Φόβους ότι η Τουρκία θα καταστεί ιδιαίτερα επικίνδυνη, πολύ περισσότερο απ’ ότι σήμερα, σε περίπτωση που εξωθηθεί σε αποχώρηση από το ΝΑΤΟ, εκφράζουν παλαιοί διπλωμάτες και πολιτικοί αναλυτές. Ο λόγος είναι ότι αφού μέχρι σήμερα που Ελλάδα και Τουρκία είναι μέλη του ΝΑΤΟ αλλά η δεύτερη δεν σέβεται την πρώτη, τι θα την εμπόδιζε να προχωρήσει σε «θερμό» επεισόδιο ή σε συνεχείς προκλήσεις πολέμου, όταν δεν θα βρίσκεται υπό την ομπρέλα της Ατλαντικής Συμμαχίας.
Με τις σχέσεις Ουάσιγκτον και Αγκυρας να βρίσκονται σε οριακό σημείο, και μάλιστα να εκδίδεται μέχρι και ταξιδιωτική οδηγία από τις ΗΠΑ, όλα είναι πιθανά. Η Τουρκία σκέφτεται πολύ σοβαρά να κάνει ένα άλμα που θα αλλάξει τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή, και γι’ αυτό προσεγγίζει τη Ρωσία. Ενα τέτοιο ενδεχόμενο και παράλληλα η αγορά οπλικών συστημάτων από τη Μόσχα που θα έθεταν σε κίνδυνο την ασπίδα του ΝΑΤΟ, η πιθανότητα ρήξης με την ατλαντική συμμαχία αυξάνεται.
Καθόλου απαρατήρητη δεν περνά η κλιμακούμενη ένταση στο Αιγαίο. Ένα περιστατικό το οποίο αναδεικνύει τη διαρκή ένταση που υπάρχει στο Ανατολικό Αιγαίο σε σχέση με τα ζητήματα αρμοδιότητας έρευνας και διάσωσης ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία καταγράφηκε χθες το πρωί στην περιοχή του Αγαθονησίου.
Συγκεκριμένα, στις 08:40, έπειτα από τηλεφώνημα στο 112 (Ευρωπαϊκός Αριθμός Έκτακτης Ανάγκης), έγινε καταγγελία για λέμβο που βρισκόταν σε δυσχερή θέση στη θαλάσσια περιοχή ανατολικά του Αγαθονησίου. Αμέσως απέπλευσαν προς την περιοχή δύο πλοία ανοικτής θαλάσσης και ένα ναυαγοσωστικό του Λιμενικού Σώματος, με σκοπό να κάνουν έρευνα και διάσωση. Όταν τα πλοία κατέπλευσαν στην περιοχή, εκεί βρίσκονταν ήδη δύο σκάφη της τουρκικής ακτοφυλακής. Το ένα από τα δύο πραγματοποιούσε ήδη την επιχείρηση έρευνας και διάσωσης των επιβαινόντων στη λέμβο. Το δεύτερο σκάφος, μία ακταιωρός της τουρκικής ακτοφυλακής, προσπαθούσε να παρεμποδίσει με το μέγεθός του τα ελληνικά πλοία να προσεγγίσουν στην περιοχή. Σύμφωνα με πηγές του Λιμενικού, η λέμβος βρισκόταν εκείνη τη στιγμή εντός τουρκικών χωρικών υδάτων. Οι ζώνες δικαιοδοσίας έρευνας και διάσωσης (SAR-Search and Rescue) δεν αποτελούν κυριαρχικό δικαίωμα, ωστόσο οι Τούρκοι συχνά τις χρησιμοποιούν προκειμένου να προωθήσουν τις συνολικότερες απόψεις τους για το Αιγαίο.
Ολο το Αιγαίο δικό της
Κι αν αυτό ήταν μια απλή πρόκληση στις πολλές, κάθε όριο προκλητικότητας ξεπέρασε η Τουρκία, η οποία με επιστολή την οποία κατέθεσε στον ΟΗΕ και δημοσιεύθηκε ως επίσημο έγγραφο του Οργανισμού διεκδικεί όλη την ελληνική και κυπριακή υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο, αφήνοντας, δε, ανοικτό το ενδεχόμενο οι αξιώσεις της να φθάσουν ακόμη και ανοικτά της Κρήτης.
Η αποτύπωση των ακραίων αυτών θέσεων έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς σήμερα έπειτα από μεγάλο διάστημα συναντώνται στην Αθήνα ο γ.γ. του ΥΠΕΞ πρέσβης, Δημήτρης Παρασκευόπουλος με τον τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών, πρέσβη Σεντάτ Ονάλ, με αντικείμενο το Κυπριακό, όπου ήδη έχει προσκρούσει η διαδικασία στη σκληρή γραμμή της Άγκυρας για πρόταξη της πολιτικής ισότητας και διατήρηση των εγγυήσεων, ενώ δύσκολη αναμένεται και η συζήτηση για νέα ΜΟΕ, καθώς η Τουρκία επιδιώκει απλώς να περιορίσει την επικινδυνότητα για τα μαχητικά της, συνεχίζοντας τις προκλήσεις στο Αιγαίο.
Στην επιστολή του μόνιμου αντιπροσώπου της Τουρκίας, Feridun H. Sinirioglu, την οποία δίνει σήμερα στη δημοσιότητα η εφημερίδα «Φιλελεύθερος», με ημερομηνία 18 Μαρτίου (δημοσιεύθηκε στις 22 Μαρτίου ως επίσημο έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ – Α/73/804), απαντά ουσιαστικά στη διαμαρτυρία της Κυπριακής Δημοκρατίας (επιστολή προς Γ. Συνέλευση και Συμβούλιο Ασφαλείας στις 19 Φεβρουαρίου 2019 – Α/73/753-S/2019/160), που ήγειρε στον ΟΗΕ το θέμα της παραβίασης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της με την αποστολή για έρευνες του τουρκικού σεισμογραφικού σκάφους Barbaros εντός της κυπριακής ΑΟΖ και συγκεκριμένα στα οικόπεδα 1,8,9 και 12. (Οικόπεδα τα οποία βρίσκονται νότια του νησιού).
Στην επιστολή της αυτή η Άγκυρα, η οποία επικαλείται για πρώτη φορά στην πρώτη γραμμή της επιχειρηματολογίας της το γεγονός ότι «διαθέτει τη μακρύτερη ηπειρωτική ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο». Ένα θέμα για το οποίο οι δηλώσεις και αναφορές των Ν. Κοτζιά και Γ. Κατρούγκαλου το προηγούμενο διάστημα προκάλεσαν πλήθος αντιδράσεων στην Αθήνα.
Η Τουρκία παραπέμπει σε προηγούμενες ρηματικές διακοινώσεις της στον ΟΗΕ, βάσει των οποίων δηλώνει ότι έχει ipso facto και ab initio νόμιμα και κυριαρχικά δικαιώματα σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της Ανατολικής Μεσογείου, που κείνται δυτικά του Μεσημβρινού 32ο 16’ 18”E (που συμπίπτει με το όριο των κυπριακών χωρικών υδάτων των 12 ν.μ.).
Μάλιστα, η τουρκική επιστολή δηλώνει ακόμη ότι τα εξωτερικά όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στη συγκεκριμένη περιοχή «βάσει του διεθνούς δικαίου» ακολουθούν τη «μέση γραμμή μεταξύ της τουρκικής και αιγυπτιακής ακτογραμμής, μέχρι του σημείου που θα οριοθετηθεί ΔΥΤΙΚΑ του Μεσημβρινού 28ο 00’ 00”, βάσει του αποτελέσματος των μελλοντικών συμφωνιών οριοθέτησης στο Αιγαίο, καθώς και στη Μεσόγειο μεταξύ των ενδιαφερόμενων κρατών, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις επικρατούσες παραμέτρους και ειδικές συνθήκες».
Χρησιμοποιώντας αυτή την επιχειρηματολογία, η τουρκική πλευρά υποστηρίζει ότι οι δραστηριότητες του ειρηνευτικού σκάφους Barbaros για τις οποίες έγινε αναφορά, «εμπίπτουν εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο όπου η Τουρκία ασκεί ipso facto και ab initio αποκλειστικά κυριαρχικά δικαιώματα και αρμοδιότητες που πηγάζουν από το Διεθνές Δίκαιο».
Στην επιστολή αμφισβητείται και πάλι η οντότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας και αναφέρεται ότι «καμιά Αρχή, είτε νομικά είτε πρακτικά είναι αρμόδια να εκπροσωπεί τόσο τους Τουρκοκύπριους όσο και τους Ελληνοκύπριους και συνολικά την Κύπρο» και παραπέμπει στην παράνομη «Συμφωνία οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας» που υπέγραψε η Τουρκία με το ψευδοκράτος το 2011.
Τι απαιτεί
Η Άγκυρα καλεί επίσης την Ελληνοκυπριακή Διοίκηση να εστιάσει πρωτίστως στην επίλυση των «μακροχρόνιων προβλημάτων με τον άμεσο γείτονά της, της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου».
Και η τουρκική επιστολή που δημοσιεύει η εφημερίδα «Φιλελεύθερος» καταλήγει:
«Η Τουρκία είναι έτοιμη σήμερα, όπως ήταν και στο παρελθόν, να υποστηρίξει πλήρως τη διασφάλιση μιας δίκαιης, έντιμης και ειρηνικής επίλυσης σε όλα τα εκκρεμή ζητήματα, περιλαμβανομένης της δίκαιης οριοθέτησης των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας με όλα τα σχετικά παράκτια κράτη που αναγνωρίζει και έχει διπλωματικές σχέσεις (σ.σ. εξαιρεί δηλαδή την Κυπριακή Δημοκρατία), σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και στόχο την περαιτέρω συμβολή στη σταθερότητα και την ευημερία σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου…».
Και αφού η τουρκική επιστολή απορρίπτει όλα όσα αναφέρονται στην επιστολή της Κυπριακής Δημοκρατίας, ζητά το έγγραφο αυτό να δημοσιευθεί και στην έκδοση του ΟΗΕ «The Law of the Sea Bullettin».
Με την επιστολή αυτή η Τουρκία:
Δηλώνει ότι ο Μεσημβρινός (28ο 00’ 00”) που τέμνει τη Ρόδο δεν αποτελεί το εξωτερικό όριο των διεκδικήσεών της επί της υφαλοκρηπίδας, αλλά από εκείνο το σημείο και δυτικά (τουρκοποιώντας δηλαδή όλη την ελληνική και κυπριακή υφαλοκρηπίδα) θα αρχίσει η διαδικασία για οριοθέτηση με τις γειτονικές χώρες, βάσει των οριοθετήσεων στο Αιγαίο. Επιχειρεί δηλαδή και πάλι να διαχωρίσει τη διαδικασία οριοθέτησης με την Ελλάδα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, επιμένει στη θεωρία ότι τα νησιά, ακόμη και του μεγέθους της Κύπρου και της Ρόδου (και όχι μόνο του Καστελόριζου), δεν δικαιούνται υφαλοκρηπιδας πέραν των χωρικών υδάτων τους (6 η 12 ν.μ) και ότι στην Ανατολική Μεσόγειο η υφαλοκρηπίδα διαμοιράζεται μεταξύ των χωρών με τις έναντι ηπειρωτικές ακτές, δηλαδή την ίδια την Τουρκία και την Αίγυπτο.
Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το ότι η τουρκική επιστολή μιλάει για έρευνες εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, που η Τουρκία έχει αποκλειστικά κυριαρχικά δικαιώματα, ενώ η επιστολή της Κυπριακής Δημοκρατίας (στην οποία απαντά η τουρκική) κατήγγειλε τις έρευνες του Barbaros νότια της Κύπρου και θα πρόκειται περί παραλογισμού να εγείρει για λογαριασμό της διεκδικήσεις η Τουρκία.
