Πλούσιο το βιογραφικό του καθηγητή και κοσμήτορα της σχολής Οικονομικών και πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μιχάλη Σπουρδαλάκη ο οποίος το 2016 ανέλαβε επικεφαλής στην Επιτροπή, για τη διεξαγωγή εθνικού διαλόγου για την Αναθεώρηση του Συντάγματος.

Και μπορεί αυτή η επιτροπή να μην έκανε και πολλά πράγματα, μιας και οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ δεν είχαν καμιά σχέση με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, ωστόσο, o νέος υποψήφιος ευρωβουλευτής, είχε στηρίξει με θέρμη και το δημοψήφισμα και τον Αλέξη Τσίπρα ως κάτι νέο που έρχεται να αλλάξει την Ελλάδα.

Ακόμη και το 2014 ο κ. Σπουρδαλάκης έδειξε ότι είναι… φουλ ΣΥΡΙΖΑ όταν υπέγραφε κείμενο στήριξης στο κόμμα που τότε πήγαινε… τρένο για την εξουσία.

Ηταν άλλωστε  αν. υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης και καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στην κυβέρνηση της Βασιλικής Θάνου, η οποία οδήγησε τη χώρα στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015.

Εχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον κάποιες από τις απόψεις του για διάφορα κρίσιμα ζητήματα.

Το 2011 ερωτώμενος για τις συνεχείς συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα (τότε που ΣΥΡΙΖΑ και Χρυσή Αυγη ήταν στην ίδια πλατεία των αγανακτισμένων) κι αν αυτό μας επιτρέπει να μιλάμε για κίνημα είχε πει ότι φοβάται αντιδημοκρατικές μεθόδους. Που να ήξερε ότι λίγα χρόνια μετά οι αγανακτισμένοι θα στρέφονταν κατά της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ:

Φυσικά. Έχουμε συνεύρεση πολιτών με όμοιους στόχους, σχετική οργάνωση και διάρκεια. Έχουμε ένα κίνημα με μια γκάμα αιτημάτων που είναι λίγο πολύ στον ίδιο προσανατολισμό.

Ναι, αλλά όσοι αποτελούν το ετερόκλητο πλήθος δεν έχουν διαφορετικά αιτήματα;

Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, γιατί το ετερόκλητο πλήθος υπογραμμίζει μια βαθιά κρίση νομιμοποίησης που υπάρχει στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Υπογραμμίζει ότι οι υπάρχοντες θεσμοί πολιτικής και κοινωνικής εκπροσώπησης, τα κόμματα και τα συνδικάτα, δεν μπορούν ν’ ανταποκριθούν και να εκφράσουν την κοινωνία. Το ότι είναι ετερόκλητο πηγάζει και από το γεγονός πως το μνημόνιο θίγει όλους, εκτός από τις τράπεζες.

Απλώς, και μετά τον Δεκέμβρη του 2008, όλοι πιστεύαμε ότι θ’ αλλάξουν πολλά, αλλά πάλι σ’ έναν ισχυρό δικομματισμό καταλήξαμε.

Δεν ασχοληθήκαμε με το σήμα που μας έστειλε η νεολαία εκείνη την εποχή. Βολευτήκαμε πίσω από τις εύκολες ερμηνείες των τηλεοπτικών παραθύρων, ενώ η οικουμένη ολόκληρη πιάστηκε απ’ το ζήτημα. Ο Δεκέμβρης του ’08 έχει αποτελέσει αντικείμενο μελετών, διατριβών και συνεδρίων σ’ όλο τον κόσμο. Αν υποθέσουμε ότι το κράτος κι οι κυβερνήσεις υπάρχουν μόνο για το καλό του κόσμου, τότε αυτό το κίνημα των πλατειών είναι το καλύτερο δώρο που χρειάζεται ένα πολιτικό σύστημα για ν’ ανανεωθεί.

Δυστυχώς, η αντίσταση της πολιτικής ηγεσίας υπογραμμίζει ότι αδιαφορεί για το μήνυμα που θέλει να της στείλει η κοινωνία. Έτσι, όλοι σχοινοβατούμε.

Και μετά τι;

Αυτήν τη στιγμή το κίνημα εκφράζει την οργή του. Από την άλλη, τα συστήματα πολιτικής και κοινωνικής εκπροσώπησης πρέπει να οργανώσουν μια δημοκρατική διέξοδο. Αυτό που φοβόμαστε πολύ είναι ότι αυτή η διέξοδος δεν θα είναι απολύτως δημοκρατική, αλλά θα μας κάνει να διολισθήσουμε σε λύσεις που περιστέλλουν τις δημοκρατικές διαδικασίες και τα δικαιώματα.

Τι έλεγε το 2015 για το δημοψήφισμα

Σε συνέντευξή του στην «Εποχή», το 2015, ο κ.Σπουρδαλάκης είχε δηλώσει:

«Για να κατανοήσουμε την αναγκαιότητά του, πέρα από νομικισμούς και τυπικότητες, που είναι εξάλλου καλυμμένες, θα πρέπει κανείς να δει τι είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, τι καινούργιο φέρνει αυτή η κυβέρνηση στο πολιτικό σύστημα. Ως τώρα οι πολιτικές δυνάμεις έρχονταν στην κυβέρνηση για να διαχειριστούν την εξουσία, λέγοντας, συνήθως, άλλα πράγματα μετά την εκλογή τους. Αυτό οδήγησε σε μια αποξένωση της κοινωνίας, σε κρίση εκπροσώπησης. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει αυτή την άποψη κι από αυτήν απορρέει η προσφυγή στο δημοψήφισμα, εφόσον η πολιτική που ψηφίστηκε από τον λαό δεν γινόταν αποδεκτή από τους δανειστές. Το δημοψήφισμα είναι φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό του ΣΥΡΙΖΑ και καθόλου υπεκφυγή ευθύνης.

Υπέρ του όχι και γιατί (το ναι σημαίνει επαρχιωτισμό)
«Η ψήφος υπέρ του «όχι» είναι, στην παράδοση της ΕΕ, συμβολή σε μια δημοκρατική προοπτική. Η ΕΕ έχει δομηθεί, με όλες τις κριτικές που μπορεί κανείς να κάνει, σε μια λογική συνεχούς διαβούλευσης, συνεχούς διαλόγου ακόμη και για τελείως επουσιώδη θέματα, όπως η τιμή του βουτύρου ή του κρέατος. Το «όχι» είναι σ’ αυτό το πνεύμα και το αποτέλεσμά του, όπως έχουν δεχτεί οι ηγέτες της Ευρώπης, θα σημαίνει έναρξη νέων διαπραγματεύσεων. Η διαπραγμάτευση, όμως, αυτή τη φορά θα ανανεωθεί και θα γίνεται από άλλη βάση. Στη μια πλευρά του τραπεζιού θα βρίσκεται η ηγεσία της ΕΕ, που είναι μια ηγεσία γραφειοκρατική, που δεν λογοδοτεί σε θεσμούς, δεν υπόκειται σε δημοκρατικούς ελέγχους. Στην άλλη, θα είναι η κυβέρνηση, που όμως κοντά της θα βρίσκεται και η φωνή των Ελλήνων πολιτών. Το δημοψήφισμα, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, φαίνεται ότι η άλλη πλευρά και οι υπερσυντηρητικές δυνάμεις της ΕΕ δεν το θέλουν ως συνήθεια την οποία θέλει να αποφύγει η ΕΕ. Όχι μόνο το δημοψήφισμα, αλλά κάθε διαδικασία μέσω της οποίας οι πολίτες, μπορούν να παρεμβαίνουν σε αποφάσεις, που λαμβάνονται ανάμεσα σε ένα διευθυντήριο και σε κυβερνήσεις εκλεγμένες μεν, αλλά που δεν μπορεί να έχουν διαφορετική άποψη. Αν έχουν, πρέπει να αντικατασταθούν, να υποκατασταθούν ή να περιθωριοποιηθούν και να τις διαδεχθούν κυβερνήσεις τεχνοκρατών, που κινούνται στο ίδιο πλαίσιο. Όμως, και εδώ έγκειται η αυξημένη ισχύς του δημοψηφίσματος, τα σύμβολα της δημοκρατικής λειτουργίας, έστω της διαδικαστικής, είναι σε ισχύ ακόμη στην ΕΕ και τους ευρωπαίους πολίτες κι αυτό είναι πολύ σημαντικό», δήλωνε, προσθέτονται:

«Το «όχι» σημαίνει διαπραγμάτευση, υπόσχεση ότι υπάρχει δυνατότητα έστω και μερικού εκδημοκρατισμού των διαδικασιών διαβούλευσης στην Ευρώπη. Το «ναι» σημαίνει επαρχιωτισμό, μια ΕΕ η οποία δεν έχει καμία σχέση με τις δημοκρατικές υποσχέσεις και μια Ελλάδα της απόλυτης υποταγής στα κελεύσματα ηγεσιών που δεν λογοδοτούν».

Για τη Χρυσή Αυγή

Ο καθηγητής που έχει ασχοληθεί στο πλαίσιο μελέτης του για τα πολιτικά κόμματα με την Χρυσή Αυγή, υποστήριξε στην κατάθεση του ότι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της οργάνωσης είναι η άσκηση βίας για πολιτικούς σκοπούς ,ενώ τόνισε πως η δομή της είναι στρατιωτικού τύπου.

Όπως ανέφερε κατά την εξέταση του ο κ. Σπουρδαλάκης, η Χρυσή Αυγή δεν είναι «μια πολιτική οργάνωση που εκφράζει μια παράδοση που είναι κοντά στο πλαίσιο του Διαφωτισμού», ενώ τόνισε πως η ρητορεία του κόμματος «δεν εμπίπτει στο πλαίσιο του Δικαιικού πολιτισμού».

Αναφέρθηκε επίσης ο καθηγητής στο θέμα των οικονομικών στοιχείων του κόμματος, επισημαίνοντας πως το 2013 η αίσθηση που ο ίδιος αποκόμισε ασχολούμενος με την Χρυσή Αυγή ήταν ότι «η πολυσχιδής δραστηριότητα του κόμματος δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί μόνο με τα έσοδα των υποτιθέμενων μελών, είτε με των βουλευτών. Δηλαδή γραφεία, παρουσιάσεις, εφημερίδα. Η εντύπωσή μου είναι ότι η δραστηριότητα τού συγκεκριμένου κόμματος δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί, και ειδικά χωρίς κρατική χρηματοδότηση μέχρι τότε. Άρα, κάποιος θα έπρεπε να δει και αυτή τη διάσταση, ερευνώντας το κόμμα». Τόνισε δε, απαντώντας σε ερώτηση της προέδρου, πως δεν είχε αντίστοιχη εντύπωση για άλλα κόμματα εκείνη την περίοδο. «Μπορεί να το δικαιολογούν με περισσότερα μέλη, μπορεί να είναι παλιότερα…», είπε χαρακτηριστικά.

Η σύγκρουση με την αμερικανική πρεσβεία για τον Κουφοντίνα

Ηταν 2014 όταν προκλήθηκε σάλος από την απόφαση της σχολής Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών (με κοσμήτορα τότε τον κ. Σπουρδαλάκη) να διοργανώσει εκδήλωση για το βιβλίο του έγκλειστου στις φυλακές Κορυδαλλού μέλους της 17 Νοέμβρη Δημήτρη Κουφοντίνα. Μάλιστα την εκδήλωση άνοιξε ο Δημήτρης Κουφοντίνας με κλήση από τις φυλακές Κορυδαλλού.

Ο πρέσβης τον ΗΠΑ στην Ελλάδα Τόμας Πιρς έστειλε επιστολή στον κοσμήτορα της σχολής Μιχάλη Σπουρδαλάκη (κοινοποιώντας τη στον πρύτανη, το Συμβούλιο και τον υπουργό Παιδείας) αναφέροντας το σοκ που προκάλεσε η απόφαση της σχολής και προσθέτοντας ότι δεν πρόκειται για θέμα ακαδημαϊκής ελευθερίας αλλά για στήριξη των οικονομικών δραστηριοτήτων ενός κατάδικου τρομοκράτη. Μάλιστα, μιλά για αλλαγή του θετικού κλίματος που υπήρχε στην πρεσβεία για συνεργασίες με τη σχολή. Η απάντηση του κ. Σπουρδαλάκη εστάλη δύο ημέρες αργότερα. Μιλά για παρανόηση από την πρεσβεία και λέει ότι ο ίδιος αγνοούσε το περιεχόμενο της εκδήλωσης.

Ο κ. Πιρς έγραφε στην επιστολή: «Σοκαρίστηκα επειδή οι καθηγητές και οι φοιτητές της σχολής διοργάνωσαν εκδήλωση προς τιμήν του καταδικασθέντα τρομοκράτη Δημήτρη Κουφοντίνα. Ο φυλακισμένος μίλησε μέσω οπτικοακουστικής σύνδεσης από τη φυλακή. Δεν πρόκειται περί ζητήματος ακαδημαϊκής ελευθερίας, αλλά περί στήριξης εκ μέρους της σχολής σας της προσπάθειας ενός καταδικασμένου δολοφόνου να βγάλει περισσότερα λεφτά από πωλήσεις βιβλίων. Αυτό είναι προσβλητικό για τη μνήμη των θυμάτων του και των επιζώντων, τόσο Αμερικανών όσο και Ελλήνων. Συνεπώς σας ενημερώνω με λύπη ότι η πρεσβεία των ΗΠΑ δεν θα είναι ευνοϊκά διακείμενη προς οποιαδήποτε μελλοντική συνεργασία με τη σχολή».

Ο κ. Σπουρδαλάκης απαντά: «Πρέπει να επισημάνω ότι μεταξύ των πολλών ανακριβειών η επιστολή παραποιεί εντελώς τόσο τα γεγονότα όσο και τις προθέσεις της σχολής. Πιστεύουμε ότι το πανεπιστήμιο είναι ο κατεξοχήν χώρος όπου δημοφιλείς και μη, συμβατικές και μη, απόψεις μπορούν να εκφραστούν. Αυτός είναι ο λόγος που τείνουμε να μην απορρίπτουμε αιτήματα φοιτητών για χρήση των εγκαταστάσεων της σχολής για κάθε είδους συζητήσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις, υπό τον όρο ότι ακολουθούνται οι κατάλληλες διαδικασίες. Αυτές περιλαμβάνουν την προστασία του συμμετεχόντων και των υποδομών του ΑΕΙ, και στην επίμαχη εκδήλωση τηρήθηκαν πλήρως. Στις διαδικασίες αυτές δεν περιλαμβάνεται ο έλεγχος του περιεχομένου της εκδήλωσης. Ακόμη κι αν ήθελα να το κάνω αυτό, θα ήταν πρακτικά αδύνατο λόγω της τραγικής υποστελέχωσης της κοσμητείας. Η υπόνοια ωστόσο ότι στηρίζουμε τις απόψεις και τις πράξεις “ενός καταδικασμένου δολοφόνου να βγάλει περισσότερα λεφτά από πωλήσεις βιβλίων”, όταν κανένας διδάσκων της σχολής δεν συμμετείχε στην εκδήλωση, είναι σαφώς άδικο. Καταδεικνύει επίσης μία διαφορετική αντίληψη του τι αποτελεί ελευθερία του λόγου. Θα περίμενα ότι οι Αμερικανοί, περισσότερο από κάθε άλλον, θα το κατανοούσαν αυτό. Λυπούμεθα που η εκδήλωση αυτή παρερμηνεύτηκε σ’ αυτόν τον βαθμό, φτάνοντας στον ισχυρισμό ότι η κοσμητεία είχε την πρόθεση να προσβάλει “τη μνήμη των θυμάτων του και των επιζώντων, τόσο Αμερικανών όσο και Ελλήνων». Τέλος, λυπούμεθα που παρερμηνεύσατε ένα ζήτημα αρχής ως ενεργή στήριξη ειδεχθών πράξεων και ότι επιθυμείτε να κλείσετε τον δρόμο της συνεργασίας, η οποία θα ήταν αμοιβαία ευεργετική. Η προτίμησή μας θα ήταν να επεκτείνουμε παρά να περιορίσουμε αυτήν τη συνεργασία».

Το βιογραφικό του

Στο πλούσιο βιογραφικό του κοσμήτορα, περιλαμβάνονται τα εξής:

Σπουδές στην Πολιτική επιστήμη και δημόσιο δίκαιο στην Αθήνα και τον Καναδά: Μετα-Διδακτορικός Υπότροφος (Post-Doctoral Fellow) Social Sciences & Humanities Research Council of Canada /SSHRC (1989 – 1991), Ph.D. Carleton University, Ottawa, Ont., Καναδάς (1986), M.A. University of Manitoba,Winnipeg, MAN., Καναδάς (1980), B.A.(Honours) Lakehead University,Thunder Bay, Ont., Καναδάς (1978), Πτυχίο, Τμήμα Δημοσίου Δικαίου & Πολιτικών Επιστημών, Νομική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών (1977).

Διδασκαλία: Από το 1991 είναι μέλος του Τμήματος Π.Ε.Δ.Δ.. Επίσης, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο έχει διδάξει ή/και διδάσκει στα Τμήματα: ΜΜΕ, Νομικό, Τ.Ε.Α.Π.Η. του Ε.Κ.Π.Α., Σχολή Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π., στο Bishop’s University, Lennoxville, Κεμπέκ, Καναδάς και University of Manitoba.

Έρευνες: «Σχεδιασμός και Διαχείριση Συστήματος Καταγραφής του Πολιτικού και Κοινωνικού Ριζοσπαστισμού στην Ελλάδα», Θαλής, Ε.Π. «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», μέλος ερευνητικής ομάδας, ΠΑ.ΜΑΚ. (2012-σήμερα), «Η επίδραση της οικονομικής κρίσης στις Ευρωεκλογές 2009: Μετεκλογική συγκριτική έρευνα Κύπρου-Ελλάδας για την αποτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος», με το European University of Cyprus, Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας της Κύπρου (2011-12), «Καθορισμός Δεικτών για την αξιολόγηση των πολιτικών ένταξης των υπηκόων Τρίτων Χωρών στην Ελληνική Κοινωνία», Εργαστήριο Μελέτης της Μετανάστευσης και της Διασποράς, Ε.Κ.Π.Α., ΕΣΥΕ, ΙΜΕΠΟ (2009-11), «Financial Literacy Stimulation – FINALIST» Lifelong Learning Programme, διεθνής έρευνα, Πανεπιστήμιο Πειραιά & Εργαστήριο Πολιτικής Επικοινωνίας, Τμ. Π.Ε.Δ.Δ. (2008-9).

Ανακοινώσεις σε συνέδρια που πραγματοποιήθηκαν στα πανεπιστήμια, Α.Π.Θ., Κρήτης, ΠΑ.ΜΑΚ. και Ε.Κ.Π.Α. και στις πόλεις Νέα Υόρκη (Pace U, CUNY), Πράγα, Παρίσι (Sorbone), Βανκούβερ (SFU), Μαδρίτη (IPSA), Florence, Λονδίνο (SOAS).

Διοικητικές θέσεις: Μέλος της Επταμελούς Επιτροπής του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας του Ε.Κ.Π.Α. (2010-2013), Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης (2010-σήμερα), Διευθυντής Εργαστηρίου Πολιτικής Επικοινωνίας & Μέσων Ενημέρωσης, (2006-σήμερα), Μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα (2006- σήμερα), Μέλος του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς (2007-).

Τα τρέχοντα ερευνητικά του ενδιαφέροντα στέφονται γύρω από ζητήματα της θεωρίας των πολιτικών κομμάτων, ελληνικής πολιτικής, θεωριών του κράτους, ευρωπαϊκής αριστεράς καθώς και μιας σειράς ζητημάτων που προκύπτουν ως αποτέλεσμα των μετασχηματισμών που σημειώνονται στο πρότυπο κοινωνικής οργάνωσης.