Μεγάλη αύξηση των εισοδηματικών ανισοτήτων σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης την περίοδο 1980-2017 καταγράφει μία ακόμη έρευνα. Είναι μια εξέλιξη τα επίχειρα της οποίας ήδη πληρώνει η Ευρώπη (άνοδος της Ακροδεξιάς και του λαϊκισμού σχεδόν παντού, κινήματα διαμαρτυρίας της μεσαίας τάξης, όπως τα «κίτρινα γιλέκα» στη Γαλλία) και αναμένεται να αποτυπωθούν και εκλογικά στην αναμέτρηση του Μαΐου για την ανανέωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Παρά ταύτα, το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο παραμένει πιο προστατευτικό από το αμερικανικό.

Η νέα έρευνα δημοσιεύθηκε την περασμένη Τρίτη από το Εργαστήριο για τις ανισότητες παγκοσμίως (World Inequality Lab ή WIL), στο οποίο μετέχουν διάσημοι οικονομολόγοι από όλον τον κόσμο, όπως ο συγγραφέας του ευπώλητου πονήματος «Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα» Τομά Πικετί. Οι Τομά Μπλανσέ, Λουκά Τσάνσελ και Εϊμορι Γκέθιν, που υπογράφουν την έρευνα, συνέκριναν μια μεγάλη ποσότητα δεδομένων από ινστιτούτα ερευνών και από κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα αποτελέσματα της εργασίας τους είναι, μάλιστα, πιο αναλυτικά από τα συμπεράσματα ανάλογων ερευνών για την παγκόσμια ανισότητα που διενεργεί η Παγκόσμια Τράπεζα, σύμφωνα με εκτιμήσεις της γαλλικής «Le Monde».

Το μοναδικό ενθαρρυντικό συμπέρασμα της έρευνας του WIL αφορά τη Γηραιά Ηπειρο: «Η Ευρώπη είναι η μοναδική από τις πέντε ηπείρους του πλανήτη που αντιστάθηκε στην αύξηση των ανισοτήτων σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των εισοδημάτων των ανθρώπων από τη δεκαετία του 1980. Συγκριτικά με το αντίστοιχο αμερικανικό, το σύστημα κοινωνικής προστασίας της Ευρώπης αποδείχθηκε πολύ πιο προστατευτικό για τον πολίτη» σημειώνουν οι ερευνητές.

Ετσι, από το 1980 το μέσο εισόδημα (προ φόρων) του 50% των λιγότερο πλούσιων Ευρωπαίων αυξήθηκε κατά 37%, ενώ το αντίστοιχο των Αμερικανών παρέμεινε σταθερό. Αντίθετα, το εισόδημα του 0,01% των πλέον ευκατάστατων κατοίκων των Ηνωμένων Πολιτειών αυξήθηκε την περίοδο αυτή κατά 300%, δηλαδή δύο φορές περισσότερο από όσο στην Ευρώπη. Με άλλα λόγια, την τελευταία 35ετία ο πλουσιότερος ανά 10.000 Ευρωπαίους αύξησε τον πλούτο του κατά 150%, ενώ τα μικρομεσαία εισοδήματα κατά 37%. Στις ΗΠΑ ο πλουσιότερος ανά 10.000 κατοίκους αύξησε την περιουσία του κατά 300%, ενώ το φτωχότερο ήμισυ του αμερικανικού πληθυσμού έμεινε οικονομικά στάσιμο.

«Οι ΗΠΑ δεν κατάφεραν να ανεβάσουν τα εισοδήματα των λιγότερο ευκατάστατων πολιτών, παρά το ότι η οικονομική ανάπτυξη εκεί ήταν πιο δυναμική συγκριτικά με την ευρωπαϊκή τα τελευταία τριάντα χρόνια» διαπίστωσε ο Λουκά Σανσέλ.

Αναδιανεμητικοί φόροι

Κατά τους ερευνητές, η αύξηση των ανισοτήτων στην Ευρώπη, αν και αδιαμφισβήτητη, ειδικά κατά τις περιόδους των καθοδικών οικονομικών κύκλων, συγκρατήθηκε χάρη στα φορολογικά συστήματα των ευρωπαϊκών κρατών και στις κοινωνικές εισφορές. Η συγκριτικά αναλογικότερη φορολόγηση των εισοδημάτων στην Ευρώπη μετρίασε κάπως τη συγκέντρωση του πλούτου σε όλο και λιγότερους. Και ανέδειξε, βέβαια, την αναδιανεμητική αξία της φορολόγησης.

Στη Γαλλία, για παράδειγμα, τα προ φόρων εισοδήματα του 10% των πλουσιότερων το 1980 αντιστοιχούσαν στο 30% του συνόλου του πληθυσμού και το 2017 αντιστοιχούσαν στο 32%. Τα εισοδήματα του 50% των φτωχότερων γαλλικών νοικοκυριών αντιστοιχούσαν στο 24% του συνόλου το 1980 και περιορίστηκαν στο 22% του συνόλου το 2017. «Η φορολόγηση και οι καταβληθείσες εισφορές στα εισοδήματα αντιστάθμισαν τις ανισότητες σε ό,τι αφορά το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών» διαπιστώνουν οι ερευνητές.