«Σε λίγο θα περάσω στην ανυπαρξία, όμως το όνομά μου θα ζήσει στο Πάνθεο της Ιστορίας».
Δαντόν.
Ας αρχίσουμε σήμερα με ένα «σταυρόλεξο». Aς υποθέσουμε ότι η Αστυνομία συλλαμβάνει δύο υπόπτους για συμμετοχή σε εγκληματική πράξη. Στη διάρκεια της ανάκρισης βρίσκονται σε δυο κελιά απομονωμένοι και χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας ο ένας με τον άλλον. Ο ανακριτής λέει στον κάθε έναν την ίδια ιστορία. «Εχετε τρεις επιλογές. Να μην ομολογήσετε αρνούμενοι τη συμμετοχή σας και τότε η ποινή σας θα είναι ένας χρόνος. Να καταθέσετε εναντίον του άλλου και ο άλλος να αρνηθεί, τότε εσύ θα απελευθερωθείς και άλλος θα τιμωρηθεί με 12 χρόνια. Αν αρνηθείτε και οι δύο τότε η φυλάκιση θα είναι τέσσερα χρόνια ο καθένας…». Προφανώς, το δίλημμα είναι πραγματικό και το δέλεαρ για μηδενισμό της ποινής τους μεγάλο. Το πρόβλημα είναι ότι δεν γνωρίζει ο ένας τι θα καταθέσει ο άλλος, μια και δεν είχαν προετοιμαστεί κατάλληλα οι φίλοι μας. Και βέβαια δεν είχαν εμπιστοσύνη. Η λογική σηκώνει τα χέρια ψηλά.
Οι παλαιότεροι, ακόμη και αν δεν έχετε σχέση με τα μαθηματικά, θα έχετε δει τη βραβευμένη με 4 Οσκαρ ταινία για τη ζωή του νομπελίστα Τζον Νας «Ενας υπέροχος άνθρωπος» (A Beautiful Mind) με τον Ράσελ Κρόου. Ο μεγαλοφυής καθηγητής του Πρίνστον, και παρά τη σχιζοφρένεια που τον βασάνιζε σε όλη του τη ζωή, είναι ο θεμελιωτής της θεωρίας των παιγνίων. Μια επαναστατική μέθοδος με μεγάλη σημασία στην οικονομία, και όχι μόνο. Απέδειξε ότι δύο ανταγωνιστές, που εκ των πραγμάτων στοχεύουν στο μεγαλύτερο κέρδος, θα βγουν και οι δύο κερδισμένοι αν συνεργαστούν. Παρά τη λογική που επικρατεί, αν πετύχουν την «ισορροπία Νας» μπορεί να κερδίσουν λιγότερα, αλλά δεν θα χάσουν.
Τι σχέση έχουν αυτά με το Brexit; Σε πρόσφατο άρθρο του ο Tom McΤgue – «Politiko» με τίτλο «Το δίλημμα των φυλακισμένων» αναφέρεται στη χρονική στιγμή που θα επιλέξουν οι υπουργοί και βουλευτές των Συντηρητικών που αντιτίθενται στη σκληρή έξοδο να παραιτηθούν από την κυβέρνηση και από κοινού με τους Εργατικούς να προβούν σε κοινοβουλευτική παρέμβαση για να αποκλειστεί η σκληρή έξοδος. Αν κάνουν την κίνηση νωρίς, τότε καίνε τα χαρτιά τους. Αν αργήσουν, ίσως βρεθούν στον γκρεμό της σκληρής εξόδου. «Φυλακισμένοι» λοιπόν στο δίλημμα διαβουλεύονται μεταξύ τους και με τους «φυλακισμένους» των σκληρών ώστε να βρουν κάποιον συμβιβασμό, χωρίς μέχρι στιγμής να έχουν αποφασίσει. Και φυσικά η μία ομάδα δεν εμπιστεύεται την άλλη. Ξένοι στο ίδιο κόμμα, διαπιστώνουν ότι το δίλημμα είναι πιο περίπλοκο από τη θεωρία, μια και στη θεωρία εμπλέκονται μόνο δύο φυλακισμένοι ενώ στην περίπτωσή μας υπάρχουν περισσότερες φυλές. Ακόμη και οι σκληροί που μοιάζουν να έχουν καθαρή άποψη, τελευταία βρίσκονται στην ίδια θέση αναλογιζόμενοι, ενώ πιστεύουν ότι πλησιάζει η στιγμή που θα ανακτήσουν τον έλεγχο στη χώρα τους, τα λεφτά τους και την ελευθερία να συνάπτουν εμπορικές συμφωνίες, μήπως βρεθούν να ξαναρχίσουν από την αρχή ως νέοι Σίσυφοι.
Η ίδια εικόνα διαπιστώνεται και στους Εργατικούς. Οπου ο κ. Κόρμπιν βλέπει να υποχωρεί σε πρωτοφανή ποσοστά απόρριψης από τον πόλεμο και μετά, αν και το κόμμα του διατηρεί καλύτερη εικόνα. Ο ίδιος ζητάει την παραμονή στην Τελωνειακή Ενωση. Από τους πέντε όρους που έθεσε για διάλογο με την κυρία Μέι, οι τέσσερις μπορούν να γίνουν αποδεκτοί. Ο πέμπτος όμως – η έξοδος από την εσωτερική αγορά και η παραμονή στην Τελωνειακή Ενωση με ειδικούς όρους, απορρίπτεται και από την ΕΕ και από την κυβέρνηση.
Αλλά και η Ενωση βρίσκεται σε δίλημμα. Πρόσφατη μελέτη για λογαριασμό της κυβέρνησης προβλέπει δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις από την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας. Που αν συνυπολογιστούν στην υποχώρηση των προβλέψεων για ανάπτυξη λόγω εμπορικού πολέμου, και των αυξήσεων των συντάξεων και των μισθών, αλλά και την κακή εικόνα της μεγαλύτερης τράπεζας του κόσμου – της Deutsche Bank – ίσως την οδηγήσουν σε έναν συμβιβασμό και μια «ευρύτερη» ερμηνεία των αρχών της Ενωσης, ώστε να φύγει από το τραπέζι το ιρλανδικό πρόβλημα.
Να λοιπόν που ο κ. Νας επανέρχεται. Ολα τα μέρη – ΕΕ, «φυλές» της Μ. Βρετανίας – θα ωφεληθούν αν υποχωρήσουν. Αν συνεχίσουν να εργάζονται οχυρωμένοι στη λογική αποκόμισης μεγίστου οφέλους για κάθε μία από τις πλευρές, οι «ποινές» θα είναι μεγάλες.
Ανατρέχοντας στην ιστορία του Brexit, διαπιστώνουμε ότι τα δυόμισι χρόνια το ανόητο δημοψήφισμα έχει οδηγήσει τη χώρα σε εσωτερικό διχασμό, τα κόμματα και την κυβέρνηση σε αναταραχή, το σύστημα σε αστάθεια και τους κοινωνικούς εταίρους σε αδυναμία λήψης αποφάσεων σε μια εποχή που με ταχύτητα τα πράγματα αλλάζουν και κάθε καθυστέρηση στις επενδύσεις θέτει σε κίνδυνο την ανταγωνιστικότητά της.
Το βρετανικό πρόβλημα έχει προκαλέσει ατελείωτες έρευνες, άρθρα ή και βιβλία που προσπαθούν να λύσουν τον γρίφο. Πού βαδίζει η Μεγάλη Βρετανία; Πώς θα εμποδίσει την απομόνωσή της από την εσωτερική αγορά; Τι κέρδος θα έχει με τις νέες διακρατικές συμφωνίες, που μέχρι τώρα είχε με 50 χώρες; Τι θα γίνει με την έλλειψη εργατικού δυναμικού σε κρίσιμες δομές, όπως τα νοσοκομεία; Τι θα γίνει με τις βιομηχανίες που διατηρούν την ανταγωνιστικότητά τους αξιοποιώντας τους προμηθευτές τους που είναι εγκαταστημένες σε ευρωπαϊκό έδαφος; Και τι θα γίνει με το «ευρωπαϊκό διαβατήριο» που έχει ανάγκη ο μεγαλύτερος κλάδος της – για να δουλέψουν ανεμπόδιστα με την Ενωση -, η χρηματοοικονομική βιομηχανία; Και τι θα γίνει με το επίπεδο ασφαλείας και υγιεινής που έχει πετύχει η ΕΕ;
Ενας από τους κλάδους που αναπτύχθηκε για να εξηγηθούν τα φαινόμενα αυτά είναι η Ιστορία. Σε μια προσπάθεια να απαντηθούν τα ερωτήματα επιστρατεύεται η βασίλισσα Βικτωρία, ο Τσόρτσιλ, ο Τάμπερλεν κ.λπ. Σε πρόσφατο κείμενο είδαμε να παίζει η Γαλλική Επανάσταση και ο Μέγας Ναπολέων! Ετσι, με την προειδοποίηση ότι «δεν έχουμε φτάσει ακόμη στην εποχή της Μεγάλης Τρομοκρατίας», μια σειρά από ρόλους «διανέμονται». Ο Μπόρις Τζόνσον ως Δαντόν, ο Rees-Mogg ως Ροβεσπιέρος και ο κ. Κάμερον ως Λουδοβίκος ο 16ος. Το δίλημμα είναι αν θα συμβιβαστούν ή αν θα πολεμήσουν. Και βέβαια νικούν οι ριζοσπάστες. Με τις περισσότερες κόκκινες γραμμές.
Οι κρίσεις, οικονομικές και άλλες, οδήγησαν την επανάσταση, στην ακύρωση της Δημοκρατίας και στην αναρρίχηση του Μεγάλου Ναπολέοντα στην εξουσία. Η Αγγλία λοιπόν στη βαθύτερη κρίση της μετά τον πόλεμο και την πιθανότητα να βρεθεί στο χάος του Brexit, αναρωτιέται ποιος μπορεί να είναι ο δικός της Ναπολέων. «Ισως κάποιο πρόσωπο που ακόμα δεν έχουμε δει» δηλώνει Βρετανός.
Ο κ. Αντώνης Τριφύλλης είναι μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της διαΝΕΟσις, πρώην στέλεχος της ΕΕ.
