Είναι ασφαλής η μαγνητική τομογραφία σε άτομα με τατουάζ;

Είναι αδιαμφισβήτητα δημοφιλή – ιδιαίτερα μεταξύ των νέων. Ο λόγος για τα τατουάζ, τα οποία από εξαίρεση που αποτελούσαν κάποτε τείνουν να μετατραπούν σε… κανόνα. Ωστόσο, όπως μπορεί να συμβεί στον καθένα, έτσι και τα άτομα με τατουάζ μπορεί να χρειαστεί κάποια στιγμή να υποβληθούν σε μαγνητική τομογραφία. Και εκεί γεννάται το ερώτημα: Είναι ασφαλές να το πράξουν; Τώρα, η πρώτη προοπτική μελέτη που περιελάμβανε στατιστικά σημαντικά στοιχεία σχετικά με το ζήτημα δίνει μια (επιστημονικώς) σοβαρή απάντηση.

Ο καθηγητής Νικόλαους Βάισκοφ, διευθυντής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για τις Ανθρώπινες Γνωστικές Επιστήμες και τις Επιστήμες του Εγκεφάλου στη Λειψία της Γερμανίας, επικεφαλής της σχετικής μελέτης, ανέφερε ότι «με την ερευνητική ομάδα μου μας απασχολούσαν δύο κύρια ερωτήματα: Μπορούμε να διεξαγάγουμε μελέτες σε άτομα με τατουάζ χωρίς δισταγμό; Ποιοι περιορισμοί πιθανώς υπάρχουν; Στο Κέντρο Wellcome για την Ανθρώπινη Νευροαπεικόνιση στο University College του Λονδίνου όπου ξεκίνησα αυτή τη μελέτη το 2011, υπήρχαν ολοένα και περισσότεροι εθελοντές με τατουάζ. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν όμως αρκετά δεδομένα ώστε να προσδιορίσουμε την πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών που συνδέονταν με την υποβολή ατόμων με τατουάζ σε μαγνητική τομογραφία». Η πρώην συνάδελφος του καθηγητή Βάισκοφ στο Λονδίνο Μαρτίνα Κάλαχαν ήταν εκείνη που ολοκλήρωσε τη μελέτη όταν εκείνος μετακινήθηκε στη Λειψία για να αναλάβει τη διεύθυνση του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για τις Ανθρώπινες Γνωστικές Επιστήμες και τις Επιστήμες του Εγκεφάλου. «Με βάση τις έρευνές μας μπορούμε πλέον να δηλώσουμε, στηριζόμενοι σε ουσιαστικά δεδομένα, ότι αν ένα άτομο με τατουάζ υποβάλλεται σε μαγνητική τομογραφία υπό τις συνθήκες στις οποίες υποβλήθηκαν οι εθελοντές της μελέτης μας στην εξέταση, ο κίνδυνος παρενεργειών είναι πολύ μικρός» σημείωσε η φυσικός.

Οι δύο κύριοι κίνδυνοι

Πράγματι, εκατομμύρια άτομα με τατουάζ υποβάλλονται ετησίως σε μαγνητική τομογραφία χωρίς να εμφανίζονται επιπλοκές. Ωστόσο μέχρι σήμερα δεν είχε διεξαχθεί μια συστηματική προοπτική μελέτη σχετικά με το πόσο ασφαλής είναι η συγκεκριμένη διαδικασία για τα άτομα με δερματοστιξία. Οι αναφορές σχετικά με ανεπιθύμητες ενέργειες συνήθως βασίζονται σε μεμονωμένα περιστατικά και αφορούν δύο βασικές παρενέργειες: Η πρώτη είναι ότι οι χρωστικές των τατουάζ μπορούν να αλληλεπιδράσουν με το στατικό μαγνητικό πεδίο του τομογράφου. Για ποιον λόγο; Επειδή τα μελάνια που χρησιμοποιούνται στα τατουάζ μπορεί να περιέχουν μικροσωματίδια σιδήρου, τα οποία είναι μαγνητικά. Ετσι τα ισχυρά μαγνητικά πεδία που δημιουργούνται στον μαγνητικό τομογράφο είναι πιθανό να αλληλεπιδράσουν με τα μικροσωματίδια του σιδήρου, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια αίσθηση «τραβήγματος» του δέρματος στο σημείο του τατουάζ.

Υπάρχει όμως και μια δεύτερη πιθανή παρενέργεια, η οποία, σύμφωνα με τους ειδικούς, μπορεί να συνδέεται με πολύ μεγαλύτερους κινδύνους. Ιδού ποια είναι αυτή: Πολλές από τις χρωστικές των τατουάζ είναι αγώγιμες. Αυτό είναι σημαντικό ζήτημα, καθώς στην απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού χρησιμοποιούνται πεδία υψηλής συχνότητας προκειμένου να παραχθούν εικόνες μέσω της σήμανσης των πρωτονίων. «Τα πεδία υψηλής συχνότητας συνήθως έχουν συχνότητα μερικών εκατοντάδων megahertz. Το τατουάζ μπορεί να απορροφήσει πολλή από την ενέργεια του πεδίου υψηλής συχνότητας και να υπερθερμανθεί η συγκεκριμένη περιοχή με φόβο να προκληθεί έγκαυμα» περιέγραψε ο καθηγητής Βάισκοφ.

Ο ίδιος και οι συνεργάτες του από το University College του Λονδίνου εξέτασαν 330 εθελοντές με τατουάζ πριν και μετά την υποβολή τους σε μαγνητική τομογραφία – συνολικά μελέτησαν την επίδραση της εξέτασης σε 932 τατουάζ. Η ερευνητική ομάδα προχώρησε σε συστηματική συλλογή στοιχείων σχετικά με τα τατουάζ των συμμετεχόντων – το μέγεθος του καθενός, το σημείο όπου βρισκόταν στο σώμα, τα χρώματα που είχαν χρησιμοποιηθεί. Κατέγραψε επίσης τη χώρα «προέλευσης» του κάθε τατουάζ – τα πιο πολλά είχαν γίνει στην Ευρώπη, αλλά επίσης και στην Αμερική, την Ασία, την Αφρική και την Αυστραλία. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων είχε χρησιμοποιηθεί μαύρο μελάνι, αλλά κατεγράφη η χρήση και μελανιών άλλων χρωμάτων.

Ασφαλής η εξέταση

«Ανακαλύψαμε ότι οι περισσότεροι συμμετέχοντες δεν εμφάνισαν κάποια παρενέργεια στα τατουάζ τους μετά την υποβολή σε μαγνητική τομογραφία. Σε μία μόνο περίπτωση ο γιατρός ανακάλυψε ότι μια αίσθηση μυρμηγκιάσματος στο δέρμα στην περιοχή του τατουάζ συνδεόταν με την εξέταση. Ωστόσο η δυσάρεστη αυτή αίσθηση εξαφανίστηκε μέσα σε 24 ώρες χωρίς να υπάρξει ανάγκη για ιατρική βοήθεια και θεραπεία» είπε ο καθηγητής. Να σημειωθεί πως στο πλαίσιο της μελέτης υπήρχαν συγκεκριμένα κριτήρια σε ό,τι αφορούσε το μέγεθος και τον αριθμό των τατουάζ του κάθε συμμετέχοντος, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια των εθελοντών (από πιθανό έγκαυμα). Για παράδειγμα, το κάθε τατουάζ δεν μπορούσε να ξεπερνά τα 20 εκατοστά, ενώ δεν επιτρεπόταν να είναι καλυμμένο ποσοστό μεγαλύτερο του 5% του σώματος με τατουάζ. Βέβαια, θα σχολιάσουμε εμείς, δεν είναι πλέον λίγες οι περιπτώσεις ατόμων με τεράστια τατουάζ που καλύπτουν πολύ μεγάλο μέρος του σώματος. Για αυτές τις περιπτώσεις, που ολοένα και πληθαίνουν, θα ήταν απαραίτητο να υπάρξει περαιτέρω μελέτη.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον δρα Βάισκοφ, τα νέα ευρήματα θα μπορούσαν να αποδειχθούν άκρως χρήσιμα, δίνοντας κατευθυντήριες οδηγίες για την έρευνα αλλά και για τα κλινικά περιβάλλοντα. Ο καθηγητής παραδέχθηκε πως τα ευρήματα περιορίζονται σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των τατουάζ, τονίζει όμως ότι η μελέτη έρχεται να προστεθεί σε στοιχεία που σκιαγραφούν ένα θετικό προφίλ ασφαλείας της μαγνητικής τομογραφίας σε ό,τι αφορά τη χρήση της σε άτομα με δερματοστιξία.