Ο πολιτισμός είναι η τέχνη της συνύπαρξης. Πρόκειται για τον μέγιστο και ιερό στόχο της ύψιστης λειτουργίας που επινόησε ο άνθρωπος, της πολιτικής λειτουργίας. Η πολιτική, ως θεσμικός έλεγχος της βίας, από τα πρώτα ήδη βήματα, διαμορφώνει το πλαίσιο της συνύπαρξης, χωρίς ο ένας να γίνεται Κάιν για τον άλλον.
Στο πέρασμα του χρόνου το ζήτημα αυτής της ανάγκης συνύπαρξης πέρασε από σαράντα κύματα. Με την απειλή πάντα της καταστολής και της βίας, φυσικής ή συμβολικής, να διεκδικεί τον τελευταίο λόγο. Να διαγράψει δηλαδή ακόμη και αυτή την ανάγκη συμβίωσης και την εσώτερη επιθυμία της συνύπαρξης, αφού μόνη της εμπεριέχει μια εκρηκτική δύναμη κίνησης και αλλαγής, σε μια ακατάλυτη ορμή έμπρακτης αμφισβήτησης της βίας.
Ο άνθρωπος ως βούληση ύπαρξης συναντιέται υποχρεωτικά με τον άλλον. Συναντιέται υποχρεωτικά με άλλες, πολλές βουλήσεις ύπαρξης. Η κυριαρχία του ενός επί του άλλου, η «μέθοδος Κάιν», κυοφορεί τον αφανισμό όλων. Η συνύπαρξη είναι προϋπόθεση της ύπαρξης.
Με αγώνες, ταξικές και ιδεολογικές συγκρούσεις, παλινωδίες, εξεγέρσεις, επαναστάσεις, παλινορθώσεις και νέες συγκρούσεις κινείται η ιστορία. Και στη διαδρομή του ο άνθρωπος, ως βούληση ύπαρξης, έκανε βήματα συνύπαρξης. Εχτισε μια συνθήκη πολιτισμού. Και στον ευρωπαϊκό χώρο του δικού μας σύντομου βίου, της εποχής μας, αυτή η συνθήκη πολιτισμού διεκδικεί μια αξιοθαύμαστη πρωτοπορία, σε σχέση με το παρελθόν και σε σύγκριση με τον υπαρκτό υπόλοιπο κόσμο.
Ελλάδα 2019. Καθώς εξαντλείται το νήμα του χρόνου της παρούσας κυβέρνησης και το τέλος της θητείας πλησιάζει ως ώρα κρίσης, έρχεται στο φως το βάθος του πολιτικού μας προβλήματος. Η δυσκολία της συνύπαρξης, ίσως και η αδυναμία της συνύπαρξης.
Οι μέθοδοι διεκδίκησης της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ, η κυβερνητική πρακτική του, η χρήση των αναγκών των ανθρώπων, ο διαιρετικός βίαιος λόγος και ο αυτάρεσκος διχασμός απομάκρυναν ως συνειδητό στόχο τη συνύπαρξη. Την υπονόμευσαν, τη διέβαλαν ως αξία, τη συκοφάντησαν ως αγαθό και ως δημοκρατικό επίτευγμα πολιτισμού.
Ως ολοκληρωτικό κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ έθεσε τον άλλον στη θέση του εχθρού. Και εξακολουθεί να το κάνει. Κάθε ολοκληρωτική αντίληψη, ως καθολική εκδοχή του κόσμου και συνακόλουθα ως εξουσία, αμφισβητεί το δικαίωμα της ύπαρξης σε κάθε τι που δεν υποτάσσεται στην ιδεολογική φυλακή της.
Το «εμείς ή αυτοί» δεν είναι σχήμα λόγου – δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω – είναι άρνηση της συνύπαρξης, είναι «η μέθοδος Κάιν», είναι η ρητή άρνηση της ύπαρξης στον διαφορετικό άλλον.
Αυτό το κατασταλτικό δηλητήριο γίνεται το μολυσμένο αίμα του κοινωνικού σώματος. Το «εμείς ή αυτοί», ως άρνηση της συνύπαρξης, γίνεται τρόπος ζωής. Και τροφοδοτεί και δικαιώνει την καθυστερημένη συνείδηση, που, μέσα στην παρακμή και τη διαλυτική φθορά της, γοητεύεται από τη μέθοδο Κάιν και την υιοθετεί ως οδηγό της. Θα τη συναντήσετε να καλπάζει στη ΛΕΑ, να αρνείται τον Νόμο και να τον επικαλείται μόνο και αποκλειστικά για τον εαυτό της.
Η αμφισβήτηση έως θανάτου του άλλου, από τον στιγμιαία ισχυρό, είναι η πλήρης κατάλυση κάθε δημοκρατικής αρχής. Ο καταποντισμός των κυβερνητικών στην κάλπη θα αποδειχθεί σήμερα μια χρήσιμη προϋπόθεση για ένα βήμα προς τη συνύπαρξη.
Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης
είναι πολιτικός επιστήμονας.
