Όταν θέλεις να μιλήσεις με τους Φινλανδούς για τις πολιτικές εξελίξεις, πηγαίνεις (όχι στο καφενείο, αλλά) στη σάουνα. Ο ανταποκριτής του Γερμανικού Πρακτορείου Ειδήσεων (DPA) βρέθηκε στη σάουνα Ρατζαπορτί του Τάμπερε, την παλαιότερη της χώρας. Οι επισκέπτες μιλούν για όλα όσα τους απασχολούν. Για ποδόσφαιρο και χόκεϊ επί πάγου, για τα προσωπικά τους, την κλιματική αλλαγή, την πολιτική. Την Κυριακή προσέρχονται στις κάλπες, ακολουθούν οι ευρωεκλογές του Μαίου, ενώ την 1η Ιουλίου η Φινλανδία αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ σε μία κρίσιμη συγκυρία, έχοντας να διαχειριστεί και την παράταση του Brexit.
Αλλά για τους περισσότερους οι πολιτικές ανακατατάξεις στο Ελσίνκι φαίνονται τόσο απόμακρες, όσο οι εξελίξεις στις Βρυξέλλες. Ένα είναι το θέμα που απασχολεί τον κόσμο και ακούγεται παντού, ακόμα και στη σάουνα: η μεταρρύθμιση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, την οποία επιχείρησε η απερχόμενη κυβέρνηση του κεντρώου Γιούχα Σίπιλα, μεταφέροντας αρμοδιότητες από τους δήμους και τις κοινότητες σε 18 εκλεγμένες περιφερειακές αρχές. Αλλά το μεταρρυθμιστικό σχέδιο προσέκρουσε σε αντιδράσεις και νομικά εμπόδια και τελικά ματαιώθηκε, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει η κυβέρνηση Σίπιλα. «Αυτή η μεταρρύθμιση χρειαζόταν λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, αλλά έτσι όπως πήγε να την κάνει ο Σίπιλα ήταν πολύ περίπλοκη…», λέει ένας 50χρονος άνδρας απολαμβάνοντας τη μπύρα του μετά τη σάουνα.
Άνοδος των σοσιαλδημοκρατών
Μη έχοντας άλλη επιλογή, ο Σίπιλα προσέφυγε στη λαϊκή ετυμηγορία, αλλά θεωρείται απίθανο να παραμείνει στην εξουσία μετά τις εκλογές της Κυριακής. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις το κόμμα του δεν ξεπερνά το 14,5% στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων και περιορίζεται στην τρίτη θέση. Προηγείται το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα που πλησιάζει το 20%, ενώ ακολουθεί το συντηρητικό Κόμμα του Εθνικού Συνασπισμού που κυμαίνεται γύρω στο 16%. Εάν επαληθευθούν τα προγνωστικά, ο Σίπιλα θα αποχωρήσει και από την ηγεσία του Κεντρώου Κόμματος, ενώ εντολή για τον σχηματισμό κυβέρνησης θα λάβει ο σοσιαλδημοκράτης Άντι Ρίνε. Αλλά όπως επισημαίνει ο Άντι Καϊχοβάρα, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, «το ερώτημα είναι με ποιούς θέλει να σχηματίσει κυβέρνηση ο Ρίνε».
Ρεαλιστικό σενάριο θεωρείται μία κυβέρνηση συνασπισμού με τους Πράσινους και το κόμμα της σουηδόφωνης μειονότητας. Αλλά και το Κεντρώο Κόμμα του Σίπιλα προβάλλει ως πιθανός κυβερνητικός εταίρος, ενώ δεν αποκλείεται ακόμη και μία σύμπλευση με το συντηρητικό κόμμα. Μία κυβέρνηση συνασπισμού δεν είναι κάτι σπάνιο για τη Φινλανδία, αλλά μάλλον δεν είναι η καλύτερη λύση, λέει ο Άντι Καϊχοβάρα. Και αυτό γιατί, όπως επισημαίνει, «μέχρι το 2014 είχαμε μία κυβέρνηση την οποία συναποτελούσαν έξι διαφορετικά κόμματα, αλλά πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι ήταν η χειρότερη κυβέρνηση που είχαμε ποτέ…»
Ανησυχία για τους «Αληθινούς Φινλανδούς»
Μία άλλη άγνωστη παράμετρος είναι η απήχηση του εθνολαϊκιστικού και αντιευρωπαϊκού κόμματος «Αληθινοί Φινλανδοί», το οποίο έχει απλοποιήσει την ονομασία του και λέγεται απλώς «Κόμμα των Φινλανδών». Στα τέλη του 2018 είχε υποστεί καθίζηση στις δημοσκοπήσεις, φτάνοντας στο 8%, αλλά τους τελευταίους μήνες έχει διπλασιάσει τα ποσοστά του και φαίνεται να ξεπερνά σε δημοφιλία ακόμη και το κόμμα του απερχόμενου πρωθυπουργού Σίπιλα. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο ότι αυτή η τάση θα αποτυπωθεί στην κάλπη. Σε κάθε περίπτωση οι ειδικοί εκτιμούν ότι η Φινλανδία δεν πρέπει να περιχαρακωθεί από τον έξω κόσμο, ενώ χρειάζεται τους ξένους εργαζόμενους για να διατηρήσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Μάλιστα η ψυχολόγος Τζένιφερ ντε Πάολα υποστηρίζει ότι η αποδοχή τους είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που αναδεικνύουν τη Φινλανδία στην «πιο ευτυχισμένη χώρα του κόσμου», όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα. «Σε αυτή τη χώρα οι μετανάστες μπορούν να αισθάνονται το ίδιο ευτυχείς, όσο και οι γηγενείς», λέει η ντε Πάολα.
Αλλά ακόμη και οι ευτυχείς Φινλανδοί έχουν τα προβλήματά τους. «Ιστορικά, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη χώρα προέρχεται από την Ανατολή» λέει ο οικονομολόγος Γιούχα Τερβάλα. Κάθε φορά που ένας ειδικός ισχυρίζεται ότι η Φινλανδία «κινδυνεύει να γίνει η επόμενη Ουκρανία» προκαλούνται συζητήσεις επί συζητήσεων στα μέσα ενημέρωσης. Δεν λείπουν και οι προσπάθειες να απαρνηθεί η χώρα την παραδοσιακή ουδετερότητά της για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Όσο για την ΕΕ, οι Φινλανδοί αντιδρούν σε κάθε απόπειρα «συγκεντρωτισμού», ενώ βλέπουν με καχυποψία τις προσπάθειες να στηριχθούν οικονομικά χώρες της νότιας Ευρώπης. Κι όμως, η ΕΕ δεν έχει απασχολήσει τον προεκλογικό αγώνα στο Ελσίνκι. «Μπορεί να αλλάξουν τα πράγματα όσο πλησιάζει η 1η Ιουλίου και η ανάληψη της προεδρίας, αλλά μέχρι στιγμής τα ευρωπαϊκά θέματα δεν αποτελούν αντικείμενο συζήτησης», λέει ο Γιούχα Τερβάλα.
Στέφεν Τρουμπφ (DPA)
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου
