Ο πόλεμος για τα σκουπίδια επέστρεψε στο Γραμματικό. Ο νέος Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) που έχει κατασκευαστεί εκεί άνοιξε, δέχθηκε τα πρώτα φορτία, άναψαν τα αίματα των κατοίκων, έγιναν τα… καθιερωμένα επεισόδια και η εγκατάσταση ξανάκλεισε. Παράλληλα, ένα παρασκηνιακό παζάρι μεταξύ δήμων και Περιφέρειας Αττικής βάζει «μπουρλότο» στον εγκεκριμένο σχεδιασμό για τα απορρίμματα στο Λεκανοπέδιο και πετά εκτός πλάνου χωροθετήσεις εγκαταστάσεων διαχείρισης σκουπιδιών, κίνηση που μπορεί να… μετρήσει στα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων.
Δεν είναι τυχαίο, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στο «Βήμα» στέλεχος του ΕΔΣΝΑ (Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής), ότι η Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) που είχε χωροθετηθεί στον Ελαιώνα τελικά δεν θα γίνει. Η απόφαση για το πισωγύρισμα ελήφθη στις 27 Δεκεμβρίου από την Περιφέρεια, με ανανέωση της προγραμματικής σύμβασης με τον Δήμο Αθηναίων για την κατασκευή εκεί ενός ΣΜΑ (Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων). Είναι αξιοσημείωτο ότι ο διαγωνισμός του έργου είχε προκηρυχθεί από το 2014 και είχε ενταχθεί στο προηγούμενο ΕΣΠΑ, αλλά λόγω καθυστερήσεων απαιτείται εκ νέου ένταξη στο τρέχον πρόγραμμα.
Αλλά ούτε και η αντίστοιχη ΜΕΑ στην Κατεχάκη τελικά θα κατασκευαστεί. «Τουλάχιστον όχι μέχρι τις δημοτικές εκλογές, καθώς υπάρχουν μεγάλες αντιδράσεις στους όμορους δήμους, ειδικά του Ζωγράφου» αναφέρει χαρακτηριστικά η ίδια πηγή.
Αλλάζει… γραμμή η Ρένα Δούρου
Παράλληλα, η περιφερειάρχης κυρία Ρένα Δούρου, σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζει το ενδεχόμενο να αλλάξει γραμμή πλεύσης και για τη σχεδιαζόμενη μονάδα στο Σχιστό. Πρόκειται για ένα από τα πιο ώριμα έργα (μαζί με τη νέα μονάδα της Φυλής) του ισχύοντος ΠΕΣΔΑ (Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων) της Αττικής, που είχε εγκριθεί το 2016 αλλά ακόμη δεν έχει υλοποιηθεί, με συνέπεια η ελληνική πρωτεύουσα εν έτει 2019 να εξακολουθεί να στηρίζεται στον έναν και μοναδικό, εξαντλημένο μεν, αλλά με παράταση ζωής, ΧΥΤΑ της Φυλής.
Ετσι, όπως αναφέρουν πηγές από τον ΕΔΣΝΑ, το επιτελείο της κυρίας Δούρου έχει πραγματοποιήσει δύο διερευνητικές συναντήσεις με παράγοντες της αγοράς, μελετητές και στελέχη του υπουργείου Οικονομίας, προκειμένου να εξεταστεί η περίπτωση να προχωρήσει το έργο της μονάδας του Πειραιά σε συνεργασία με ιδιώτη. Είναι αξιοσημείωτο ότι η περιφερειάρχης στο τέλος του 2014 είχε ακυρώσει τέσσερις διαγωνισμούς για ΜΕΑ με ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα) που είχε δρομολογήσει η προηγούμενη διοίκηση του ΕΔΣΝΑ υπό τον κ. Γιάννη Σγουρό. Αλλωστε ο νέος εθνικός σχεδιασμός για τα απορρίμματα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ επέβαλε την αναθεώρηση ή ακύρωση των ΣΔΙΤ.
Η κυρία Δούρου, σύμφωνα με τον κ. Σγουρό, «ακύρωσε, μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά της, τους διαγωνισμούς που είχαν προκηρυχθεί για μια ιδεοληψία, την ώρα μάλιστα που οι άλλοι διαγωνισμοί στην υπόλοιπη Ελλάδα προχωράνε. Εχασε έτσι τη διασφαλισμένη χρηματοδότηση ύψους 200 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ».
Επισήμως, πάντως, για τη ΜΕΑ Πειραιώς προγραμματίζεται η υποβολή αιτήματος χρηματοδότησης τον Φεβρουάριο στην ενεργή πρόσκληση «Ολοκλήρωση και συμπλήρωση υποδομών ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων στην Περιφέρεια Αττικής». Η μονάδα θα εγκατασταθεί στον χώρο του ήδη λειτουργούντος ΣΜΑ Σχιστού όπως ορίζει και ο νέος ΠΕΣΔΑ. Στην πρώτη φάση της υλοποίησης του έργου θα καταργηθεί η μία γραμμή τροφοδοσίας του ΣΜΑ Σχιστού και στη συνέχεια, αφού λειτουργήσει η α’ φάση της μονάδας επεξεργασίας, θα καταργηθεί και η δεύτερη, ώστε να ολοκληρωθεί και η κατασκευή της β’ φάσης της μονάδας. Στόχος είναι η μεταφόρτωση σύμμεικτων αστικών απορριμμάτων σταδιακά να καταργηθεί και να δώσει τη θέση της στην ανάκτηση, μεταφόρτωση και μεταφορά χρήσιμων και εκμεταλλεύσιμων υλικών από τα απορρίμματα.
Γεφύρι της Αρτας το Γραμματικό
Το Γραμματικό θα ανοίξει στις αρχές Απριλίου, όπως αναφέρουν στο «Βήμα» τα στελέχη του ΕΔΣΝΑ. Οπως εξηγούν, η διακοπή της δοκιμαστικής λειτουργίας ελάχιστα επηρεάζει το μέλλον του έργου, το οποίο, σαν άλλο γεφύρι της Αρτας, ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2008, αλλά λόγω των σφοδρών αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας και δικαστικών διενέξεων ο ΧΥΤΥ ολοκληρώθηκε προ τριετίας, οι δρόμοι πρόσβασης κατασκευάστηκαν πρόσφατα, ενώ εκκρεμεί η κατασκευή του εργοστασίου διαχείρισης απορριμμάτων στον χώρο. Και η δοκιμαστική λειτουργία του δεν θα είχε ξεκινήσει – προεκλογική περίοδος γαρ… – αν δεν είχε στείλει η Κομισιόν τελεσίγραφο που προειδοποιούσε ότι διαφορετικά θα έπρεπε να επιστραφεί η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
«Το έργο μπορεί να σταμάτησε λόγω των αντιδράσεων, αλλά από Απρίλιο θα λειτουργήσει κανονικά. Επεσε το πρώτο φορτίο στις 10 Ιανουαρίου. Οπότε το τρίμηνο προσωρινής λειτουργίας… τρέχει, σύμφωνα με τη σύμβαση. Ακόμη κι αν δεν πέσει άλλο κιλό υπολείμματος, λόγω της αναστάτωσης των κατοίκων, με το που θα συμπληρωθούν οι τρεις μήνες το έργο θα παραδοθεί» σημειώνει στέλεχος του ΕΔΣΝΑ. Επισημαίνει ωστόσο ότι η συμφωνία που έγινε «κάτω από το τραπέζι» με τοπικούς παράγοντες και φορείς, προκειμένου να επιτρέψουν τη λειτουργία του χώρου, κινδυνεύει να τινάξει τον σχεδιασμό στον αέρα. Οπως υπογραμμίζει, αρχικά το σχέδιο προέβλεπε δυναμικότητα 127.500 τόνων ανά έτος στο Γραμματικό, αλλά σύμφωνα με τον νέο ΠΕΣΔΑ ο όγκος του υλικού που θα διαχειρίζεται έχει πέσει στο μισό. «Η συμφωνία που έγινε πριν από τις γιορτές με τοπικούς παράγοντες του Μαραθώνα έλεγε ότι, προκειμένου να μην υπάρξουν αντιδράσεις, το υπόλειμμα που θα έφτανε στο Γραμματικό για τη δοκιμαστική λειτουργία δεν θα ξεπερνούσε τους 23.500 τόνους ετησίως» αναφέρει η ίδια πηγή.
Από την πλευρά του, ο δήμαρχος Μαραθώνα κ. Ηλίας Ψινάκης, μιλώντας στο «Βήμα», τονίζει ότι θα εμποδίσει τη λειτουργία των υποδομών στο Γραμματικό. «Δεν πρόκειται να επιτρέψω σε κανέναν και για κανέναν λόγο, είτε ως δήμαρχος είτε ως απλός πολίτης, να κάνει τον Μαραθώνα παράνομα σκουπιδαριό, όποιο μικροπολιτικό, ψηφοθηρικό ή οικονομικό κίνητρο και αν έχει, ειδικά μη σεβόμενος τους ευρωπαϊκούς νόμους, και για να επουλώσουμε τις πληγές μας από την τρομερή καταστροφή που υπέστη ο δήμος» αναφέρει. Και προσθέτει: «Είμαι γνώστης των νόμων και εγώ και οι συνεργάτες μου. Εχω αλωνίσει τα τελευταία τρία χρόνια τα γραφεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Με ξέρουν και ξέρω τους πάντες στις Βρυξέλλες σε όλα τα επίπεδα. Οπότε κανείς δεν μπορεί να παίξει με τη μόλυνση του Ευβοϊκού που θα θέσει σε κίνδυνο την υγεία όχι μόνο των κατοίκων του Μαραθώνα αλλά και όλων των όμορων δήμων, του υδροφόρου ορίζοντα και των αγροτικών καλλιεργειών. Και όποιος τολμήσει, μόλων λαβέ!».
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, στο Γραμματικό προβλέπεται η κατασκευή μίας Μονάδας Επεξεργασίας Σύμμεικτων Απορριμμάτων (ΜΕΑ) δυναμικότητας 60.000 τόνων ετησίως και μίας Μονάδας Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ) δυναμικότητας 20.000 τόνων ετησίως. Η περιβαλλοντική αδειοδότηση για το σύνολο των έργων προβλέπει όμως διπλάσια δυναμικότητα για τις δύο μονάδες. Εκκρεμεί, μεταξύ άλλων, η επικαιροποίηση και συμπλήρωση από τεχνικό σύμβουλο του ΕΔΣΝΑ των τεχνικών προμελετών της ΜΕΑ και της ΜΕΒΑ, ώστε να είναι συμβατές με τις κατευθύνσεις του ΠΕΣΔΑ, η εκπόνηση γεωτεχνικής έκθεσης για τον χώρο κατασκευής τους, η σύνταξη των τευχών δημοπράτησης κατασκευής και λειτουργίας τους. Το αίτημα για χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ αναμένεται να έχει κατατεθεί έως τα τέλη Μαρτίου και ο ανοιχτός διαγωνισμός θα γίνει προς το τέλος του έτους.
Η αιώνια λύση της Φυλής και οι υπόλοιπες υποδομές
Στο μεταξύ, η Αττική των 4.307 τόνων απορριμμάτων την ημέρα εξυπηρετείται ακόμη από τον υπερκορεσμένο ΧΥΤΑ Φυλής, στον οποίο ο ΕΔΣΝΑ δίνει διαρκώς νέες παρατάσεις ζωής, μεταθέτοντας το πρόβλημα στο διηνεκές.
Σχετικά με την αναβάθμιση του Εργοστασίου Μηχανικής Ανακύκλωσης (ΕΜΑΚ) Ανω Λιοσίων, ώστε να μπορεί να επεξεργάζεται 350.000 τόνους σύμμεικτων απορριμμάτων και 100.000 τόνους βιοαποβλήτων, το αίτημα ένταξης για χρηματοδότηση στο ΕΣΠΑ έχει υποβληθεί ώστε να μπορέσει να δημοπρατηθεί κατά τον Σεπτέμβριο. Η απαιτούμενη επικαιροποίηση των περιβαλλοντικών όρων της εγκατάστασης είναι στο στάδιο των γνωμοδοτήσεων. Ο προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 25,2 εκατομμύρια ευρώ και αφορά τη λειτουργική αναβάθμιση των εγκαταστάσεων του υφιστάμενου ΕΜΑΚ.
Οσον αφορά τις υπόλοιπες υποδομές στην Αττική, για τη Μονάδα Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων των Δήμων Μαρκόπουλου Μεσογαίας, Ραφήνας – Πικερμίου, Παιανίας και Σπάτων – Αρτέμιδας, ακόμη αναζητείται η απαιτούμενη έκταση στα διοικητικά όρια του Δήμου Μαρκόπουλου. Το επόμενο διάστημα αναμένεται δημοσίευση πρόσκλησης για την εξεύρεση της κατάλληλης έκτασης. Η συγκεκριμένη μονάδα (ΜΕΒΑ) θα είναι δυναμικότητας 45.000 τόνων βιοαποβλήτων ανά χρόνο και στοχεύει στην παραγωγή υψηλής ποιότητας κομπόστ.
Για τη ΜΕΒΑ Μεγάρων δεν υπάρχει συμφωνία για τη χωροθέτηση, ενώ ο ΕΔΣΝΑ δεν έχει ολοκληρώσει ακόμη τις επαφές με τους Δήμους Σαλαμίνας, Μεγάρων και Ελευσίνας που προβλέπεται να εξυπηρετηθούν από τη συγκεκριμένη υποδομή. Θα έχει δυναμικότητα περίπου 10.000 τόνων προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων ετησίως, με δυνατότητα επέκτασης.
Παράλληλα, ο ΕΔΣΝΑ εξακολουθεί να προκρίνει το σχέδιο αποκατάστασης και αξιοποίησης εξοφλημένων ανενεργών λατομείων Αττικής για εγκατάσταση Χώρων Υγειονομικής Ταφής. Επικρατέστερα για αξιοποίηση είναι τα λατομεία Σταμέλλου στα Μέγαρα και Κυριακού στο Κορωπί. Ωστόσο, η κυρία Δούρου δεν αναμένεται να πάρει απόφαση πριν από τις εκλογές.
«Ο συνδυασμός των ανέφικτων προεκλογικών εξαγγελιών, των ιδεοληψιών και της έλλειψης ολοκληρωμένου σχεδιασμού έχουν δημιουργήσει στην Αττική ένα εκρηκτικό μείγμα που παράγει πολλές αβεβαιότητες και μία μόνο βεβαιότητα: ότι τα επόμενα χρόνια στην Αττική θα συνεχίσουν να ανακυκλώνονται αντί για σκουπίδια χαμένες ευκαιρίες» αναφέρει στο «Βήμα» ο υποψήφιος περιφερειάρχης Αττικής κ. Γιάννης Σγουρός, αποδίδοντας ευθύνες για την οπισθοδρόμηση στη σημερινή διοίκηση της Περιφέρειας.
Οπως καταγγέλλει, υποσχέθηκε δημόσια διαχείριση των απορριμμάτων και μέσα σε πέντε χρόνια από την ανάληψη των καθηκόντων της υπέγραψε ή ανανέωσε κοστοβόρες για το Δημόσιο συμβάσεις, «αναθέτοντας ακόμη και μονοπωλιακά μέσω συμβάσεων παραχώρησης τη λειτουργία εγκαταστάσεων και την παροχή υπηρεσιών σε ιδιώτες».
Σύμφωνα με τον κ. Σγουρό, νέος σχεδιασμός δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη. «Απαιτεί ωρίμαση σε βάθος χρόνου, πολύ καλή προετοιμασία και προεργασία, συντονισμό, συνεργασία, κοινωνική αποδοχή, τεχνικές, οικονομικές και άλλες μελέτες. Δυστυχώς όμως η νέα διοίκηση της Περιφέρειας πέταξε στον κάλαθο των αχρήστων ό,τι με κόπο, συνεννόηση και συνεργασία χτίσαμε, με αποτέλεσμα πλέον, αποχωρώντας, να αφήνει πίσω της τρομακτικά αδιέξοδα. Καμία νέα υποδομή, καμία μελέτη, έναν χώρο ταφής υπό εξάντληση και τους πολίτες στα κάγκελα» τονίζει, επισημαίνοντας ότι η η επαναδιάταξη του τοπίου στη διαχείριση των απορριμμάτων με προτεραιότητα στις αρχές της κυκλικής οικονομίας δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, αποτελεί όμως τη μόνη ρεαλιστική και βιώσιμη επιλογή για να ξεφύγει η Αττική από τον πάτο στη διαχείριση των απορριμμάτων στον οποίο βρίσκεται σήμερα ανάμεσα στις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης.
Πρόστιμα €112,2 εκατ. από την ΕΕ
Από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα της χώρας, οι χωματερές, έχουν κοστίσει στο Ελληνικό Δημόσιο δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) έχει επιβάλει στην Ελλάδα πρόστιμα για μη συμμόρφωση με το κοινοτικό δίκαιο για τα απόβλητα (στερεά και υγρά), τα οποία η Ελλάδα καταβάλλει ανά εξάμηνο – και θα συνεχίσει να το κάνει μέχρι να κλείσει και να αποκατασταθεί και ο τελευταίος παράνομος σκουπιδότοπος.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών (2/6/2018), έχουν απομείνει 14 ενεργοί, 24 μη αποκατεστημένοι, ενώ για 19 ΧΑΔΑ (Χώροι Ανεξέλεγκτης Διαχείρισης Απορριμμάτων), αν και έχουν αποκατασταθεί, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν αποδέχεται τα αποδεικτικά στοιχεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και θεωρεί ότι δεν έχει επέλθει η παύση λειτουργίας τους.
Μάλιστα, πρόσφατη έκθεση του WWF Ελλάς αναφέρει ότι περίπου 160.000 τόνοι αστικών στερεών αποβλήτων καταλήγουν σήμερα επισήμως σε ΧΑΔΑ. Οπως επισημαίνεται σε διαβιβαστικό έγγραφο του υπουργού Εσωτερικών κ. Αλέξη Χαρίτση προς τη Βουλή, το συνολικό ποσό των προστίμων που έχει πληρωθεί έως το περασμένο καλοκαίρι για τις χωματερές ανέρχεται στα 51.240.000 ευρώ. Για το εξάμηνο Ιουνίου – Δεκεμβρίου 2018 έχουν σταλεί στοιχεία στην Κομισιόν σχετικά με την αποκατάσταση επιπλέον πέντε ΧΑΔΑ, τα οποία τελούν υπό αξιολόγηση.
Οσον αφορά τη μη επεξεργασία των αστικών λυμάτων, η χώρα μας έχει καταδικαστεί δύο φορές, μια για τους οικισμούς Νέας Μάκρης, Μαρκόπουλου, Κορωπίου, Ραφήνας και Αρτέμιδας και μία για το Θριάσιο Πεδίο. Για τους οικισμούς της Ανατολικής Αττικής, η Ελλάδα έχει έως τον Απρίλιο του 2018 καταβάλει συνολικό πρόστιμο 27.850.492 ευρώ και για το Θριάσιο έως τον περασμένο Αύγουστο 6.369.964 ευρώ. Σχετικά με τα επικίνδυνα απόβλητα, τα ποσά που έχει δώσει η ελληνική Διοίκηση για πρόστιμα έως τις 7 Σεπτεμβρίου 2018 ανέρχονται στα 26.990.132 ευρώ.
