Σύμφωνα με όσα κατέγραψε από μνήμης – κατά δήλωσή του… – από τη συνομιλία που είχε με τον διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα, ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης απαίτησε να γίνει έλεγχος από την Τράπεζα της Ελλάδος στα δάνεια των πολιτικών κομμάτων και των ΜΜΕ.

Αφήνοντας κατά μέρος την άγνοια του υπουργού ως προς το ότι η ΤτΕ έχει ελεγκτική αρμοδιότητα μόνο επί των μη συστημικών τραπεζών, καθώς οι συστημικές ελέγχονται από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM), προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τα δάνεια στα οποία αναφέρεται έχουν ήδη ελεγχθεί και μάλιστα βρίσκονται τώρα σε φάση προκαταρκτικής ποινικής έρευνας και αναμένονται διώξεις.

Η ιστορία της διερεύνησης των δανείων των κομμάτων και των ΜΜΕ

Η υπόθεση της δανειοδότησης των κομμάτων άρχισε να συζητείται από το 2010. Είχε προηγηθεί εκτεταμένος δανεισμός των κομμάτων, συνήθως με ενέχυρο τη μελλοντική κρατική επιχορήγηση.

Ήδη από το 2011 υπήρχε ανοιχτή δικογραφία στην Εισαγγελία Οικονομικού Εγκλήματος και διερευνήθηκε έρευνα από τον Εισαγγελέα Καλούδη. Ως τμήμα αυτής της έρευνας ζητήθηκε και κατατέθηκε πόρισμα της Τραπέζης της Ελλάδος για τα δάνεια που είχαν πάρει τα πολιτικά κόμματα. Ο Εισαγγελέας Καλούδης κατέθεσε το δικό του πόρισμα τον Μάρτιο του 2013 όπου διαπίστωνε ότι όντως τα κόμματα είχαν πάρει δάνεια με χαριστικούς όρους και χωρίς εγγυήσεις και διαπίστωνε ότι έπρεπε να ασκηθούν ποινικές διώξεις για απιστία.

Το πόρισμα αυτό είχε προκαλέσει μεγάλο θόρυβο, ακριβώς γιατί αποδείκνυε ότι υπήρχε σοβαρό πρόβλημα, ιδίως με τα δάνεια που είχε χορηγήσει η τότε Αγροτική Τράπεζα

Ωστόσο, λίγο μετά τον Απρίλιο του 2013 κατά τη συζήτηση του επενδυτικού νόμου κατατίθεται τροπολογία η οποία αναφέρει ότι: ««Δεν συνιστά κατά τη έννοια των άρθρων 256 και 390 του Ποινικού Κώδικα για τον πρόεδρο τα μέλη του Δ.Σ και τα στελέχη των τραπεζών, η σύναψη δανείων πάσης φύσεως με νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, του ευρύτερου δημοσίου τομέα, όπως αυτός οριοθετείται κατά νόμο καθώς και η εν γένει παροχή πιστώσεων σε αυτά, εφόσον πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: α) υφίστανται αποφάσεις των θεσμοθετημένων εγκριτικών επιτροπών ή οργάνων κάθε τράπεζας και β) τηρήθηκαν, κατά τη χορήγησή τους, οι σχετικές κανονιστικές πράξεις της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤΠΔΕ)».

Η διάταξη αυτή οδηγεί στο να οδηγηθεί στο αρχείο η σχετική δικογραφία, ως προς το τις ποινικές ευθύνες των στελεχών των τραπεζών, όπως θα παραδεχτεί στη Βουλή το 2015 και ο αναπληρωτής υπουργός Δικαιοσύνης Δ. Παπαγγελόπουλος.

Παράλληλα, με τον νόμο 4304/2014 τέθηκαν περιορισμοί στη δυνατότητα των κομμάτων να εκχωρούν μελλοντικές κρατικές επιχορηγήσεις ως εγγύηση δανείων. Άλλωστε, ήδη είχε μειωθεί το ποσοστό της κρατικής επιχορήγησης στα κόμματα, ενώ επιπλέον το πολιτικό τοπίο από το 2012 και μετά σήμαινε και κόμματα με μικρότερη δύναμη σε σχέση με νωρίτερα, άρα και ακόμη μικρότερη κρατική χρηματοδότηση. Η τακτική κρατική χρηµατοδότηση µειώθηκε από 1,02‰ σε 0,5‰ και η εκλογική χρηματοδότηση από 0,022‰ σε 0,008‰.

Αυτό είχε και ως αποτέλεσμα τα κόμματα πλέον να έχουν πολύ πιο χαμηλή πιστοληπτική θέση.

Την ίδια περίοδο ο Ευάγγελος Βενιζέλος ζήτησε να υπάρξει έλεγχος από 5 εταιρείες ορκωτών λογιστών στα οικονομικά του ΠΑΣΟΚ, του οποίου μόλις είχε γίνει ηγέτης. Ο έλεγχος αποκάλυψε σοβαρότατα προβλήματα, ιδιαίτερα προβληματικούς μηχανισμούς καταγραφής και ελέγχου και ένα τεράστιο έλλειμμα πολλών δεκάδων εκατομμυρίων για την περίοδο 2004-2010.

Λίγο πολύ από τα πορίσματα και τα στοιχεία εκείνης της περιόδου γνωρίζουμε τα σοβαρά προβλήματα με τον υπερδανεισμό των κομμάτων, που διαμόρφωσαν τη σημερινή υπερχρέωσή τους και την προσπάθεια που εξακολουθούν ακόμη να κάνουν για να τα εξυπηρετήσουν. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι πρώτο το ΠΑΣΟΚ επέστρεψε στα παλιότερα –και φτηνότερα…– γραφείο του ενώ λίγα χρόνια αργότερα και η ΝΔ επί αρχηγίας Μητσοτάκη μετακόμισε στα φτηνότερα γραφεία της οδού Πειραιώς.

Για την ιστορία τραπεζικό δανεισμό είχε και ο Συνασπισμός και ο ΣΥΡΙΖΑ ως διάδοχο κόμμα.  Μάλιστα, το 2010 είχε ζητήσει και ο Αλέξης Τσίπρας, ως πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, ρύθμιση των δανειακών του υποχρεώσεων υποστηρίζοντας στην επιστολή του ότι «η αποδοχή των παραπάνω δύο αιτηµάτων µας απαιτεί ευρύτερη θεώρηση και δεν προσδιορίζεται αποκλειστικά µε αυστηρά και µοναδικά χρηµατοοικονοµικά κριτήρια». Δηλαδή, και ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ζητήσει, επί της ουσίας «ειδική μεταχείριση» τότε.

Η εξεταστική του ΣΥΡΙΖΑ

Η εξεταστική επιτροπή για µε αντικείμενο «τη διερεύνηση της νοµιµότητας της δανειοδότησης των πολιτικών κοµµάτων, καθώς και των ιδιοκτητριών εταιρειών µέσων µαζικής ενηµέρωσης από τα τραπεζικά ιδρύµατα της χώρας» ήταν ομόφωνη απόφαση της Βουλής, ύστερα πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ. Αποφασίστηκε στις 15 Απριλίου 2016 και παρέδωσε το πόρισμά της στις 23 Ιανουαρίου 2017. Το πόρισμα δεν ήταν ομόφωνο.

Η επιτροπή εξέτασε πλήθος μαρτύρων συμπεριλαμβανομένων στελεχών των τραπεζών αλλά και εκπροσώπων των μεγάλων εταιρειών μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα.

Στο πλαίσιο της έρευνάς της εξετάστηκαν όλα τα στοιχεία που υπάρχουν για τα δάνεια των κομμάτων, τα περισσότερα από τα οποία είχαν ήδη αποτυπωθεί στο πόρισμα της Τραπέζης της Ελλάδος και στο Πόρισμα Καλούδη, αλλά και όλα τα στοιχεία του δανεισμού των ΜΜΕ. Συμπεριλαμβάνονται στα δάνεια που εξετάστηκαν και τα δάνεια του «Πρώτου Θέματος» και του «Κήρυκα Χανίων» τα οποία ανέφερε ο κ. Πολάκης στη συνομιλία του με τον Γιάννη Στουρνάρα.

Η πλειοψηφία της επιτροπής (δηλαδή οι κυβερνητικοί βουλευτές) έβγαλε το δικό της πόρισμα. Αυτό παραθέτει αναλυτικά όλα τα στοιχεία και υποστηρίζει ότι αποδεικνύεται ότι υπάρχει ένα τρίγωνο διαπλοκής ανάμεσα σε κόμματα, ΜΜΕ και τράπεζες.

Ωστόσο, η πλειοψηφία της επιτροπής δεν διαπίστωσε ποινικές ευθύνες σε πολιτικά πρόσωπα. Όμως, υποστηρίζει ότι υπάρχουν σοβαρές ποινικές ευθύνες ως προς το πώς δανειοδοτούσαν οι τράπεζες κόμματα και ΜΜΕ.

Από τη μεριά της η ΝΔ υποστήριξη ότι η επιτροπή δεν απέδειξε κάτι παραπάνω και επέμεινε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μιλάει για τους όρους με τους οποίου έπαιρνε ο ίδιος δάνεια ούτε και για την off-shore που εμφανίζεται να κατέχει μέρος του μετοχικού κεφαλαίου της εφημερίδας «Αυγή».

Με ανάλογο τρόπο και με βάση τις πάγιες θέσεις τους διαφοροποιθήθηκαν και τα άλλα κόμματα από τα βασικά συμπεράσματα της πλειοψηφίας.

Το πόρισμα πάει στον Εισαγγελέα

Το πόρισμα της Βουλής απεστάλη στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου που με τη σειρά της το διαβίβασε στην Εισαγγελία Οικονομικού Εγκλήματος. Σύμφωνα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας είναι ήδη σε εξέλιξη προκαταρκτική ποινική έρευνα και έχουν αποσταλεί προσκλήσεις τόσο σε στελέχη των κομμάτων όσο και σε στελέχη των τραπεζών.

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι στην πραγματικότητα τα συγκεκριμένα δάνεια που ζήτησε ο κ. Πολάκης να ελεγχθούν όχι μόνο έχουν ελεγχθεί (και τα στοιχεία τους υπάρχουν στα σχετικά πορίσματα) αλλά και έχουν διαβιβαστεί στη Δικαιοσύνη ώστε να αποδοθούν ποινικές ευθύνες;

Ποια ανάγκη υπάρχει να «τα ελέγξει η Τράπεζα της Ελλάδος»; Εάν αναφέρεται απλώς στην ανάγκη εξέτασης εάν π.χ. κόμματα και ΜΜΕ τηρούν τους κανόνες ρύθμισης των δανείων τους, υποθέτουμε ότι ο τόνος του δεν θα ήταν αυτός. Εάν, όμως, αυτό που ζητά είναι να ελεγχθούν ως προς παρανομίες, παρατυπίες και άλλα προβλήματα, ηθικής και νομικής τάξης, τότε θα έπρεπε να γνωρίζει ως μέλος της κυβέρνησης και της Βουλής ότι τα συγκεκριμένα δάνεια έχουν περάσει το στάδιο του ελέγχου και είναι σε φάση ποινικής διερεύνησης.

Εκτός φυσικά, και εάν το θέμα ήταν απλώς η δημιουργία εντυπώσεων…