Θα επιτελέσει η Frontex τον στόχο της, που είναι η φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ από την παράνομη μετανάστευση και την εμπορία ανθρώπων; Το ερώτημα απασχολεί ιδιαίτερα τις χώρες εκείνες, όπως η Ελλάδα, που διαθέτουν εξωτερικά σύνορα. Η χθεσινή απόφαση εκπροσώπων της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι σαφής. Μέχρι το 2027 θα αυξηθεί σταδιακά ο αριθμός των υπαλλήλων της Frontex και θα φτάσει τους 10.000. Φαίνεται ότι ξεπεράστηκαν οι πολλές επιφυλάξεις και ανησυχίες για το ενδεχόμενο με τη δράση της Frontex να θίγονταν κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-μελών.
«Πρωταρχικός στόχος η διάσωση προσφύγων»
Αλλά και η ίδια η ονομασία Frontex ήταν για καιρό κόκκινο πανί για την πολιτική μετανάστευσης της ΕΕ. Ο οργανισμός ιδρύθηκε το 2004 και διέθετε αρχικά μικρό αριθμό υπαλλήλων, γύρω στους 300, που από την έδρα του, τη Βαρσοβία, συντόνιζε τους εθνικούς συνοριοφύλακες. Τα μέσα που διέθεταν ήταν ελικόπτερα, πλοία, ραντάρ, θερμικές κάμερες και ολιγομελείς μονάδες ταχείας επέμβασης. Μέχρι το 2013 η δράση της δεν γινόταν και τόσο αντιληπτή από την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Αυτό άλλαξε στις 3 Οκτωβρίου του 2013, όταν στις ακτές της νήσου Λαμπεντούζα βυθίστηκε καράβι με πρόσφυγες από τη Λιβύη. Εκατοντάδες πνίγηκαν.
Αυτό αποτέλεσε την αφορμή για μια μεταστροφή της κοινής γνώμης και τη δημιουργία της ιταλικής επιχείρησης Mare Nostrum. Για την ευρωβουλευτή του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Μπίργκιτ Ζίπελ επρόκειτο για μια αλλαγή στάσης με στρατηγική σημασία. «Το πιο σημαντικό ήταν η σαφής συνειδητοποίηση ότι πρωταρχικός στόχος της Frontex στις επιχειρήσεις της είναι η διάσωση των προσφύγων». Παρόλα αυτά η κριτική κατά της Frontex συνεχίστηκε. Η Pro Asyl, η οργάνωση βοήθειας προσφύγων, προειδοποίησε ότι η Frontex παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, το δίκαιο θαλάσσης και τη Σύμβαση της Γενεύης για το καθεστώς των προσφύγων.
Διεύρυνση αρμοδιοτήτων
Η Γιούντιθ Σάντερλαντ από την Human Rights Watch προχώρησε την κριτική της ακόμη περισσότερο λέγοντας ότι «ονομάσαμε τη Frontex ΄τα βρώμικα χέρια της Ευρώπης΄, επειδή στέλνει τους πρόσφυγες στη Λιβύη, όπου οι συνθήκες κράτησης είναι απάνθρωπες και εξευτελιστικές». Ο επικεφαλής της Frontex Φαμπρίς Λεγκερί, πρώην γάλλος διπλωμάτης, γνωρίζει πολύ καλά τις επικρίσεις, αλλά συνεχίζει να πιστεύει ότι η Frontex επιτελεί ουσιαστικό έργο για την Ευρώπη. «Εάν θέλουμε να κινούμεθα ελεύθερα στο χώρο Σένγκεν χωρίς σύνορα, χρειαζόμαστε έναν κοινό μηχανισμό επιτήρησης των εξωτερικών συνόρων».
Αρχικά ο στόχος ήταν να ολοκληρωθεί η αύξηση των υπαλλήλων της Frontex του χρόνου, αλλά το εγχείρημα αποδείχθηκε στην πράξη πολύ φιλόδοξο. Τώρα όμως μέχρι το 2027 υπάρχει χρόνος να βρεθούν αστυνομικές δυνάμεις, να γίνει σωστή εκπαίδευση για να αναλάβουν έργο. Πιο σημαντικό είναι όμως ότι οι αρμοδιότητες της Frontex διευρύνονται, θα μπορεί να συνεργάζεται με τρίτες χώρες και οι απελάσεις θα γίνονται πιο εύκολα.
Αντρέας Μάιερ-Φάιστ/dw
Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου
