Στην ηλεκτροπαραγωγή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), τα τελευταία χρόνια, έγινε κοσμογονία. Δεν συνέβη όμως το ίδιο, με τη διείσδυση της πράσινης ενέργειας στους τομείς της θέρμανσης – ψύξης, αλλά και των μεταφορών, με συνέπεια να είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθούν οι στόχοι του Παρισιού για τη μετάβαση σε έναν ενεργειακό τομέα χαμηλών εκπομπών άνθρακα και την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής. Αυτό επεσήμανε την Τρίτη, μιλώντας σε δημοσιογράφους, ο καθηγητής του ΕΜΠ κ. Αρθούρος Ζερβός, ο οποίος εξελέγη για τρίτη φορά πρόεδρος του REN21, του παγκόσμιου δικτύου για τις ΑΠΕ, το οποίο συνδέει ένα ευρύ φάσμα φορέων (κυβερνήσεις, την ακαδημαϊκή κοινότητα, διεθνείς οργανισμούς, βιομηχανία και μη κυβερνητικές οργανώσεις).

Όπως εξήγησε ο κ. Ζερβός, η ανάπτυξη των ΑΠΕ περιορίζεται στην ηλεκτροπαραγωγή, η οποία όμως αντιπροσωπεύει μόνο το 20% της παγκόσμιας ενεργειακής ζήτησης. Το υπόλοιπο 80% αφορά στην ενεργειακή κατανάλωση του τομέα ψύξης – θέρμανσης (48%) και στις μεταφορές (32%). «Στην ηλεκτροπαραγωγή η διείσδυση των ΑΠΕ προχωρά με αλματώδεις ρυθμούς, σε αντίθεση με το ότι συμβαίνει στους άλλους δύο τομείς», τόνισε ο πρόεδρος του REN 21, αναφέροντας ότι σύμφωνα με στοιχεία του 2017, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα διεθνώς δεν έφταναν ούτε τα τρία εκατομμύρια.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι αδύνατο να επιτευχθεί ο στόχος του 20% ενεργειακή κατανάλωση από ΑΠΕ έως το 2020. Είναι αξιοσημείωτο ότι, το διάστημα 2008 – 2013, η συνεισφορά των ΑΠΕ στην συνολική ενεργειακή κατανάλωση στη χώρα μας αυξήθηκε από 8% σε 15%, όμως από το 2013 και μετά τίποτα δεν έχει αλλάξει.

Η αύξηση κατά την περίοδο 2008 – 2013, όπως υπογράμμισε ο κ. Ζερβός, καταγράφηκε κυρίως λόγω της ανάπτυξης των φωτοβολταϊκών, αλλά και εξαιτίας της πτώσης στην ενεργειακή κατανάλωση, ελέω κρίσης. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η παράμετρος της καύσης βιομάζας για θέρμανση, πρακτική που, λόγω της ύφεσης, κατέγραψε άνοδο περίπου 35%. Από το 2013 και έπειτα, παρότι η ενεργειακή κατανάλωση σταθεροποιήθηκε, η καύση βιομάζας μειώθηκε κατά 12%, η συμμετοχή των ΑΠΕ δεν αυξήθηκε διότι οι επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά πάγωσαν, ενώ μικρή ήταν η ανάπτυξη των αιολικών πάρκων.

Παγωμένες οι ΑΠΕ στο Αιγαίο ελλείψει διασυνδέσεων

Όσο για τον στόχο του 32% ΑΠΕ έως το 2030 που έχει τεθεί από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, σύμφωνα με τον κ. Ζερβό, αποτελεί άπιαστο όνειρο για την Ελλάδα. «Για την επίτευξή του θα πρέπει, εντός της επόμενης δεκαετίας, η συνεισφορά των ΑΠΕ στην ενεργειακή κατανάλωση να αυξηθεί κατά 16%. Χωρίς διασυνδέσεις, έξυπνα δίκτυα και αποθήκευση ενέργειας δεν γίνεται να αναπτυχθούν οι ΑΠΕ. Αν στο Αιγαίο δεν προχωρήσουν μεγάλα έργα ΑΠΕ, δεν μπορούμε να πιάσουμε τους στόχους. Υπάρχουν ώριμα έργα, αλλά μένουν εδώ και χρόνια παγωμένα», επισημαίνει ο πρόεδρος του REN21.

Ο κ. Ζερβός αναφέρθηκε μάλιστα σε δύο φιλόδοξα πρότζεκτ τα οποία περιλαμβάνουν εκτός από την ανάπτυξη των ΑΠΕ και τη διασύνδεσή τους με το ηπειρωτικό σύστημα ηλεκτρισμού. Το πρώτο αφορά στο «πακέτο» αιολικών πάρκων συνολικής ισχύος 706 MW σε Λήμνο, Λέσβο και Χίο, που σχεδιάζει πάνω από μια δεκαετία ο όμιλος ROKAS-IBERDROLA. Το δεύτερο έργο αφορά σε αιολικά πάρκα 582 MW σε 23 ακατοίκητες βραχονησίδες του Κεντρικού Αιγαίου, το οποίο προωθείται από την Eunice Energy Group και βρίσκεται υπό ανάπτυξη από το 2007.

Η λύση θα μπορούσε να έρθει από τα διμερή συμβόλαια, όπως υποστήριξε ο κ. Ζερβός. Δεν είναι τυχαίο ότι, έως σήμερα 164 γνωστές πολυεθνικές εταιρείες έχουν δεσμευτεί (στο πλαίσιο του RE100), με ειδικά συμβόλαια, ότι θα καταναλώνουν 100% πράσινης ενέργειας τα επόμενα χρόνια. Κι αυτό διότι αφενός οι ΑΠΕ είναι πλέον φθηνές, αφετέρου οι εταιρείες εκπληρώνουν και έναν από τους 17 κοινούς στόχους για τη βιώσιμη ανάπτυξη (Sustainable Development Goals – SDGs). που έχει υιοθετήσει θέσει ο ΟΗΕ Έτσι, η IKEA, η BMW Group, η Coca-Cola, η AstraZeneca δεσμεύτηκαν ότι θα καταναλώνουν μόνο ΑΠΕ έως το 2020, η Burberry και η Carlsberg Group έως το 2022, η Allianz έως το 2023, η AXA και το Bloomberg έως το 2025 κλπ.

Διαγωνισμοί ΑΠΕ: Κίνδυνος για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Παγκοσμίως, οι επενδύσεις σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ (178 γιγαβάτ το 2017) έχουν ξεπεράσει εκείνες των παραδοσιακών καυσίμων. Η ένταση στις επενδύσεις πράσινης ενέργειας συνδέεται με την πτώση στις τιμές του εξοπλισμού των αιολικών ή φωτοβολταϊκών πάρκων. «Στις περισσότερες αγορές (που δεν έχουν τις στρεβλώσεις της ελληνικής) η παραγωγή ενέργειας από νέες εγκαταστάσεις ΑΠΕ είναι η φθηνότερη από κάθε άλλο καύσιμο», τόνισε ο κ. Ζερβός.

Στην Ελλάδα από το 2010 έως σήμερα οι τιμές του εξοπλισμού φωτοβολταϊκών πάρκων έχει πέσει κατά 80% και των αιολικών κατά 40%. «Δεν υφίσταται πλέον το επιχείρημα ότι οι ΑΠΕ είναι ακριβές», υποστήριξε ο κ. Ζερβός. Το συγκεκριμένο επιχείρημα δεν στηρίζεται μόνο στο κόστος του εξοπλισμού, αλλά και στον τρόπο που σήμερα υποστηρίζεται η παραγωγή πράσινης ενέργειας, μέσω των μειοδοτικών δημοπρασιών (ως προς την τιμή αποζημίωσης των σταθμών ΑΠΕ ανά παραγόμενη μεγαβατώρα).

Ωστόσο, όπως ανέφερε ο καθηγητής, οι δημοπρασίες ενέχουν και κινδύνους διότι «βγάζουν από το παιχνίδι τις εγχώριες μικρομεσαίες επιχειρήσεις», καθώς οι διεθνείς ενεργειακοί κολοσσοί έχουν ευκολότερη πρόσβαση π.χ. σε τραπεζικό δανεισμό, στη διαχείριση κλπ. Γι΄ αυτό σύμφωνα με τον καθηγητή, χρειάζονται διορθωτικά μέτρα, όπως είναι για παράδειγμα ο θεσμός των ενεργειακών κοινοτήτων, ώστε να ενισχυθούν και οι μικρότεροι παίκτες της αγοράς.

Συνολική διαπραγμάτευση για τη ΔΕΗ

Όσον αφορά στη ΔΕΗ, στην οποία ο κ. Ζερβός είχε διατελέσει πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, επεσήμανε ότι το ναυάγιο με τον διαγωνισμό των λιγνιτικών μονάδων θα πρέπει να ακολουθήσει μια συνολική διαπραγμάτευση με τους Θεσμούς, στην οποία θα τεθεί ως βασικός παράγοντας η προστασία της επιχείρησης. Όπως τόνισε ο ίδιος, οι δύο αποφάσεις για τον περιορισμό του μεριδίου της ΔΕΗ στη λιανική, αλλά και στη λιγνιτική παραγωγή ελήφθησαν, λόγω των εμμονών, κυρίως των Θεσμών, αλλά και της κυβέρνησης, και τελικά απέτυχαν.