Σε καμία χώρα του κόσμου ο καθορισμός των όρων για τη δωρεά οργάνων δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση για τους πολίτες και το νομοθέτη.

Διότι πρόκειται για μια απόφαση που θα πρέπει να πάρει κανείς εν ζωή, μετά τον θάνατό του, και σε αυτήν εμπλέκονται πολλοί παράγοντες: κοσμοθεωρίες, η εκκλησία, ζητήματα ηθικής τάξης αλλά και καθαρά ιατρικής φύσης για το πότε επί παραδείγματι κηρύσσεται κάποιος «κλινικά νεκρός» για την αφαίρεση των οργάνων του .

Το νέο νομοσχέδιο

Η Γερμανία δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση σε αυτόν τον βασανιστικό προβληματισμό. Φάνηκε από τις συζητήσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς στη βουλή, από αντικρουόμενες προτάσεις και αντιρρήσεις επί των προτάσεων και από τον καταιγισμό δηλώσεων ιατρών υπέρ ή κατά των εκάστοτε προτάσεων.

Ο υπουργός Υγείας Γενς Σπαν, πολιτικός από το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, με φιλοδοξίες για την ηγεσία του κόμματος που δεν μπόρεσε μέχρι τώρα να εκπληρώσει, έδειξε από την ανάληψη των καθηκόντων του ότι επιθυμεί να αντιμετωπίσει δυναμικά ένα τόσο ευαίσθητο θέμα και προχωρά στην τροποποίηση της υπάρχουσας νομοθεσίας για να αυξηθεί ο αριθμός δωρητών οργάνων.

Ομάδα βουλευτών γύρω από τον ίδιο και τον επικεφαλής της Κ.Ο των Σοσιαλδημοκρατών Καρλ Λάουτερμπαχ κατέθεσαν νομοσχέδιο, το οποίο βασίζεται στην εικαζόμενη συναίνεση του εν δυνάμει δωρητή με δύο δικλείδες ασφαλείας.

Προβλέπει ότι κάθε ενήλικας και πνευματικά αρτιμελής πολίτης θωρείται μετά θάνατον δωρητής, εκτός εάν έχει εκφράσει ρητώς την αντίρρησή του. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει ρητή έκφραση βούλησης, οι γιατροί θα πρέπει να ρωτούν τους στενούς συγγενείς του κλινικά νεκρού. Οι συγγενείς έχουν τη δυνατότητα να αρνηθούν την αφαίρεση οργάνων ερμηνεύοντας τη βούληση του συγγενή τους.

«Ατόπημα» Σπαν

Η νέα νομοθετική πρόβλεψη της ομάδας βουλευτών, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται ο επικεφαλής της καγκελαρίας Χέλγκε Μπράουν και η Πέτρα Σίτε από το κόμμα «Η Αριστερά», προβλέπει επίσης κάτι που δεν υπήρχε μέχρι τώρα: οι πολίτες θα μπορούν μελλοντικά να δηλώνουν στο γιατρό τους την επιθυμία τους, οι οποίοι και θα την καταχωρούν σε ένα μητρώο. Σε μερικά χρόνια μάλιστα οι ενδιαφερόμενοι πολίτες θα μπορούν να καταχωρούν οι ίδιοι τη βούλησή τους μέσω του κινητού τους, συνδεδεμένου σε ένα ψηφιοποιημένο φάκελο ασθενών.

Το σχέδιο νόμου του υπουργού Υγείας προκάλεσε πολλές και ποικίλες αντιδράσεις. Άλλοι κατήγγειλαν ότι με την εικαζόμενη συναίνεση δεν μπορεί κανείς να κάνει χρήση της λέξης «δωρεά», διότι η δωρεά γίνεται πάντα οικειοθελώς. Άλλοι πάλι προέβαλαν «δομικά προβλήματα» και την έλλειψη πραγματικής στήριξης εκείνων που αποφασίζουν για τη μετά θάνατον δωρεά των οργάνων τους.

Μέσα στη σπουδή του για αλλαγές στο καθεστώς δωρεάς οργάνων ο Γενς Σπαν έκανε ένα «ατόπημα». Στη προχθεσινή συνέντευξη τύπου παρουσίασε τις νέες ρυθμίσεις ως ολοκληρωμένο σχέδιο νόμου, την ώρα που υπάρχει και μια εναλλακτική πρόταση από διακομματική ομάδα βουλευτών γύρω από την πρόεδρο των Πρασίνων Αναλένα Μπέρμποκ, την οποία υποσχέθηκε να εξετάσει.

Η πρόταση αυτή, που στηρίζεται στην ρητή συναίνεση, εάν την εξετάσει κανείς καλύτερα, διαπιστώνει ότι δεν διαφέρει ουσιωδώς από τον κορμό του σχεδίου νόμου Σπαν αλλά προβλέπει επικαιροποίηση της ρητής συναίνεσης των πολιτών για μετά θάνατον δωρεά οργάνων τουλάχιστον κάθε δέκα χρόνια, όταν πηγαίνουν στις αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου που κατοικούν για να παραλάβουν τη νέα τους ταυτότητα.

Ενίσχυση των νοσοκομείων

Εκείνο πάντως στο οποίο όλοι συμφωνούν μέσα στη βουλή είναι ότι κάτι θα πρέπει να αλλάξει στο καθεστώς δωρεάς οργάνων. Πάνω από 9.000 ασθενείς περιμένουν κάθε χρόνο το σωτήριο μόσχευμα. Πέρυσι οι δωρητές οργάνων ήταν μόνο 1.000.

Πολλά όργανα πρέπει να έρθουν από το εξωτερικό. Τον Φεβρουάριο η βουλή με ενισχυμένη πλειοψηφία ψήφισε νόμο, με τον οποίο βελτιώνονται οι συνθήκες στα νοσοκομεία που γίνονται οι μεταμοσχεύσεις ή η αφαίρεση οργάνων. Διότι πολλές φορές στο παρελθόν απέτυχε η αφαίρεση οργάνων όχι λόγω έλλειψης δωρητών αλλά λόγω κακών συνθηκών στις κλινικές.

Από το 2012 κάθε νοσοκομείο στο οποίο υπάρχουν οι χωροταξικές και από πλευράς προσωπικού δυνατότητες για μεταμοσχεύσεις, θα πρέπει να έχουν υποχρεωτικά έναν συντονιστή μεταμοσχεύσεων. Πάνω από όλα όμως θα πρέπει να εντοπίζονται οι πολίτες εν δυνάμει δωρητές οργάνων και να καταγράφονται. Το υπουργείο Υγείας ξεκινά επ΄αυτού καμπάνια ενημέρωσης.

Ειρήνη Αναστασοπούλου /SZ, dpa, dw