Κατά τον Adorno, όπως η κοινωνική ολότητα παράγεται και αναπαράγεται από τις επιμέρους στιγμές της, έτσι και η ολιστική λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος οφείλει να εκπορεύεται από τη διαλεκτική σχέση των μερών του. Η κοινωνία συναπαρτίζεται από διαφορετικά άτομα και γίνεται αντιληπτή ως το άθροισμα των ατόμων αυτών και των σχέσεων μεταξύ τους, τα οποία για να λειτουργήσουν αρμονικά πρέπει να εκδιπλώσουν τις κλίσεις τους και με την κατάλληλη εκπαίδευση να τις μετατρέψουν σε δεξιότητες και μεταγνώση, ώστε να προσφέρουν αλληλεπιδραστικά στο σύνολο.
Φυσιολογικά κάθε άνθρωπος είναι μία διαφορετική οντότητα,
που χρήζει διαφορετικής εκπαίδευσης. Κατά τον Louis Legrand, έχει διαφορετικούς χρόνους και διαφορετικούς τρόπους μάθησης, οπότε το απαιτούμενο είναι η στήριξη των ατομικών αναγκών όλων των μαθητών. Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι δυνατόν να ανταποκριθούν με επαρκή τρόπο σε αυτές τις διαφορετικές ανάγκες και, σύμφωνα με τη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης του Gardner, έχει παρατηρηθεί με έρευνα ότι χαρισματικοί μαθητές φοιτούν χωρίς να καλύπτονται οι ανάγκες τους και αρκετοί εμφανίζουν υποεπίδοση.
Στην ελληνική νομοθεσία η κατηγορία αυτή των μαθητών αναφέρθηκε ως «μαθητές με ιδιαίτερες νοητικές ικανότητες και ταλέντα». Στο νόμο 3699/2008«ειδική αγωγή και εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» περιλαμβάνεται το άρθρο 3, παράγραφος 3, στο οποίο διατυπώνεται ότι «μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι και οι μαθητές που έχουν μία ή περισσότερες νοητικές ικανότητες και ταλέντα ανεπτυγμένα σε βαθμό που υπερβαίνει κατά πολύ τα προσδοκώμενα για την ηλικιακή τους ομάδα».
Άλλωστε σε πολλές χώρες της Ευρώπης υπάρχουν τα σχολεία πιλότοι, «Ecole Pilot» «Pilot School». Επίσης στη Φινλανδία θεωρείται σημαντική μεταρρυθμιστική προσπάθεια η ίδρυση Πρότυπων Σχολείων ή Σχολείων Aριστείας για τους μαθητές με υψηλή επίδοση.
Η παιδεία δεν είναι χώρος πολιτικών αντιπαραθέσεων και κοινωνικού ντετερμινισμού. Ας μη διαιωνίζουμε τα ψευτοδιλήμματα περί ελιτισμού, ας μην επιτρέψουμε στα δύο δηλητήρια, στον πόθο της εξουσίας και στην περιφρόνηση του διαφορετικού, να καταστρέψουν την Ελληνική Εκπαίδευση. Η ευρύτητα δομικής ποικιλίας των σχολείων, που υλοποιείται με υψηλή επιστημονική γνώση, δηλώνει σεβασμό στο διαφορετικό, δυνατότητα επιλογής, και κοινωνική κινητικότητα, κατά τον Pierre Bourdieu και Jean – Claude Passeron. Κανείς δεν υποχρεώνει κανέναν, ακόμη και τον πιο χαρισματικό να φοιτήσει σε Πρότυπο Σχολείο. Αποτελεί δική του επιλογή.
Ας μην επιτρέψουμε, λοιπόν, στην πολιτιστική ανισότητα και τις εγγενείς προδιαθέσεις να μετατρέπονται, στο σχολείο, σε σχολική επιτυχία ή αποτυχία. Ας προετοιμάσουμε για όλα τα παιδιά το διαφοροποιημένο σχολείο που τους ταιριάζει και ας δώσουμε την ευκαιρία να γίνουν όλα χαρισματικά. Τίποτε πιο άνισο από την ίση μεταχείριση των ανίσων, όπως λέει ο Αριστοτέλης.
Η κυρία Αιμιλία Βλαχογιάννη, Ph.D είναι πρώην Διευθύντρια Βαρβακείου Πειραματικού Γυμνασίου, Σχολική Σύμβουλος, Επίτιμο μέλος του Συλλόγου Αποφοίτων Βαρβακείου Σχολής.
