Κάτι λιγότερο από τρεις μήνες έχουν περάσει από την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών από το ελληνικό κοινοβούλιο, όταν και η γειτονική χώρα αναγνωρίστηκε ως «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας».
Η Βόρεια Μακεδονία μπορεί να απέκτησε πια νέο όνομα και να θέλει να κάνει ένα μεγάλο άνοιγμα προς τη Δύση, ωστόσο τα προβλήματα είναι πολλά. Ο οικονομικός μαρασμός, οι πελατειακές σχέσεις, όπως και η διαφθορά, συνεχίζουν να είναι οι κύριες πηγές ανησυχίας για τους κατοίκους καθώς και για την ΕΕ, η οποία έχει καθυστερήσει την ένταξή της στους κόλπους της.
Η εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών είναι ζωτικής σημασίας για τις φιλοδοξίες της γειτονικής χώρας να πάρει το πράσινο φως από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην ΕΕ».
Υπό το πρίσμα αυτό, διεξάγονται την Κυριακή στη χώρα εκλογές για την ανάδειξη του νέου προέδρου, διαδικασία η οποία σε άλλες περιπτώσεις θα περνούσε απαρατήρητη για την Ελλάδα.
Όπως επισημαίνουν αναλυτές, η εκλογική αυτή αναμέτρηση -6η από όταν η χώρα ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Γιουγκοσλαβία- έχει λάβει χαρακτήρα άτυπου δημοψηφίσματος για τη Συμφωνία των Πρεσπών, ενώ μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στο μέλλον της γείτονος στα Βαλκάνια.
Η κούρσα της διαδοχής Ιβάνοφ και ο παράγοντας αποχή
Οι υποψήφιοι για την διαδοχή του Ιβάνοφ, ο οποίος αποχωρεί έπειτα από δύο συνεχείς θητείες από την προεδρία της Βόρειας Μακεδονίας, είναι τρεις, με τις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις να δείχνουν θρίλερ για την ανάδειξη του νικητή.
Ο υποψήφιος που υποστηρίζει από τον κυβερνητικό συνασπισμό και αποτελεί τον εκλεκτό του Ζόραν Ζάεφ είναι ο Στέβο Πεντάροφσκι, ο οποίος μάλιστα είναι συντονιστής για την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ.
Στο απέναντι στρατόπεδο, το κόμμα της αξιωματικής, το οποίο αντιτάχθηκε στη Συμφωνία των Πρεσπών, στηρίζει την Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο των Σκοπίων.
Ο τρίτος υποψήφιος των εκλογών, Μπλέριμ Ρέκα, καθηγητής Πανεπιστημίου στο Τέτοβο, στηρίζεται από δύο αλβανικά κόμματα της αντιπολίτευσης.
Οι δημοσκοπήσεις, αμφιβόλου αξιοπιστίας, δίνουν μικρό προβάδισμα -της τάξεως των 4-5 μονάδων- στον υποστηριζόμενο από τον κυβερνώντα συνασπισμό του Ζόραν Ζάεφ, ενώ παραπέμπουν σε δεύτερο γύρο στις 5 Μαΐου με αντίπαλο την υποψήφια της Δεξιάς, Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, ανησυχία επικρατεί για το ποσοστό της αποχής. Κι αυτό γιατί για να θεωρηθούν έγκυρες οι εκλογές, πρέπει η συμμετοχή να ξεπεράσει το 40%, ποσοστό αμφίβολο καθώς το μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος έχει μεταναστεύσει στο εξωτερικό.
Οι θέσεις για τις Πρέσπες
Βέβαιος για την πορεία υλοποίησης της Συμφωνίας των Πρεσπών, ακόμα και σε περίπτωση αλλαγής κυβέρνησης στη Βόρεια Μακεδονία σε μια μελλοντική εθνική εκλογική αναμέτρηση, εμφανίζεται ο υποψήφιος του κυβερνώντος συνασπισμού, Στέβο Πεντάροφσκι.
Ο ίδιος θεωρεί πως η Συμφωνία των Πρεσπών είναι μία «καλά ισορροπημένη συμφωνία, που λαμβάνει υπόψη τα εθνικά συμφέροντα και των δύο χωρών», ένας «καλός συμβιβασμός», μία «win-win κατάσταση».
«Εξεπλάγην θετικά, όταν είδα το περιεχόμενο αυτής της συμφωνίας, προτού υπογραφεί, γιατί είδα δύο θαρραλέους ανθρώπους και από τις δύο πλευρές, τους «αρχιτέκτονες» της συμφωνίας, τον κ. Τσίπρα και τον κ. Ζάεφ, που έκαναν ό,τι μπορούσαν για να προασπίσουν τα συμφέροντά τους αλλά ταυτόχρονα είπαν πως από την άλλη πλευρά υπάρχουν άνθρωποι, υπάρχει κράτος…» επισημαίνει χαρακτηριστικά ο Στέβο Πεντάροφσκι.
Η Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, η οποία πολέμησε όπως και το κόμμα της τη Συμφωνία των Πρεσπών, μοιάζει να έχει συμβιβασθεί με αυτή. Η ίδια υποστήριξε ότι θα σεβαστεί την ονομασία «Βόρεια Μακεδονία», ωστόσο σημείωσε ότι μπορεί να κινηθεί διαδικασία μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, σε περίπτωση που υπάρξει διένεξη γύρω από την εφαρμογή της εντός η εκτός της χώρας.
«Οι πολιτικές τους αγνοούν πλήρως την υποχρέωση στο διεθνές δίκαιο, παρόλο που αποτελεί θεμελιώδη αξία του συντάγματός μας. Και όλα αυτά για τη Συμφωνία των Πρεσπών, για τις καλές γειτονικές σχέσεις, όμως οι καλές γειτονικές σχέσεις χτίζονται πάνω σε μια ξεχασμένη αξιοπρέπεια» δήλωσε η Σιλιάνοφσκα, με αναλυτές να εκτιμούν ότι σε περίπτωση επικράτησής της μπορεί να δημιουργηθεί πρόβλημα στην εφαρμογή της συμφωνίας.
Ο Aλβανός υποψήφιος, Μπλέριμ Ρέκα, που οι δημοσκοπήσεις του δίνουν γύρω στο 7%, ελπίζει να προσελκύσει ψήφους και εκτός της αλβανικής κοινότητας της Βόρειας Μακεδονίας.
Σε πρόσφατες δηλώσεις του, ανέφερε ότι η Συμφωνία των Πρεσπών συνιστά μια win-win κατάσταση, καθώς η Ελλάδα διαφύλαξε το αρχαίο παρελθόν της, ενώ η Βόρεια Μακεδονία εξασφάλισε την ευρωπαϊκή της προοπτική.
Την ίδια ώρα, αναφέρεται και αυτός «στην κούραση από την θεσμοθετημένη διαφθορά και τον νεποτισμό»: «Εάν αποτύχουμε να συστήσουμε μία Δημοκρατία βασισμένη στο κράτος δικαίου, θα καταλήξουμε σε μία άδεια χώρα».
Σε κάθε περίπτωση, μία ήττα ή συμμετοχή στην ψηφοφορία κάτω του 40%, που απαιτείται για την εγκυρότητα των εκλογών, θα αποτελούσε «χαστούκι» για τον Ζόραν Ζάεφ. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα μπορούσαν να ακολουθήσουν βουλευτικές εκλογές, με σοβαρές συνέπειες για την σταθερότητα της Βόρειας Μακεδονίας.
