Με ύφεση έκλεισε για την Ιταλία το 2018, μια χρονιά πολιτικών αναταραχών, εκτίναξης του κόστους δανεισμού και δημοσιονομικών εντάσεων, που έφεραν τη χώρα σε τροχιά σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες. Οπως έγινε γνωστό την Πέμπτη, το ιταλικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,2% το τελευταίο τρίμηνο του 2018, ενώ το αμέσως προηγούμενο (Ιουλίου-Σεπτεμβρίου) είχε επίσης μειωθεί κατά 0,1%. Οταν μια οικονομία συρρικνώνεται επί δύο συνεχόμενα τρίμηνα βρίσκεται, θεωρητικά, σε κατάσταση ύφεσης.
Την Τετάρτη, μία ημέρα νωρίτερα από την ανακοίνωση της Στατιστικής Υπηρεσίας δηλαδή, ο ιταλός πρωθυπουργός Τζιουζέπε Κόντε είχε προειδοποιήσει για την αρνητική ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας του (και) το τρίμηνο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2018. Ως εκ τούτου (αλλά όχι μόνο εξαιτίας των δηλώσεων Κόντε) «η είδηση ήταν αναμενόμενη», όπως σημειώνουν οι Λορέντσο Τοτάρο και Κέβιν Κόστελοου στο Bloomberg.
Οπως φάνηκε άλλωστε, οι αγορές είχαν προεξοφλήσει το κακό μαντάτο της ύφεσης, αν και οι ειδικοί υπολόγιζαν ότι η υποχώρηση του ΑΕΠ θα ήταν το τέταρτο τρίμηνο ανάλογη του τρίτου (δηλαδή 0,1%). Εν πάση περιπτώσει, το spread του 10ετούς ιταλικού ομολόγου παρέμεινε την Πέμπτη αμετάβλητο στις 240 μονάδες βάσης συγκριτικά με το γερμανικό. Οσο για τον γενικό δείκτη ΜΙΒ του Χρηματιστηρίου του Μιλάνου, έχασε τα αρχικά του κέρδη και υποχωρούσε κατά 0,4% έναντι του κλεισίματος της Τετάρτης, όταν ανακοινώθηκαν τα δυσάρεστα. Ανεπαίσθητη επιρροή είχαν τα νέα στην ισοτιμία του ευρώ, που είχε διαμορφωθεί στα 1,1477 λίγο πριν από το μεσημέρι στη Ρώμη.
Το φοβούνταν πολλοί
Είναι αλήθεια ότι οι επενδυτές ανησυχούσαν εδώ και μήνες για την πορεία της ιταλικής οικονομίας καθώς, μετά τη συγκρότηση της νέας κυβέρνησης συνασπισμού των λαϊκιστικών δυνάμεων του Κινήματος των 5 Αστέρων και της ακροδεξιάς Λέγκας που συγκροτήθηκε την 1η Ιουνίου έπειτα από γενικές εκλογές, η Ρώμη είχε εμπλακεί σε ένα μαραθώνιο μπρα ντε φερ με τις Βρυξέλλες με αφορμή τα μέτρα επεκτατικής πολιτικής και κοινωνικών παροχών που προέβλεπε ο ιταλικός προϋπολογισμός για το 2019.
Ο αρχικός προϋπολογισμός της κυβέρνησης Κόντε προέβλεπε έλλειμμα 2,4% του ΑΕΠ, η Κομισιόν υποστήριζε ότι έπρεπε να τηρηθεί η υπόσχεση που είχε δώσει η προηγούμενη ιταλική κυβέρνηση για μείωση του ελλείμματος στο 0,8%, στη συνέχεια απέρριψε δύο φορές τις συμβιβαστικές προτάσεις της Ρώμης και εν τέλει οι δύο πλευρές συμφώνησαν να προϋπολογιστεί έλλειμμα στο 2,04%.
Είναι φανερό ότι τη μεγάλη «κωλοτούμπα» την έκανε η ΕΕ και όχι η ιταλική κυβέρνηση, που διατήρησε μάλιστα δύο έντονα αμφισβητηθέντα από τις Βρυξέλλες μέτρα (τη μείωση της ηλικίας συνταξιοδότησης σε ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων και την αύξηση των επιδομάτων στα χαμηλά εισοδήματα). Ισως επειδή έχουν ήδη πολλές σκοτούρες με λαϊκιστές τη χρονιά αυτή οι ιθύνοντες των Βρυξελλών (με κορυφαία το Brexit) και δεν θα ήθελαν να προσθέσουν ακόμη μία με τους απρόβλεπτους της Ρώμης.
Εξάλλου το προϋπολογιζόμενο έλλειμμα 2,04% της τρίτης οικονομίας της ευρωζώνης είναι πολύ μικρότερο από το έλλειμμα 3,2% που προβλέπει ο προϋπολογισμός της δεύτερης (της γαλλικής)! Ξεπερνά ακόμη και το όριο ανοχής 3% που θέτει το περιβόητο Σύμφωνο Σταθερότητας, που εφαρμόζεται βέβαια à la carte (και με κριτήριο τη δυνατότητα επιβολής του)…
«Παραλάβαμε χάος»
«Η Ιταλία οφείλει να αντιμετωπίσει ορισμένα πραγματικά προβλήματα που χρονίζουν. Και οφείλει να τα αντιμετωπίσει σε μια συγκυρία που και η ευρωπαϊκή οικονομία συνεχίζει να χάνει στροφές» δήλωσε στο Bloomberg ο Τζέιμς Αθι, διαχειριστής κεφαλαίων της Aberdeen Standard Investments στο Λονδίνο. Λίγο νωρίτερα η Eurostat είχε ανακοινώσει ότι το ΑΕΠ της ευρωζώνης είχε αυξηθεί κατά 0,2% το τέταρτο τρίμηνο του 2018. Ο ρυθμός ανάπτυξης, δηλαδή, παρέμεινε σταθερός σε τριμηνιαία βάση συγκριτικά με το τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου. Στις προηγούμενες κυβερνήσεις του Δημοκρατικού Κόμματος απέδωσε ο αναπληρωτής πρωθυπουργός και ηγέτης του Κινήματος των 5 Αστέρων Λουίτζι Ντι Μάιο τη βύθιση της ιταλικής οικονομίας στην ύφεση. «Μας είπαν ψέματα, δεν κατάφεραν ποτέ να μας βγάλουν από την κρίση» έγραψε μεταξύ άλλων στο Facebook ο Ντι Μάιο. «Ατιμωτικά» χαρακτήρισε τα σχόλια Ντι Μάιο ο πρώην υπουργός Οικονομικών Πιερ Κάρλο Παντοάν, κατηγορώντας τον με τη σειρά του για… «αμάθεια». Αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης της ιταλικής οικονομίας προβλέπουν για το 2019 οι ειδικοί. Τόσο η Κεντρική Τράπεζα της χώρας όσο και το ΔΝΤ προβλέπουν συγκεκριμένα αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,6%, δηλαδή ανάπτυξη της ιταλικής οικονομίας με ρυθμό χαμηλότερο του μισού που προβλέπεται για την ευρωζώνη.
Το οικονομικό φρενάρισμα θα είναι, πάντως, ένα γενικευμένο φαινόμενο εφέτος. Και η Ευρώπη δεν θα αποτελέσει εξαίρεση. Ακόμη και η γερμανική οικονομία αναμένεται να επιβραδύνει στο 1% και να αναπτυχθεί με τον χαμηλότερο ρυθμό των τελευταίων έξι ετών – η πρόβλεψη είναι της κυβέρνησης Μέρκελ. Το 2018 η ανάπτυξη στη Γερμανία ήταν 1,5% και το 2017 ήταν 2,2%.
