Ο Τζέιμς Τόμπιν, αδυνατώντας να βρει απασχόληση συναφή με την υποκριτική τέχνη στο Χερτφορντσάιρ, όπου ζούσε, μετακόμισε στο Λονδίνο και έπιασε δουλειά σε εργαστήρια για αποφοίτους Λυκείου. Τα απογεύματα στις 3 φορά κοστούμι και γραβάτα και διδάσκει. Τα βράδια φορά περούκα και δικτυωτό καλτσόν και με το ψευδώνυμο Nat West, που παραπέμπει στη National Westminster Bank, μία από τις τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας του, μετατρέπεται σε «drag queen» και παρουσιάζει το νούμερό του «Ιρλανδικός Χορός» σε λονδρέζικο κλαμπ. Τα Σαββατοκύριακα ξαναβάζει το κοστούμι (αλλά δίχως γραβάτα) για να δείξει ως «μεσίτης με ραντεβού» σε υποψήφιους αγοραστές ακίνητα στα περίχωρα της βρετανικής πρωτεύουσας.
«Μοιάζει εξαντλητική η ζωή του Τζέιμς Τόμπιν. Δεν είναι όμως ο μόνος νέος που επέλεξε να ζει έτσι» σημειώνει η οικονομική ρεπόρτερ Ελίονορ Λόρι του BBC. Ο ηλικίας 28 ετών Λονδρέζος ανήκει σε μια γενιά νέων Ευρωπαίων που κάνουν μια δεύτερη ή και τρίτη δουλειά παράλληλα με την «επίσημη», που αποτελεί και τη βασική πηγή των εσόδων τους. Στη Βρετανία το 37% των νέων από 25 έως 34 ετών απασχολείται σε εργασίες συμπληρωματικές της βασικής, σύμφωνα με έρευνα του Henley Business School. Ανεξαρτήτως ηλικίας, ένας στους τέσσερις Βρετανούς έχει και δεύτερη δουλειά.
Αναζητώντας το όνειρο
Ανάλογη είναι η ιστορία της ηλικίας 26 ετών Μπέτσι Μάι Φορντ από το Μπράιτον, η οποία αφού «έφριξε» ως εργαζόμενη σε εταιρεία είσπραξης χρεών, σκέφθηκε να εκμεταλλευθεί την επιδεξιότητα που είχε από παιδί στα χέρια και ασχολήθηκε με το πλέξιμο και τη ραπτική. Παραιτήθηκε από την εταιρεία εισπράξεων και ίδρυσε δική της επιχείρηση, την Ellbie Co. Ομως… κάθε αρχή και δύσκολη. Οι πωλήσεις ρούχων και πλεκτών δεν της έφταναν για να ζήσει. Επέλεξε να εργαστεί συμπληρωματικά τρεις ημέρες την εβδομάδα στην υποστήριξη πελατών μιας εταιρείας τηλεπικοινωνιών.
«Δεν είναι όπως πριν που κυνηγούσα τους απένταρους. Στην τηλεπικοινωνιακή εταιρεία αγαπώ και τη δουλειά και τους συναδέλφους μου. Ωστόσο, δεν κάνω κάτι δημιουργικό. Θα ήμουν ευτυχής αν κατάφερνα να ζήσω αποκλειστικά από την Ellbie Co.» παραδέχεται στο BBC.
Ο βασικότερος λόγος που οι νέοι αναζητούν δεύτερη δουλειά είναι ότι με τη βασική δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα. Οι δεύτερες δουλειές έχουν γίνει απαραίτητες για τους νέους λόγω της απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, της οιονεί εξαφάνισης των συμβάσεων εργασίας αορίστου χρόνου και της συρρίκνωσης των μισθών κατά την πρόσφατη παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Διότι η κρίση για την πλειονότητα των δυτικών κρατών έχει περάσει (μέχρι να έρθει η επόμενη που καραδοκεί…), η ανεργία έχει υποχωρήσει θεαματικά, αλλά στον χώρο της μισθωτής εργασίας το «δεν πληρώνω» σε όλες του τις εκδοχές (μειώσεις μισθών, καθυστερήσεις κ.λπ.) έχει γίνει μόδα για τους εργοδότες.
20% του εισοδήματος
Το Henley Business School εκτιμά ότι η συμπληρωματική απασχόληση συνεισφέρει περίπου κατά το 20% στη διαμόρφωση του συνολικού εισοδήματος όσων την επιλέγουν. Οι δεύτερες και τρίτες δουλειές συμβάλλουν, άλλωστε, κατά 72 δισ. στερλίνες ετησίως (81,7 δισ. ευρώ) στη βρετανική οικονομία – πρόκειται για το 3,6% του ΑΕΠ της χώρας.
Η βρετανική σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων θεωρεί ότι οι περιβόητοι «νέοι της χιλιετηρίδας» ή αλλιώς «millennials» έχουν αρκετούς λόγους για να επιδεικνύουν ισχυρό… «επιχειρηματικό πνεύμα». Οχι μόνο στη Βρετανία, αλλά σε ολόκληρη τη Δύση. Στην Ελλάδα της παρατεταμένης κρίσης και της ανεργίας, για παράδειγμα, είναι εντυπωσιακή η εκτόξευση του επαγγέλματος του διανομέα (delivery boy) μεταξύ των νέων. Ως δεύτερη απασχόληση αλλά και ως πρώτη.
«Οι σημερινοί νέοι ξεκίνησαν την επαγγελματική τους καριέρα ή την τριτοβάθμια εκπαίδευσή τους τα χρόνια της ύφεσης του 2008, οπότε ουσιαστικά μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον εργασιακής ανασφάλειας και καθηλωμένων μισθών» σημειώνουν οι ερευνητές του Henley. Πέρα από τα επιπλέον χρήματα και τη συνεπαγόμενη ασφάλεια για το αύριο, που προσφέρουν οι δεύτερες δουλειές, η έρευνα έδειξε ότι οι νέοι τις προτιμούν και για να βρουν περισσότερο ενδιαφέρον στην καθημερινότητά τους.
Σχεδόν τρεις στους τέσσερις απάντησαν ότι σημαντικός λόγος για να ξεκινήσουν κάτι το διαφορετικό ήταν η επιθυμία τους να κάνουν στη ζωή τους αυτό που τους αρέσει.
Αναζητώντας ασφάλεια
Ακόμα και στην αγορά εργασίας της Βρετανίας, όπου επικρατούν συνθήκες πλήρους απασχόλησης, με την ανεργία λίγο πάνω από το 4%, οι εργαζόμενοι και κυρίως οι νέοι δυσκολεύονται να βρουν μια εργασία με κάποια μίνιμουμ ασφάλεια, ώστε να μπορούν όχι μόνο να επιβιώνουν αλλά να προγραμματίζουν για το μέλλον. Αλλωστε οι βρετανικές κυβερνήσεις, από την εποχή της βαρόνης Θάτσερ, συγκαταλέγονται μεταξύ των διεθνώς πρωτοπόρων στην εργασιακή απορρύθμιση. Σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας συμβούλων KPMG, ένας στους πέντε ενηλίκους από 25 έως 34 ετών στη Βρετανία ξοδεύει περισσότερο από το 60% του μηνιαίου εισοδήματός του την ημέρα κατά την οποία πληρώνεται!
Για τους άνω των 55 ετών το αντίστοιχο ποσοστό είναι 8%. Τα χρήματα αυτά πηγαίνουν για την κάλυψη δαπανών για το σπίτι, για την πληρωμή λογαριασμών ΔΕΚΟ και για την αποπληρωμή δανείων.
«Παραμάγαζα» και μαύρη εργασία
Η «μόδα» της πολυεργασίας δεν έχει χαμένους μόνο τους νέους. Και τα κράτη αλλά και οι εργοδότες χάνουν. Διότι έρευνα της εταιρείας λογισμικού CIPHR αποκάλυψε ότι το 46% των εισοδημάτων που αποκομίζουν οι Βρετανοί από τις δεύτερες και τρίτες δουλειές δεν το δηλώνουν στην Εφορία! Εν προκειμένω η φοροδιαφυγή προκύπτει ως αδυναμία ή «ελάττωμα» των ευέλικτων εργασιακών σχημάτων.
Επίσης, σύμφωνα με την έρευνα, το 62% όσων έχουν συμπληρωματική δουλειά την ασκούν (και) κατά τη διάρκεια της… επίσημης απασχόλησής τους. Οι εργοδότες, δηλαδή, πληρώνουν με μισθούς πείνας τους εργαζομένους τους, αλλά αυτοί την ώρα της δουλειάς εργάζονται για… τρίτο αφεντικό. Ή για το δικό τους «παραμάγαζο».
