Συνεχίζονται με αμείωτη ένταση οι αντεγκλήσεις μεταξύ Ρώμης και Παρισιού. Τη σκυτάλη των προκλητικών δηλώσεων πήρε αυτή τη φορά ο αρχηγός του συγκυβερνώντος Κινήματος των Πέντε Αστέρων και υπ. Εργασίας Ντι Μάιo ο οποίος επέρριψε στη Γαλλία ότι με την αποικιοκρατική της πολιτική φέρει την κύρια ευθύνη για τα μεταναστευτικά κύματα από την αφρικανική ήπειρο.
Ο ίδιος ζήτησε να τιμωρήσει η ΕΕ τη Γαλλία για το γεγονός ότι οδηγεί τους Αφρικανούς στη φτώχεια, όπως είπε. Επιχειρώντας να αποδείξει τη δήθεν συνεχιζόμενη υποδούλωση των Αφρικανών από τους Γάλλους παρέπεμψε στο νόμισμα που χρησιμοποιούν σήμερα 14 αφρικανικές χώρες, από το Τσαντ και τη Σενεγάλη μέχρι το Κονγκό και την Ακτή Ελεφαντοστού: το φράγκο CFA. Κοινό στοιχείο των 14 χωρών πέρα από το νόμισμα είναι ότι οι περισσότερες είναι πρώην γαλλικές αποικίες.
Σύγχυση από τις δηλώσεις Ντι Μάιο
To φράγκο CFA χωρίζεται επίσημα σε δυο νομισματικές ενώσεις, με δυο διαφορετικές κεντρικές τράπεζες: στη μία χρησιμοποιείται το φράγκο κεντρικής στην άλλη το φράγκο δυτικής Αφρικής. Τα δυο νομίσματα έχουν εντούτοις την ίδια ισοτιμία έναντι του Ευρώ. Σήμερα χρησιμοποιούνται από συνολικά 150 εκατομμύρια ανθρώπους στην αφρικανική ήπειρο.
Το ότι ο επικεφαλής των Πέντε Αστέρων απέδωσε στην αφρικανική νομισματική ένωση τα αίτια των προσφυγικών κυμάτων προκάλεσε μεγάλη σύγχυση, σχολιάζει ο σενεγαλέζος οικονομολόγος Σάμπα Σίλα, από το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ του Ντακάρ: «Ο ιταλός αντιπρόεδρος Ντι Μάιο προχωρά σε μια μάλλον ασυνάρτητη σύνδεση διότι δεν υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ του νομίσματος και του μεταναστευτικού κύματος προς την Ευρώπη. Δεν φεύγουν καν πολλοί άνθρωποι από τη νομισματική αυτή ένωση. Η Ιταλία […] προκάλεσε σύγχυση. Ναι, το φράγκο CFA οδηγεί στη φτωχοποίηση αφρικανικών χωρών, αλλά το μεταναστευτικό κύμα δεν έχει ουδεμία σχέση με αυτό, ούτε καν για τις χώρες της δυτικής Αφρικής που χρησιμοποιούν το νόμισμα. Πρόκειται για μια ευρωπαϊκή διαμάχη. Η Ιταλία απηύδησε με την υπεροπτική ρητορική των Γάλλων έναντι της ιταλικής μεταναστευτικής πολιτικής και ήθελε να βλάψει δημοσίως την εικόνα της Γαλλίας».
Πράγματι, οι λιγότεροι μετανάστες που διέσχισαν το 2018 τη Μεσόγειο προέρχονται από χώρα που ανήκει στην εν λόγω νομισματική ένωση. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες οι περισσότεροι άνθρωποι κατάγονται από τη Γουινέα και το Μαρόκο. Πρόκειται -και στην περίπτωση αυτή- για πρώην γαλλικές αποικίες που όμως δεν χρησιμοποιούν το φράγκο CFA. Η Ακτή Ελεφαντοστού και το Μάλι είναι οι μόνες χώρες της νομισματικής ένωσης από τις οποίες προέρχεται ένας συγκριτικά μεγαλύτερος, αλλά επί του συνόλου μάλλον αμελητέος αριθμός προσφύγων, αφού δεν ξεπερνά τις 16.000 και από τις δυο χώρες.
Ωφελημένη η Γαλλία από το CFA;
Εντούτοις μέχρι και σήμερα η Γαλλία επωφελείται από το νομισματικό σύστημα του αφρικανικού φράγκου, επισημαίνει ο Σίλα. Όπως εξηγεί, το σύστημα θεμελιώνεται σε εμπορικές συμφωνίες οι οποίες υπεγράφησαν ως αντάλλαγμα για την ανεξαρτησία των αφρικανικών κρατών. Με τις παλιές αυτές συμφωνίες η Γαλλία διασφαλίζει την απρόσκοπτη πρόσβασή της στους φυσικούς πόρους των πρώην αποικιών της. «Η νομισματική μας ένωση είναι άμεσα εξαρτημένη από την Ευρωζώνη», λέει ο οικονομολόγος. «Χώρες όπως ο Νίγηρας και η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, δυο από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, διαθέτουν ένα νομισματικό σύστημα που αντικατοπτρίζει τις εξελίξεις στην πλούσια Ευρωζώνη και αυτό είναι παρανοϊκό». Όπως υπογραμμίζει, αυτό έχει ως συνέπεια ένα ιδιαίτερα υπερτιμημένο αφρικανικό νόμισμα που συνεπάγεται υψηλά επιτόκια και υπέρογκα χρέη.
Ο Τομπίας Στορ από το Ινστιτούτο για την Παγκόσμια Οικονομία του Κιέλου διαφωνεί με αυτή την ανάγνωση. Κύριοι λόγοι της δυσμενούς ανάπτυξης των αφρικανικών χωρών, όπως λέει, είναι η κακή διακυβέρνηση και η διαφθορά. Η σύνδεση με το Ευρώ είναι, σε αντίθεση με τα όσα υποστηρίζει ο σενεγαλέζος οικονομολόγος, ιδιαίτερα ωφέλιμη: «Οι χώρες […] έχουν έτσι μεγάλο βαθμό ασφάλειας όσον αφορά τη σταθερότητα των τιμών. […] Υπάρχει πολύ χαμηλός πληθωρισμός και αυτό ωφελεί κυρίως τον αστικό πληθυσμό που αγοράζει φθηνά τρόφιμα». Δεν συμμερίζονται βέβαια όλοι οι αναλυτές αυτή την προσέγγιση. Άλλοι οικονομολόγοι, κυρίως στην Αφρική, υποστηρίζουν ότι το υπερτιμημένο λόγω σύνδεσης με το Ευρώ νόμισμα καθιστά μη ανταγωνιστικά τα αφρικανικά προϊόντα στις διεθνείς αγορές. Και γι’ αυτό ζητούν -έχοντας όπως πιστεύουν ιταλική στήριξη- την «έξοδο» από το Ευρώ.
Μαρτίνα Σβικόφσκι
Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης
