«Οι ηγέτες της Γαλλίας και της Ιταλίας αντιμετωπίζουν αλλήλους με ένα ύφος που είχαμε να δούμε από τον πόλεμο», έγραφε ο Άλντο Κατσούλο, σχολιαστής της «Κοριέρε ντελα Σέρα». Αφορμή για το σχόλιο δεν ήταν οι τελευταίες φραστικές επιθέσεις του ακροδεξιού υπουργού Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι κατά του Εμανουέλ Μακρόν.
Ήδη από τον Ιούνιο του 2018 ο Κατσούλο περιγράφει με αυτά τα λόγια τη «δύσκολη σχέση» Γαλλίας και Ιταλίας. Η αντιπαράθεση μεταξύ των δύο ευρωπαϊκών δυνάμεων, που φαίνεται να αναζωπυρώνεται το τελευταίο διάστημα, είναι παλαιότερη και έχει παρασκήνιο.
Αφετηρία για το συγκρουσιακό κλίμα των τελευταίων μηνών ήταν οι διαφωνίες στο μεταναστευτικό ζήτημα. Το καλοκαίρι του 2018 ο Σαλβινι έκλεισε όλα τα λιμάνια της Ιταλίας για πλοία που περισυνέλεγαν πρόσφυγες και μετανάστες. Λίγο αργότερα ο Εμανουέλ Μακρόν παρομοίασε με «λέπρα» την εξάπλωση του εθνολαϊκισμού και της ξενοφοβίας, για να λάβει από τον Σαλβίνι την απάντηση ότι η Γαλλία επιδεικνύει «υποκρισία», καθώς ούτε η ίδια δέχεται στο έδαφός της πρόσφυγες και μετανάστες. Η ανταπάντηση Μακρόν ότι η Ιταλία αντιμετωπίζει «πολιτική κρίση» και όχι μεταναστευτικό πρόβλημα είχε ως αποτέλεσμα να κληθεί ο Γάλλος πρεσβευτής στο ιταλικό υπουργείο Εξωτερικών, προκειμένου να δοθούν εξηγήσεις. Πρόκειται για μία εξαιρετικά σπάνια συμπεριφορά μεταξύ ιδρυτικών χωρών της ΕΕ που υποτίθεται ότι διατηρούν φιλικές σχέσεις. Και αυτό παρότι ο Μακρόν είχε υποδεχθεί στο Παρίσι τον μάλλον μετριοπαθή πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζουζέπε Κόντε, λίγο μετά την ορκομωσία του.
Με τα «Κίτρινα Γιλέκα» ο Σαλβίνι
Μόλις άρχισαν οι κινητοποιήσεις των «Κίτρινων Γιλέκων» στη Γαλλία ο Σαλβίνι έκρινε σκόπιμο να παρέμβει και να δηλώσει- σε περισσότερες συνεντεύξεις μάλιστα- ότι υποστηρίζει τους διαδηλωτές, δεδομένου ότι ο Μακρόν είναι «κακός πρόεδρος» και πρέπει να αντικατασταθεί. Σε παρόμοιο ύφος ο επικεφαλής των «Πέντε Αστέρων» και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Λουίτζι ντι Μάιο κατηγόρησε τη Γαλλία για «αποικιοκρατική πολιτική» απέναντι στην Αφρική, η οποία έχει ως συνέπεια να οδηγούνται μετανάστες στη γειτονική Ιταλία. Επαυξάνοντας ο Σαλβίνι δήλωσε ότι ο «πραγματικός αντίπαλος» στις επικείμενες ευρω-εκλογές θα είναι ο Μακρόν. Άλλωστε ο ακροδεξιός Σαλβίνι υποστηρίζει ανοιχτά τη μεγαλύτερη αντίπαλο του Γάλλου προέδρου, δηλαδή την επίσης ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν.
Η απαίτηση να παραιτηθεί ο πρόεδρος μίας φιλικής και γειτονικής χώρας καταρρίπτει ταμπού στην ευρωπαϊκή πολιτική και ανεβάζει ακόμη περισσότερο τους τόνους: το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε με τη σειρά του τον Ιταλό πρεσβευτή για εξηγήσεις ενώ η Γαλλίδα υπουργός Ευρωπαϊκών υποθέσεων σχολίασε το ζήτημα με τον τρόπο της, λέγοντας ότι δεν θέλει να συμμετάσχει σε αυτόν τον «διαγωνισμό βλακείας». Ο ίδιος ο Μακρόν προτιμά να σιωπήσει μέχρι νεωτέρας. Οι Ιταλοί φαίνεται να εκδηλώνουν κάποιο σύμπλεγμα κατωτερότητας απέναντι στους Γάλλους, τους οποίους ενίοτε θεωρούν «υπερόπτες». Από τα πιο προσφιλή σχόλια Ιταλών υπουργών το τελευταίο διάστημα είναι ο ισχυρισμός ότι η Γαλλία απολαμβάνει ευνοϊκή μεταχείριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς οι Γάλλοι υπερχρεώνονται, όπως και οι Ιταλοί άλλωστε, χωρίς ωστόσο να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο κυρώσεων από την Κομισιόν. «Δύο μέτρα και δύο σταθμά εφαρμόζει η ΕΕ» γράφουν τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης. Και αυτό, υποστηρίζουν, δεν είναι τυχαίο, καθώς είναι Γάλλος ο αρμόδιος Επίτροπος Νομισματικών και Οικονομικών Υποθέσεων.
Παλαιά αντιπαράθεση, νέες αφορμές
Ήδη από το 2011 είχαν αρχίσει οι αντιπαραθέσεις για το μεταναστευτικό ζήτημα, με τον τότε πρόεδρο της Γαλλίας Σαρκοζί να αλληλοκατηγορείται με τον Ιταλό πρωθυπουργό Μπερλουσκόνι ότι «κάνουν τα στραβά μάτια» σε μετακινήσεις μεταναστών, ιδιαίτερα στο συνοριακό πέρασμα της Βεντιμίλια. Κάποια στιγμή οι Γάλλοι έκλεισαν τα σύνορα, ενώ οι Ιταλοί χορηγούσαν σε μετανάστες τα απαραίτητα έγγραφα για να περνούν τα σύνορα με θεώρηση Σένγκεν. Από τότε που ανήλθαν στην εξουσία ακροδεξιοί και λαϊκιστές, η Ρώμη ανεβάζει τους τόνους και φτάνει στο σημείο να κατηγορεί το Παρίσι ότι δυσχεραίνει την ειρήνευση στη Λιβύη- πρώην ιταλική αποικία- προσβλέποντας στις πετρελαιοπηγές της βορειοαφρικανικής χώρας. Τόσο η γαλλική Total, όσο και η ιταλική Eni διέψευσαν τους ισχυρισμούς περί αντιπαραθέσεων για την εξόρυξη του «μαύρου χρυσού» στη Λιβύη.
«Ο Γάλλος πρόεδρος προκαλεί το μίσος των Σαλβίνι και ντι Μάιο γιατί εκπροσωπεί, από πολλές απόψεις, το ακριβώς αντίθετο από εκείνους» σχολιάζει η εφημερίδα Tagesanzeiger της Ζυρίχης. Ενώ ο Μακρόν θέλει να περάσει μεταρρυθμίσεις στη Γαλλία και αναζητεί τη σύμπλευση με τη Γερμανία, οι Σαλβίνι και ντι Μάιο θέλουν να αποδυναμώσουν την Ευρώπη προς όφελος των εθνικών κυβερνήσεων, επισημαίνει ο Ελβετός σχολιαστής. Η περαιτέρω αντιπαράθεση θεωρείται δεδομένη, τουλάχιστον μέχρι τις ευρωεκλογές του Μαίου. Επεκτείνεται μάλιστα και σε νέα πεδία. Για παράδειγμα, στο έργο του …Λεονάρντο ντα Βίντσι. Τον Μάιο συμπληρώνονται 500 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου Ιταλού μηχανικού, εφευρέτη και καλλιτέχνη. Ή μήπως ήταν και ολίγον Γάλλος; Πάντως η Ιταλίδα υφυπουργός Πολιτισμού Λουίζα Μποργκοντζόνι δηλώνει ότι θα ζητήσει να έλθει στην Ιταλία η περίφημη «Μόνα Λίζα» από το Λούβρο, όπου εκτίθεται σήμερα και αυτό γιατί «ο ντα Βίντσι ήταν Ιταλός, απλώς πέθανε στη Γαλλία».
Μπερντ Ρίγκερτ
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου
