Πριν πολλά χρόνια και συγκεκριμένα πριν από την απόβαση στη Νορμανδία ο Τσόρτσιλ είχε προειδοποιήσει τον ντε Γκολ ότι «όποτε η Βρετανία κληθεί να διαλέξει ανάμεσα στην Ευρώπη και στην ανοιχτή θάλασσα, θα διαλέξει τη ανοιχτή θάλασσα» (1). Αυτή η στιγμή έφτασε. Γιατί όμως στο δημοψήφισμα του 1975 ο βρετανικός λαός με ποσοστό 67,2% αποφάσισε την παραμονή της χώρας στην ΕΟΚ στην οποία είχε ενταχθεί από το 1973 με απόφαση του Κοινοβουλίου ενώ τον Ιούνιο του 2016 με ποσοστό 51,9% ψήφισε υπέρ του Brexit; Τι άλλαξε; Πώς διαμορφώνεται το σκηνικό στην ΕΕ που εξωθεί τη Μεγάλη Βρετανία στο Brexit;
Έκτοτε άλλαξαν οι συνθήκες και ανατράπηκαν οι συσχετισμοί. Όταν η Βρετανία εντάχθηκε στις ευρωπαϊκές δομές το 1973, η ΕΟΚ αριθμούσε 9 μέλη, αριθμός που απέκλειε ομαδοποιήσεις, η Γερμανία ήταν διασπασμένη. και στον γαλλογερμανικό άξονα ηγείτο το Παρίσι. Κυρίως όμως όλα τα κράτη μέλη ήσαν τότε οικονομικά εύρωστα, γεγονός που απέτρεπε ακραίες εξαρτήσεις. Δεν υπήρχε κράτος μέλος με τέτοια ισχύ που να καθορίζει την πορεία της ΕΟΚ σύμφωνα με τα εθνικά του συμφέροντα, όπως συμβαίνει σήμερα στην ΕΕ. Σήμερα, η ΕΕ μετά την επανένωση της Γερμανίας, τις διαδοχικές διευρύνσεις και την ένταξη των κρατών της Βαλτικής και της Ανατολικής Ευρώπης, ιστορικά προσκείμενων στο Βερολίνο, αριθμεί 28 μέλη που ανέτρεψαν τους συσχετισμούς εντός της ΕΕ και τις προοπτικές της. Με την ένταξη και των Δυτικών Βαλκανίων που θεωρούνται γερμανικό φέουδο, η Γερμανία θα ηγείται μιας “ευρωπαϊκής αυτοκρατορίας”.
Και η Βρετανία, η χώρα που σύμφωνα με τον Ντιν Άτσεσον, ΥΠΕΞ των ΗΠΑ επί προεδρίας Τρούμαν, «έχασε μια αυτοκρατορία αλλά δεν έχει βρει ακόμη έναν ρόλο» (2); Δεν βρήκε το ρόλο της διότι αποσυνδέθηκε από το παρελθόν της, εγκλωβίστηκε ως θεατής στις εξελίξεις της ΕΕ και κυρίως διότι από ηγέτιδα χώρα του παγκόσμιου εμπορίου παγιδεύτηκε στην ευρωπαϊκή τελωνειακή ένωση. Διότι η Βρετανία έχει ιστορικές αναφορές και συγγένειες μοναδικές για κράτος – έθνος: Είναι ο πρόγονος της ονομαζόμενης “Αγγλόσφαιρας” (ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία), ηγείται της Βρετανικής Κοινοπολιτείας των 52 κρατών με συνολικό πληθυσμό 1,9 δισεκατομμύρια κατοίκους, δηλαδή το 29% του παγκόσμιου πληθυσμού, η αγγλική γλώσσα έχει επικρατήσει παγκόσμια, ενώ ως γεννήτορας της Βιομηχανικής Επανάστασης έχει τη δυναμική και την τεχνογνωσία να ορθοποδήσει. Αν η Βρετανία παραμείνει στην τελωνειακή ένωση, τότε επειδή τα μέλη της τελωνειακής ένωσης δεν μπορούν να κλείσουν τις δικές τους εμπορικές συμφωνίες, το Λονδίνο δεν θα μπορεί να αξιοποιήσει όλες τις παραπάνω δυνατότητες που της κληροδότησε η Ιστορία, η ιστορία που η ίδια διαμόρφωσε. Η Τερέζα Μέι επιμένει στην άποψη ότι η έξοδος από την ΕΕ με παραμονή στην τελωνειακή ένωση δεν είναι έξοδος, εφόσον η Βρετανία δεν θα μπορεί να συνάπτει τις δικές της εμπορικές συμφωνίες Όσο μάλιστα η επικυριαρχία της Γερμανίας ενδυναμώνεται και επιβάλλεται μέσα από τα μη αιρετά θεσμικά όργανα με την πλειοψηφία που της διασφαλίζουν οι δορυφόροι της, τόσο θα περιθωριοποιείται η Βρετανία. Γιαυτό χρειάζεται ένα ισχυρό σοκ για να επανέλθει στο ευρωπαϊκό και στο διεθνές προσκήνιο.
Όμως η διαδικασία για το Brexit ανέδειξε και το πολιτικό χάσμα ανάμεσα στη Μ. Βρετανία και την ηπειρωτική Ευρώπη, που έχει τις ρίζες του στο ιστορικό παρελθόν: Όταν η Αγγλία πρωτοπορούσε πολιτικά στην Ευρώπη με τη Μάγκνα Χάρτα (1215 μ.Χ.) και την Ένδοξη Επανάσταση (1688 μ.Χ), άλλες περιοχές, όπως η Κεντρική και η Ανατολική Ευρώπη, ξαναβυθίζονταν μετά τον Μεσαίωνα σε ένα νέο Μεσαίωνα με τη Δεύτερη Δουλοπαροικία. Πώς αποτυπώνεται σήμερα αυτή η διαφορετική πορεία; Έχει αποδειχθεί επανειλημμένα ότι από τις Βρυξέλλες είναι αποδεκτά μόνον τα δημοψηφίσματα με την επιθυμητή ετυμηγορία του εκλογικού σώματος. Διαφορετικά επαναλαμβάνονται μέχρις ότου προκύψει η επιθυμητή ετυμηγορία με προσχηματικές βελτιώσεις ώστε να δικαιολογείται συνειδησιακά η διαφορετική ψήφος είτε παρακάμπτονταν μέσω του κοινοβουλίου. Χαρακτηριστική η περίπτωση της απόρριψης του Ευρωσυντάγματος από τους Γάλλους και τους Ολλανδούς με ηχηρά ποσοστά στα δημοψηφίσματα που διεξήχθησαν, τα οποία ούτε καν επανελήφθησαν αφού δεν ήταν ορατή η υπερψήφισή τους αλλά επικυρώθηκαν από τα κοινοβούλια των δύο χωρών, οι περιπτώσεις της Δανίας. της Ιρλανδίας κ.α.. Αυτή η παράδοση της Κ.Α. Ευρώπης έχει αφήσει το αποτύπωμά της και στον τρόπο λειτουργίας της ΕΕ και της Ευρωζώνης, με τη γραφειοκρατία δηλαδή των Βρυξελλών να υπαγορεύεται από μη αιρετά όργανα και αξιωματούχους. Η περίπτωση σεβασμού του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος για το Brexit παρά την οριακή ετυμηγορία αποτελεί μοναδική περίπτωση στην ΕΕ.
Αναμφισβήτητα το Βερολίνο επιθυμεί την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ. με επαχθείς μάλιστα όρους. Αφενός διότι η αποχώρηση κάθε ισχυρού κράτους μέλους διευρύνει τη δική του επιρροή στην ΕΕ, αφετέρου διότι οι επαχθείς όροι θα αποτελούν μήνυμα προς κάθε τρίτο. Γιαυτό ο ισχυρισμός ότι το Brexit ένωσε περισσότερο τα μέλη της ΕΕ προβάλλεται ως αληθοφανής αλλά είναι ψευδεπίγραφος. Η ενορχηστρωμένη επίθεση εκφοβισμού που δέχεται ο βρετανικός λαός για τις συνέπειες του Brexit έχει ως αποδέκτες και όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς με αποτέλεσμα οι ηγεσίες τους να συσπειρώνονται γύρω από τη Γερμανία ως ένδειξη “νομιμοφροσύνης” αφού μέσα από τα αδιέξοδά του Brexit συνειδητοποίησαν ότι έχουν εγκλωβιστεί στη Γερμανική Ευρώπη.
Είναι βέβαιο ότι ένα σκληρό Brexit θα προκαλέσει αρχικά τεκτονικούς κραδασμούς στη βρετανική οικονομία αφού θα ανατρέψει όλες τις υπάρχουσες ισορροπίες. Όμως μεσοπρόθεσμα με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της σε παγκόσμια κλίμακα η βρετανική οικονομία θα ανακάμψει χαράσσοντας ανοδική και πολυεπίπεδη πορεία. Ακόμη και αν το Brexit αναβληθεί ή κι αν ακόμη ακυρωθεί, θα αναπαραχθεί με μεγαλύτερη δυναμική χωρίς αμφισβητήσεις πλέον, διότι οι δομές που οικοδομούν την ΕΕ δεν αφήνουν άλλες επιλογές.
Μια εβδομάδα πριν από το δημοψήφισμα για το Brexit η βασίλισσα Ελισάβετ άφησε να διαρρεύσει στον Τύπο (The Daily Telegraph 21/6/2016) και ουδέποτε το διέψευσε εκ των υστέρων, ότι στη διάρκεια δείπνου ζήτησε από τους συνδαιτυμόνες της να της πουν τρεις λόγους για τους οποίους θα έπρεπε να μείνει η χώρα στην ΕΕ. Και ότι δεν έμεινε ικανοποιημένη από τις απαντήσεις. Γιατί να ανεχθεί λοιπόν ο βρετανικός λαός, η ηττημένη των δύο παγκοσμίων πολέμων Γερμανία να ηγεμονεύει της νικήτριας, της πατρίδας του;
(1) & (2) Πέτρου Παπακωνσταντίνου: Το Εθνικό Ζήτημα στην εποχή μας, εκδόσεις Τόπος
*Ο Δημήτρης Μακροδημόπουλος είναι Πολιτικός Μηχανικός, Αλεξανδρούπολη. Πηγή: Protagon.gr
