Μακρόν ή Καρενμπάουερ; Ποιες προτάσεις, οι φιλόδοξες του γάλλου προέδρου Εμ. Μακρόν ή οι εξόχως περιοριστικές της επικεφαλής των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών Ανεγκρετ Κραμπ-Καρενμπάουερ, που παρουσιάστηκαν πρόσφατα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για ένα πραγματικά ευρωπαϊκό πρόγραμμα ενοποίησης; Νομίζω ότι από μόνες τους οι προτάσεις αυτές δεν μπορούν να συγκροτήσουν πειστικό ενωσιακό σχέδιο.
Για ένα προοδευτικό πρόγραμμα ενοποίησης και μεταρρυθμίσεων θα πρέπει να συνεκτιμηθούν οι προτάσεις πρώτα απ’ όλα του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος (PES) αλλά και της Επιτροπής και άλλων φορέων (κέντρων ερευνών κ.λπ.).
Με τη σύνθεση αυτή συγκροτείται ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα με τα ακόλουθα δέκα σημεία:
1) Την οικοδόμηση της δημοκρατικής Ευρώπης των πολιτών με την ενίσχυση και εκδημοκρατισμό των κεντρικών υπερεθνικών θεσμών και διαδικασιών προκειμένου να αποκαταστήσουν τη νομιμοποίηση της Ενωσης.
2) Τη δημιουργία της κοινωνικής Ευρώπης με τη διαμόρφωση μιας συνεκτικής ευρωπαϊκής πολιτικής για την ανάπτυξη, απασχόληση και σύγκλιση που θα χρηματοδοτείται από ένα ισχυρό προϋπολογισμό για την ακύρωση των πολιτικών λιτότητας, ανεργίας, κοινωνικής περιθωριοποίησης, φτωχοποίησης.
3) Την ολοκλήρωση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης (ΟΝΕ) με την προώθηση, μεταξύ άλλων, της οικονομικής ένωσης, ολοκλήρωσης της τραπεζικής ένωσης, δημοσιονομικής ένωσης με την απόκτηση από την ευρωζώνη δημοσιονομικής ικανότητας, κ.ά.
4) Τη διαμόρφωση συνεκτικής ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής με στόχο την εγκαθίδρυση κοινής άμυνας (Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ενωσης) μέχρι το 2025 με όλα τα μέσα, στρατιωτικά και άλλα, για την πρόληψη, διαχείριση, επίλυση κρίσεων και την προστασία των κρατών μελών ως ένα «σύστημα συλλογικής ασφάλειας» από εσωτερικές και εξωτερικές απειλές («Ευρώπη που Προστατεύει»).
5) Την ενίσχυση του ρόλου της Ενωσης στο περιφερειακό και παγκόσμιο σύστημα με την ενδυνάμωση της κοινής εξωτερικής πολιτικής (ΚΕΠΠΑ). Η Ενωση θα πρέπει να αποκτήσει τα μέσα και ευελιξία στη λήψη αποφάσεων (ειδική πλειοψηφία) για τη διασφάλιση της περιφερειακής και παγκόσμιας σταθερότητας.
6) Τη διαμόρφωση ολοκληρωμένης κοινής πολιτικής για τη μετανάστευση, τους πρόσφυγες και την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ενωσης στη βάση των αρχών της αλληλεγγύης και δίκαιης κατανομής των βαρών με τη ριζική αναθεώρηση, μεταξύ άλλων, του κανονισμού του Δουβλίνου και την υιοθέτηση ενός κοινού συστήματος ασύλου.
7) Την εμβάθυνση της ενιαίας εσωτερικής αγοράς στους τομείς που δεν έχουν ακόμη καλυφθεί (χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ψηφιακή αγορά, κ.λπ.) παράλληλα με την ανάπτυξη των συνοδευτικών πολιτικών (αποτελεσματική αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής κ.ά.).
8) Την προώθηση της διεύρυνσης της Ενωσης με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων καθώς και με την Τουρκία στη βάση εκπλήρωσης των προβλεπόμενων κριτηρίων (κριτήρια Κοπεγχάγης, κ.ά).
9) Την προώθηση της δημοκρατικής κανονιστικής εμπλαισίωσης της παγκοσμιοποίησης, προκειμένου ως διαδικασία να λειτουργεί επωφελώς «για όλους» χωρίς να δημιουργεί «χαμένους» (loosers) και να εκτρέφει ανισότητες που τροφοδοτούν τον εθνολαϊκισμό, προστατευτισμό και εσωστρέφεια.
10) Σε ό,τι αφορά τις μορφές «διαφοροποιημένης, ευέλικτης ολοκλήρωσης», αυτές θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως μέσο «έσχατης προσφυγής» και μόνο όπου τούτο είναι αναγκαίο για την εμβάθυνση της ενοποίησης. Ενώ η αναθεώρηση των Συνθηκών και η προοπτική κατάρτισης ενός ενιαίου συνταγματικού κειμένου θα πρέπει να παραμείνουν ως καταληκτικοί στόχοι της διαδικασίας για την οικοδόμηση της Πολιτικής Ενωσης.
Ο Π. Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών
