Ιδιαίτερα αποκαλυπτικές είναι οι μαρτυρίες που περιλαμβάνει το δεύτερο επεισόδιο σειράς ντοκιμαντέρ του BBC για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αφιερωμένο στην ελληνική κρίση την περίοδο 2009-2015. Με λεπτομερή καταγραφή των συνθηκών που επικρατούσαν σε διεθνές επίπεδο και συνεντεύξεις από όλους τους πρωταγωνιστές, το ντοκιμαντέρ εξιστορεί τα γεγονότα που ακολούθησαν την ανάληψη της εξουσίας από τους ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ τον Ιανουάριο του 2015 και κυρίως το δραματικό πρώτο επτάμηνο, όταν η Ελλάδα βρισκόταν αντιμέτωπη με έξοδο από την ευρωζώνη και άτακτη χρεοκοπία.
Σύμφωνα με τον Φρανσουά Ολάντ, η Άνγκελα Μέρκελ ήταν αποφασισμένη να αφήσει την Ελλάδα να βγει από το ευρώ. Αναφερόμενος στη, διάρκειας 17 ωρών, σύνοδο κορυφής της 12ης Ιουλίου του 2015, μία εβδομάδα μετά το ελληνικό δημοψήφισμα, ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας δηλώνει στην κάμερα ότι η Καγκελάριος ήταν απογοητευμένη από την άρνηση του Αλέξη Τσίπρα να αποδεχθεί τους όρους του νεότερου πακέτου διάσωσης που προσέφεραν στην Ελλάδα οι Ευρωπαίοι, και ήταν έτοιμη να αποδεχθεί το Grexit.
Ο τότε επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ περιγράφει πώς ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες στην αρχή εκείνης της συνόδου κορυφής στράφηκαν κατά του πρωθυπουργού και της ελληνικής κυβέρνησης, χαρακτηρίζοντάς τους «ψεύτες» απέναντι στον ελληνικό λαό εξαιτίας των υποσχέσεων που είχαν δώσει στο πλαίσιο του δημοψηφίσματος.
Όπως αναφέρει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, «στις 4.30 τα ξημερώματα είχε διαφανεί πως είχε επιτευχθεί συμφωνία». Ο Αλέξης Τσίπρας, όμως τελικά δε συναίνεσε, όπως λέει ο κ. Ολάντ: «Ο Τσίπρας είπε ότι δεν μπορούσε να αποδεχθεί τους όρους που προσφέραμε. Το πρόβλημά του ήταν ότι τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις δε θα επενδύονταν στο μέλλον της Ελλάδας».
«Η Μέρκελ είπε «αποκλείεται». Χρειαζόμαστε αυτά τα λεφτά για να μειώσουμε το χρέος σας. Πρέπει να μας αποπληρώσετε», προσθέτει ο πρώην επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ.
Στη συνέχεια του ντοκιμαντέρ ο τότε πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι περιγράφει πώς τα ξημερώματα τον ξύπνησε, στο γραφείο της ιταλικής αντιπροσωπείας στην Ε.Ε. όπου είχε αποκοιμηθεί, ένα δυνατό χτύπημα στην πόρτα. «Ανοίγω την πόρτα και ήταν ο Φρανσουά Ολάντ. «Ματέο», μου λέει, «είναι ώρα να βρούμε έναν συμβιβασμό, διότι η Άνγκελα διακινδυνεύει ξεκάθαρα να αποδεχθεί την έξοδο της Ελλάδας».
Ο ίδιος ο κ. Ολάντ εξηγεί: «Η κα Μέρκελ είπε ότι υπάρχουν κόκκινες γραμμές και αρχές που δεν μπορούν να σπάσουν. Και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ωθήσουμε την Ελλάδα εκτός, ας είναι».
Ο Μ. Ρέντσι συνεχίζει λέγοντας ότι νωρίς το πρωί πήγε και βρήκε την καγκελάριο και της είπε «αρκετά τώρα». Εκείνη του απάντησε σε έντονο ύφος «δεν είμαι ανόητη». Και εκείνος της ανταπάντησε: «αυτή η απόφαση είναι το πιο ανόητο πράγμα για την Ευρώπη».
Στη συνέχεια ο κ. Τουσκ περιγράφει πώς συγκέντρωσε τους βασικούς πρωταγωνιστές στο γραφείο του και τους είπε ότι δεν επρόκειτο να φύγουν αν δεν κατέληγαν σε συμφωνία, η οποία τελικά επετεύχθη το επόμενο πρωί, με την Άνγκελα Μέρκελ να δέχεται ότι το ¼ των εσόδων του ταμείου ιδιωτικοποιήσεων θα μπορούσε να επενδυθεί στην ελληνική οικονομία.
Το BBC επέλεξε στο σημείο αυτό απόσπασμα από παλαιότερη συνέντευξη του Έλληνα πρωθυπουργού: «Να επιδιώκω κάθε φορά το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Είσαι αναγκασμένος να επιλέγεις πολλές φορές ανάμεσα σε δύο αρνητικές επιλογές και να κρίνεις ποια είναι η λιγότερο αρνητική. Να παίρνεις αποστάσεις από το επιθυμητό και να προσεγγίζεις το εφικτό».
Σημειώνεται επίσης ότι η πρόταση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε λίγο πριν από τη σύνοδο κορυφής της 12ης Ιουλίου ήταν μία προσωρινή έξοδος πέντε ετών της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Ο κ. Τουσκ σχολιάζει: «Ήταν ξεκάθαρο, σίγουρα για τον Τσίπρα, ότι αυτό το προσωρινό ήταν ευφημισμός».
Στο ντοκιμαντέρ μεταφέρονται, εξάλλου, από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές οι διάλογοι μετά από την ανακοίνωση του πρωθυπουργού για το δημοψήφισμα και οι αρνητικές αντιδράσεις και προειδοποιήσεις τους. «Του είπα, θα βρεθείς με τα δημοψηφίσματά του στα βαθιά σκ@#ά», λέει χαρακτηριστικά ο Ντόναλντ Τουσκ.
Ο Γιάνης Βαρουφάκης αναφερόμενος στη νύχτα του δημοψηφίσματος λέει ότι δεν είχε ξαναδεί τόσο αναστατωμένο τον Αλέξη Τσίπρα. «Όταν μπήκα στο γραφείο του μου είπε, την πατήσαμε». Ο κ. Βαρουφάκης λέει ότι διαφώνησε με τον πρωθυπουργό και σχολιάζει ότι έκανε λάθος που πίστευε ότι εν υπήρχε πιθανότητα ένας πρωθυπουργός να στραφεί κατά του 62% του ‘όχι’ στο δημοψήφισμα από την ίδια κιόλας νύχτα.
Ο Φρανσουά Ολάντ αναφέρει ότι είπε στον Αλέξη Τσίπρα το βράδυ του δημοψηφίσματος: «Κέρδισες, αλλά η Ελλάδα έχασε. Υπάρχουν εκείνοι που ποτέ δεν ήθελαν την Ελλάδα στην ευρωζώνη και στην επόμενη σύνοδο της ΕΕ πιθανότατα θα αποφασίσουν να αποβάλουν την Ελλάδα. Μου είπε ‘ δεν το θέλω αυτό’. Του έθεσα λοιπόν το πολύ σημαντικό ερώτημα. Θέλεις να μείνεις στην ευρωζώνη ή όχι;»
Αναφερόμενος δε νωρίτερα στο ντοκιμαντέρ στο τηλεφώνημα από τον Αλέξη Τσίπρα με το οποίο ανακοίνωσε από κοινού στον ίδιο και στην καγκελάριο Μέρκελ την απόφαση για δημοψήφισμα ο Φρανσουά Ολάντ λέει ότι η κα Μέρκελ ρώτησε ποιο θα ήταν το ερώτημα. Όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός απάντησε και είπε ότι θα στήριζε την απόρριψη του πακέτου της ΕΕ υπήρξε σιωπή.
Η συμπεριφορά του Βαρουφάκη στο πρώτο Eurogroup
«Μπήκε στο Eurogroup με έναν αέρα αυτοπεποίθησης» λέει ο τότε επικεφαλής συμβουλίου των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ Γερούν Ντάισελμπλουμ για την πρώτη συνάντηση του Έλληνα υπουργού Γιάνη Βαρουφάκη με τους ομολόγους του, ενώ το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας έληγε και η χώρα χρειαζόταν κι άλλα χρήματα. «Πέρασε περίπου μισή ώρα λέγοντάς μας πως είμαστε ηλίθιοι, είμαι σίγουρος πως είχε δίκιο», διηγείται με έκδηλη ειρωνία ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που ήταν τότε ο ισχυρότερος υπουργός του Eurogroup, και συνεχίζει: «Το να το λες αυτό σε ανθρώπους που προσπαθούν να σε βοηθήσουν, δεν θα τους εντυπωσιάσει».
«Μας εξήγησε τα πάντα με μελοδραματικό ύφος, από την αρχή της ιστορίας», λέει και ο Τόμας Βίζερ, τότε επικεφαλής του Euro-working Group, ενώ ακόμα και ο πιο φιλικός προς την Ελλάδα Γάλλος υπουργός Μισέλ Σαπέν θυμάται: «Η αντίδραση όλων ήταν: Γιάνη, θέλεις να σου δώσουμε λεφτά να αυξήσεις τις συντάξεις στη χώρα σου και να είναι μεγαλύτερες από τη δική μας;».
«Το μόνο που ήθελαν ήταν να με τραμπουκίσουν, ώστε να υπογράψω τους όρους που ήθελαν», λέει από την πλευρά του στο ίδιο ντοκιμαντέρ ο Γιάνης Βαρουφάκης. Τότε ο Γιάνης Βαρουφάκης, ενώ βρισκόταν στην αίθουσα και η συνεδρίαση είχε διαρκέσει ήδη 90 λεπτά, πήρε τηλέφωνο τον Αλέξη Τσίπρα, θυμάται ο Γερούν Ντάαισελμπλουμ: «Όλοι οι υπόλοιποι περιμέναμε. Τότε ήταν που ο Βόλγκανγκ Σόιμπλε είπε «οκ, αρκετά» και αποχώρησε από την αίθουσα». Η συνεδρίαση εκείνη έληξε χωρίς συμφωνία και αμέσως μετά ο Γερούν Ντάισελμπλουμ επισκέφθηκε με δική του πρωτοβουλία τον Αλέξη Τσίπρα, όπου διαπίστωσε ένα διαφορετικό ύφος, μια διάθεση συμφωνίας.
Δείτε το ντοκιμαντέρ του BBC:
