Τι είδους άνθρωπος είναι ένας ηγέτης; Στην «Πολιτεία», το πρώτο έργο δυτικής πολιτικής φιλοσοφίας, ο Πλάτωνας (ένας αντιδημοκράτης) τον περιγράφει σαν έναν προστάτη. Με έναν όχλο στην πλάτη του, δεν νιώθει καμία συστολή για τις υποσχέσεις ή τις δράσεις του».
Martin Wolf, «FT»
Ζήσαμε τα τελευταία πέντε χρόνια εθνικές εκλογές που αλλάζουν τη μορφή του κόσμου και εκφράζουν τις τεκτονικές αλλαγές στην παγκόσμια ισορροπία. Ζούμε στην Ευρώπη και στον κόσμο ένα τσουνάμι εθνολαϊκισμού, που αναπόφευκτα ανακαλεί στις μνήμες μας την ανέμελη εποχή του Μεσοπολέμου με άλλα μέσα, αλλά και κοινά χαρακτηριστικά: τον φόβο, το μίσος, τα ψέματα. Ζούμε την περίοδο στην οποία η Ευρωπαϊκή Ενωση σε υπαρξιακή κρίση βλέπει τις αξίες να διαβρώνονται εκ των έσω.
Μια πρώτη δύναμη αντίστασης σε αυτή την καταστροφική πορεία αναδύθηκε με την αντεπίθεση Μακρόν. Με τον θρίαμβο των Σοσιαλιστών στην Ισπανία έχουμε ένα δεύτερο σημάδι αφύπνισης. Ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά αυτής της νίκης αντιπαραθέτοντας τις πολιτικές Σάντσεθ και Τσίπρα.
Η νίκη των Σοσιαλιστών καταγράφεται από το γεγονός ότι κυβέρνηση δεν μπορεί να σχηματιστεί χωρίς αυτούς σε κυρίαρχο ρόλο. Αυτή η επιτυχία οφείλεται κατά κύριο λόγο στην κατάκτηση του μεσαίου χώρου. Πώς όμως κατόρθωσε να εκτοπίσει το Λαϊκό Κόμμα από το πολιτικό Κέντρο; Και τι έπραξε ο κ. Τσίπρας; Παρέδωσε στον κ. Μητσοτάκη και ιδίως στην κυρία Γεννηματά τον πολιτικά και εκλογικά πολύτιμο χώρο της μεσαίας τάξης.
1. Ο θρίαμβος του Πέδρο οφείλεται πρώτα στο γεγονός ότι έδειξε τον νέο δρόμο της, μετά τη λιτότητα, αναγκαίας πολιτικής της Ευρώπης. Οχι μόνο για τους σοσιαλιστές, αλλά και για τους συντηρητικούς. Το νέο μείγμα πολιτικής ισορρόπησε σε δύο άξονες. Από τη μια έδωσε αυξήσεις 22% στους κατώτατους μισθούς και διεύρυνση της κρατικής βοήθειας στους ανέργους, ενώ κατέκτησε τον κόσμο των επιχειρήσεων χωρίς διακρίσεις με μέτρα τόνωσης της οικονομίας. Και από την άλλη διατήρησε τους δεσμούς με την ΕΕ σε άριστο επίπεδο. Ολα τα μέτρα είχαν την ευλογία της Ευρώπης. Η εμπιστοσύνη της ΕΕ βασίστηκε στην επιλογή ως υπουργού Οικονομικών μιας γυναίκας μεγαλοστελέχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε θέση-κλειδί για την τήρηση της οικονομικής ορθοδοξίας. Η εντυπωσιακή ανάπτυξη της Ισπανίας που πέτυχε ο μετριοπαθής κ. Ραχόι συνεχίστηκε. Αντίστοιχα ο έλληνας ομόλογός του, ακόμη και μετά την ανεκδιήγητη και καταστροφική περίοδο Βαρουφάκη, δεν δέχτηκε να αναλάβει την «ιδιοκτησία» των μέτρων που επέβαλαν οι δανειστές. Ακόμη και σήμερα ψιθυρίζουν κυβερνητικοί ότι υπέκυψαν σε εκβιασμούς των δανειστών.
2. Στη διάρκεια της διακυβέρνησής του δεν όρκισε υπουργούς, ούτε από τους Podemos, ούτε από τους αποσχιστικούς Βάσκους και Καταλανούς που στήριξαν την κυβέρνηση μειοψηφίας. Οι τελευταίοι απέσυραν την εμπιστοσύνη τους και η Ισπανία οδηγήθηκε πρόωρα στις εθνικές εκλογές. Αντίθετα ο δικός μας στηρίχτηκε σε ακραίες πολιτικές δυνάμεις μέχρι τέλους και δανεικούς συμμάχους.
3. Ο κ. Σάντσεθ, σε αντίθεση με τους αντιπάλους του, πολιτεύτηκε με μετριοπάθεια, αλλά δεν υποχώρησε ούτε βήμα στην καθαρή αντι-αποσχιστική στάση του. Ετσι δεν έθιξε ταυτοτικά ζητήματα. Αφησε τους υπόλοιπους να αφρίζουν εθνικιστικά ή ακροαριστερά. Ο κ. Τσίπρας με την αρχή «ή εμείς ή αυτοί» και με τον συστηματικά διχαστικό και επιπόλαιο τρόπο διαχείρισης του Μακεδονικού, σκάβοντας τον λάκκο των εχθρών του, έθαψε μια σπουδαία επιτυχία της εξωτερικής μας πολιτικής.
4. Οι εκ δεξιών αντίπαλοι του Σοσιαλιστή ηγέτη κήρυξαν δομική αντιπολίτευση αναβιώνοντας μνήμες εμφυλίου και φρανκισμού. Ενώ για το θέμα «Βενεζουέλα», αγνοώντας τους Podemos, καταδίκασε χωρίς «ναι μεν, αλλά» το καθεστώς Μαδούρο. Η μεσαία τάξη στράφηκε στον Σάντσεθ ως λιμάνι λήθης και σταθερότητας. Ο κ. Τσίπρας, αντίθετα, δεν χάνει ευκαιρία να ξύνει πληγές που είχαν επουλωθεί στη διάρκεια διακυβέρνησης των Κωνσταντίνου Καραμανλή και Ανδρέα Παπανδρέου. Σε ό,τι αφορά τη Βενεζουέλα, άστα να πάνε.
5. Η αποτυχία του ηγέτη που διαδέχτηκε τον Ραχόι στο πηδάλιο του άλλοτε πανίσχυρου κόμματος της συντήρησης οφείλεται στην κολεγιά του με τους νεοεμφανισθέντες ακροδεξιούς και αντιευρωπαίους Vox. Οι ψήφοι των μετριοπαθών δεξιών κατευθύνθηκαν στον Σάντσεθ. Το ίδιο συνέβη με ψηφοφόρους των συντρόφων του κ. Τσίπρα στην ομάδα της Αριστεράς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Podemos. Ούτε γέφυρες έχτισε, ούτε αξιώματα μοίρασε ο Σάντσεθ για να διατηρηθεί στην εξουσία. Σεβάστηκε τη λειτουργία των άλλων κομμάτων. Και αρκέστηκε στη σκληρή πολιτική αντιπαράθεση με τους αντιπάλους τους.
Δύσκολα κανείς μπορεί να προβλέψει ακόμη και το άμεσο μέλλον. Η επιτυχία της Ισπανίας θα εξαρτηθεί και από τους μελλοντικούς εταίρους της νέας κυβέρνησης και τους όρους τους. Και στη συνέχεια στο αν θα μπορέσει να διατηρήσει σε τροχιά ανάπτυξης την Ισπανία. Σε ό,τι αφορά τον κ. Τσίπρα, το μέλλον του μετά τις εκλογές, είτε τις χάσει, όπως όλα δείχνουν, είτε όχι, εξαρτάται από τον ίδιο και τον ψυχισμό του. Στην αντιπολίτευση θα έχει τον χρόνο να αναστοχαστεί σε βάθος. Και να επιλέξει με ποιους θα πάει και ποιους θ’ αφήσει.
Ο κ. Αντώνης Τριφύλλης είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής του ΚΙΝΑΛ, πρώην στέλεχος της ΕΕ.
