Σε μια, ούτως ή άλλως, προεκλογική περίοδο, τα κόμματα είναι φυσικό να επιχειρούν ανοίγματα (αφήνω τις υποσχέσεις…), να αυτοπροβάλλονται, να αυτοδιαφημίζονται ή, ακόμη, να στήνουν γιοφύρια ώστε να διευκολύνουν την ενδεχόμενη μετακίνηση ψηφοφόρων από τη μία όχθη στην άλλη. Ετσι, πριν από λίγες ημέρες σε αθηναϊκό καφέ (!) ενεφανίσθη ένας νέος πολιτικός φορέας (;) με την ονομασία «Πρωτοβουλία Προοδευτικών Πολιτών – Γέφυρα». Εχουμε μάλιστα ένα σχετικό κείμενο στο οποίο προβάλλονται οι θέσεις της συγκεκριμένης «Γέφυρας» και μαζί εμφανίζονται εκατό (100) υποστηρικτικές υπογραφές… Το σημαντικότερο: ανάμεσα σε εκείνους που παρακολούθησαν τα εγκαίνια της «Γέφυρας» ήσαν και αρκετά γνωστά, εμβληματικά θα έλεγα, μέλη της καθ’ ημάς κυβερνητικής Αριστεράς.
Ποίοι οι λόγοι για να στηθεί έτσι ξαφνικά αυτό το γιοφύρι; Δυστυχώς δεν υπάρχει ο αναγκαίος χώρος ώστε να αναπαραγάγουμε όλο το κείμενο των γεφυροποιών και να γίνουμε σαφέστεροι. Περιοριζόμαστε σε δύο μικρές παραγράφους, οι οποίες, πάντως, παρέχουν επαρκές νόημα. «Σε Ελλάδα και Ευρώπη, επείγει να διαμορφωθεί ένας ισχυρός προοδευτικός πόλος που θα φράξει τον δρόμο στο Δεξιό/Ακροδεξιό μπλοκ και θα πραγματοποιήσει τις μεγάλες προοδευτικές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα. Επείγει οι προοδευτικές δυνάμεις να εγκαταλείψουν τον εναγκαλισμό με τη Δεξιά και τον νεοφιλελευθερισμό που κινδυνεύει (sic) να τις σβήσει από τον πολιτικό χάρτη (…) Καλούμε τον ΣΥΡΙΖΑ, τώρα απαλλαγμένο από την παράταιρη συμμαχία με τους ΑΝΕΛ, να αναλάβει πιο τολμηρές πρωτοβουλίες για διάλογο και σύγκλιση με τους προοδευτικούς πολίτες και τις συλλογικότητες της Κεντροαριστεράς. Καλούμε επίσης το ΚΙΝΑΛ και όσες δυνάμεις τοποθετούνται στον φιλοευρωπαϊκό προοδευτικό χώρο να εγκαταλείψουν την αδιέξοδη πολιτική της μετωπικής αντιπαράθεσης και «στρατηγικής ήττας» του ΣΥΡΙΖΑ και να συμμετάσχουν σε έναν διάλογο με βάση προγραμματικές θέσεις για τη συγκρότηση ενός προοδευτικού πόλου με άξονα τα μεγάλα προβλήματα της Ελλάδας και της Ευρώπης».
Δεν έχει νόημα να κρίνουμε την ποιότητα του όλου κειμένου. Αλλωστε ο δημοκρατικός ΣΥΡΙΖΑ και οι όμορες δυνάμεις αυτά τα γράμματα γνωρίζουν και αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται. Αυτό πάντως που θα διαπιστώσει ο αναγνώστης στο παραπάνω αποσπασματικό κείμενο είναι ότι σε δεκαπέντε αράδες επαναλαμβάνεται 6 φορές το επίθετο «προοδευτικός»! Μάλιστα δύο φορές το επίθετο χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει αυτή την απροσδιόριστη πολιτική έννοια πόλος-«προοδευτικός πόλος»
…Πάντως σε ολόκληρη τη διακήρυξη των 100, το επίθετο «προοδευτικός» απαντά (11) ένδεκα φορές. Και μία στον τίτλο, δώδεκα. Είναι φυσικό: ένα κείμενο που υπογράφεται από «προοδευτικούς πολίτες» πρέπει να περιέχει πολλές φορές και το σχετικό επίθετο. Καλώς, λοιπόν.
Τι γίνεται όμως με την ονομασία αυτής της προοδευτικής συλλογικότητας «Γέφυρα»; Μέχρι και πρόσφατα είχαμε ένα «Ποτάμι», όμως συλλογικότητα με τον όνομα «Γέφυρα» δεν είχαμε. Τώρα αποκτήσαμε Γέφυρα αλλά χάσαμε το Ποτάμι… Τι να κάνουμε; Δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα. Ομως το σχολαστικό ερώτημα εξακολουθεί και υπάρχει: με ποιο όνομα, άραγες, μπορούν να αποκαλούνται αυτοί οι 100 πρωτοπόροι, διανοούμενοι κ.λπ. που συγκροτούν το κίνημα της «Γέφυρας»; Και όσοι άλλοι ενδεχομένως προσέλθουν; Γεφυροποιοί; Μηχανικοί γιοφυριών; ‘Η μήπως πρόκειται για τους παμπάλαιους εκείνους «γεφυριστές»;
«Γεφυριστής» σύμφωνα με τα αρχαιοελληνικά λεξικά είναι ο σκώπτης. Αυτός που κοροϊδεύει. Αυτός που εμπαίζει. Γεφυριστές (εξ ου και γεφυρισμός) ονομάζονταν εκείνοι οι πιστοί που πήγαιναν από Αθήνα στην Ελευσίνα για τα σχετικά μυστήρια. Ησαν ντυμένοι σοβαρά, όμως στον δρόμο (επειδή αυτό απαιτούσε το γονιμικό έθιμο) «είχον την παλαιάν συνήθειαν να λοιδορώσιν όντινα ήθελον»! Σύμφωνα μάλιστα με τον Ησύχιο: «Γεφυρισταί, οι σκώπται. Επεί εν Ελευσίνι επί της γεφύρας τοις μυστηρίοις καθεζόμενοι έσκωπτον τους παριόντας». Η δε Σούδα εξηγεί: γεφυρίζων: ο χλευάζων, ο εξευτελίζων.
Είμαι βέβαιος ότι αυτοί οι σοβαροί και τα μάλα ανησυχούντες πολίτες που μέσα σε ένα αθηναϊκό μπαρ ίδρυσαν, έκτισαν τη «Γέφυρα» ώστε να μπορέσουμε όσοι θέλουμε να περάσουμε στην όχθη του ΣΥΡΙΖΑ, δεν γνώριζαν αυτή την παμπάλαια ιστορία των γεφυριστών. Δεν πειράζει. Καλά να είναι. Καλά να πάνε οι κόποι τους και ευχόμαστε οι εκατό να γίνουν χίλιοι. Υπάρχει πάντως μια σημαντική ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στους παλαιούς γεφυριστές και στους σύγχρονους γεφυροποιούς: οι παλαιοί, για λόγους θρησκευτικούς, ενέπαιζαν ελαφρώς. Οι σύγχρονοι, για λόγους πολιτικούς, εξαπατούν βαρέως.
Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητήςτου Πανεπιστημίου Αθηνών.
