οδύνη για τους γονείς που βλέπουν τα παιδιά τους να αποδημούν. Θυμός για τους άριστους νέους και νέες μας που υφίστανται αυτή την απαξίωση και την έξωση.
Μεσούσης της προεκλογικής περιόδου, δεν αναμένω από πολιτικούς λόγο υπέρ αριστείας. Αυτό είναι διαρκές καθήκον της ακαδημαϊκής κοινότητας. Η διελκυστίνδα μεταξύ των δυνάμεων της αριστείας και αυτών του λαϊκισμού και της ισοπέδωσης οφείλει να μας βρει νικητές, διότι το διακύβευμα σήμερα είναι κατά πολύ μεγαλύτερο: δεν έχουμε να ανταγωνιστούμε πια μόνο τον εαυτό μας. Οφείλουμε να τηρούμε συγκεκριμένα πρότυπα αξιολόγησης και ποιότητας που εγγυώνται την ανταγωνιστικότητα των πτυχίων μας στην παγκόσμια αγορά. Μόνο έτσι θα συμβαδίζουμε με τη σύγχρονη πραγματικότητα, όπως αυτή ορίζεται από τα ιδρύματα που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της έρευνας και του ακαδημαϊκού γίγνεσθαι. Ειδάλλως, η πανεπιστημιακή εκπαίδευση εκτός από τριτοβάθμια θα καταστεί και τριτοκοσμική.
Ο κ. Περικλής Α. Μήτκας είναι πρύτανης του ΑΠΘ.
