Η ομάδα MS-13 είναι μια διεθνής συμμορία του δρόμου και η καταστολή της είναι από τις πιο επικίνδυνες αποστολές στον κόσμο. Οι αστυνομικοί στο Σαν Σαλβαδόρ έχουν χρηματοδοτηθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες και έχουν εκπαιδευτεί από πράκτορες του FBI για αυτή την αποστολή, όμως είναι δεκάδες αυτοί οι οποίοι έχουν χάσει κι εξακολουθούν να χάνουν τη ζωή τους. Εξαιτίας αυτού ο ένας μετά τον άλλον εγκαταλείπουν το καθήκον.

Δεν υπάρχει επίσημη λίστα με τα ονόματα όσων εγκαταλείπουν το πόστο τους, όμως η εφημερίδα «Washington Post» εντόπισε 15 αστυνομικούς από το Σαν Σαλβαδόρ που βρίσκονται στη διαδικασία λήψης προσφυγικού ασύλου από τα Ηνωμένα Εθνη και άλλους έξι, που έλαβαν άσυλο, είτε έχουν προγραμματίσει ακροάσεις για άσυλο στα αμερικανικά μεταναστευτικά δικαστήρια. Οι περισσότεροι συνομιλούν μεταξύ τους σε ομάδες στο WhatsApp.

Η «έξοδος» των αστυνομικών του Ελ Σαλβαδόρ δείχνει πως οι δυνάμεις ασφαλείας της χώρας έχουν μέχρι σήμερα αποτύχει να καταπνίξουν το οργανωμένο έγκλημα. «Αυτοί είναι μεταξύ των πιο ευάλωτων ανθρώπων στο Ελ Σαλβαδόρ» δηλώνει ο Χούλιο Μπουεντία, διευθυντής μετανάστευσης στον μη κυβερνητικό οργανισμό Càritas El Salvador, που συνεργάζεται με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα Ηνωμένα Εθνη στο θέμα της επανεγκατάστασης των προσφύγων.

Τα τελευταία χρόνια, η Ουάσιγκτον έχει ενισχύσει την αστυνομία του Ελ Σαλβαδόρ ως μέρος μιας ευρύτερης περιφερειακής στρατηγικής της με στόχο τη σταθεροποίηση των πιο βίαιων χωρών της Κεντρικής Αμερικής και τη μείωση της μετανάστευσης. Σύμφωνα με το αμερικανικό Ελεγκτικό Συνέδριο, από το 2014 έως το 2017 το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών έχει ξοδέψει τουλάχιστον 48 εκατομμύρια δολάρια για να εκπαιδεύσει την αστυνομία στο Ελ Σαλβαδόρ, τη Γουατεμάλα και την Ονδούρα.

«H κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ μαζί με τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών έχει σημειώσει πρόοδο στον τομέα της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των ανθρωποκτονιών και κάθε άλλου είδους βίαιων εγκλημάτων» αναφέρει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ σε ανακοίνωση που εξέδωσε.

Το 2018 το ποσοστό δολοφονιών στο Ελ Σαλβαδόρ ήταν 50,3 ανά 100.000 κατοίκους. Αντίστοιχα το 2016 ο αριθμός ήταν στις 81 δολοφονίες ανά 100.000 κατοίκους.

Η διαβόητη MS-13

Η ομάδα MS-13 δημιουργήθηκε στο Λος Αντζελες στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και επεκτάθηκε σιγά-σιγά καθώς όλο και περισσότεροι κάτοικοι του Ελ Σαλβαδόρ έφθαναν στις Ηνωμένες Πολιτείες για να ξεφύγουν από τον εμφύλιο πόλεμο της χώρας. Η ομάδα διασπάστηκε σε δύο μικρότερες με τη δεύτερη να παίρνει την ονομασία «Barrio 18» και να γίνεται το αντίπαλο δέος. Αμφότερες επεκτάθηκαν μέσα στις αμερικανικές φυλακές προτού επεκταθούν στο Ελ Σαλβαδόρ από τους φυλακισμένους πρώην καταζητούμενους, 40.429 τον αριθμό, που απέλασαν οι Ηνωμένες Πολιτείες μεταξύ 2001 και 2010 σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας.

Η κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ απάντησε με σιδερένια γροθιά στις συμμορίες, διενεργώντας περισσότερες αστυνομικές επιχειρήσεις.

Οταν και αυτή η προσέγγιση απέτυχε, προσπάθησε να επιτύχει εκεχειρία με τις συμμορίες το 2014. Η συμφωνία γρήγορα διαλύθηκε και ακολούθησε νέα αύξηση στα ποσοστά βίας. Ηταν τότε που οι συμμορίες ξεκίνησαν να εξαπολύουν απροκάλυπτα απειλές εναντίον των αστυνομικών.

«Εάν σκοτώσεις ένα γουρούνι ή έναν αστυνομικό, σε σέβονται περισσότερο σε αυτές τις συμμορίες» αναφέρει ο Εκτορας Σίλβα Αβαλος, δημοσιογράφος και ερευνητής που έχει γράψει βιβλίο για την αστυνομία του Ελ Σαλβαδόρ και έχει υπηρετήσει ως εμπειρογνώμονας σε διάφορες ακροάσεις για πρώην αστυνομικούς στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Εύκολοι στόχοι

Με μισθούς 300 και 400 δολαρίων τον μήνα, οι χαμηλόμισθοι αστυνομικοί που αποτελούν την πλειονότητα του σώματος ασφαλείας, συχνά δεν έχουν άλλη επιλογή από το να ζουν σε φτωχογειτονιές, εκεί δηλαδή που δρουν οι συμμορίες. Ετσι στην πλειονότητά τους πέφτουν θύματα δολοφονιών όταν βρίσκονται σπίτι τους ή σε άδεια.

Τον περασμένο Αύγουστο, ο Μανουέλ ντε Χεσούς Μίρα Ντίαζ σκοτώθηκε ενώ αγόραζε υλικά κατασκευής. Εναν μήνα νωρίτερα, ο Χουάν ντε Χεσούς Μοράλες Αλβάρο σκοτώθηκε ενώ περπατούσε με τον επτάχρονο γιο του στον δρόμο για το σχολείο. Τον Νοέμβριο ο Μπαρέρα Μαγέν σκοτώθηκε αφού έλαβε άδεια για να περάσει χρόνο στο σπίτι με την οικογένειά του.

«Μένουμε σε συνοικίες όπου υπάρχει μόνο ένας αστυνομικός για 100 μέλη της συμμορίας. Είμαστε εύκολα θύματα» αναφέρει αστυνομικός ο οποίος αφού απειλήθηκε από μέλος της MS-13 στο σπίτι του, αναμένει απάντηση από τα Ηνωμένα Εθνη για να λάβει καθεστώς πρόσφυγα. Μίλησε στην αμερικανική εφημερίδα υπό το καθεστώς ανωνυμίας για λόγους ασφαλείας.

Οι αστυνομικοί δεν έχουν νόμιμη άδεια να μεταφέρουν τα όπλα στο σπίτι τους, όμως δεν έχουν άλλη επιλογή: «Το κουβαλάω σπίτι μου πάντα. Κοιμάμαι με αυτό στη μέση μου» λέει μια γυναίκα αστυνομικός που και αυτή περιμένει να λάβει καθεστώς πρόσφυγα από τα Ηνωμένα Εθνη ενώ προσθέτει πως εκείνη και ο σύζυγός της κοιμούνται με βάρδιες γιατί γνωρίζουν ότι κάποια στιγμή η συμμορία θα έρθει να τους «ψάξει».

Το 2017 ο γενικός εισαγγελέας του Ελ Σαλβαδόρ Ντάγκλας Μελέντεζ προέτρεψε την κυβέρνηση να λάβει περισσότερα μέτρα για την προστασία των αστυνομικών, ζητώντας από το κοινοβούλιο να εγκρίνει σχετικό νόμο για αστυνομικούς και στρατιώτες ο οποίος θα προέβλεπε επίσης χρηματοδότηση για την προστασία των οικογενειών τους. Ο νόμος δεν ψηφίστηκε ποτέ.

Τον περασμένο μήνα στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας η ασφάλεια ήταν ψηλά στην ατζέντα. Την εκλογή κέρδισε ο 37χρονος πρώην δήμαρχος του Σαν Σαλβαδόρ Ναγίμπ Μπουκελέ. Τουλάχιστον 285 άνθρωποι σκοτώθηκαν τον Ιανουάριο, μέχρι την ημέρα των εκλογών.

Πολλοί το ερμήνευσαν ως μια προσπάθεια της συμμορίας να επηρεάσει την προεκλογική εκστρατεία.

Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ο επικεφαλής της αστυνομίας εφέτος εισήγαγε μια νέα πολιτική: για τη δική τους προστασία, οι αξιωματικοί δεν έχουν το δικαίωμα να γυρίζουν σπίτι τους. Ακόμα κι έτσι όμως, οι αστυνομικοί αισθάνονται απροστάτευτοι. Στην πλειονότητά τους δηλώνουν ότι η μόνη επιλογή που τους έχει απομείνει είναι να εγκαταλείψουν τη χώρα.