Οπως πολλές κωμοπόλεις και χωριά στον κόσμο, το Κάμοκ στη Νοτιοανατολική Αυστραλία πέρασε μια μεγάλη περίοδο μείωσης του πληθυσμού του. Κάποτε ήταν σημαντικός σιδηροδρομικός σταθμός της Νέας Νότιας Ουαλίας, αλλά το κλείσιμο του σταθμού και τα εγκαίνια ενός νέου αυτοκινητοδρόμου οδήγησαν την πόλη στον μαρασμό, ώσπου απέμειναν λιγότεροι από 300 κάτοικοι.
Αυτοί πέρασαν πολλά χρόνια με τον φόβο ότι θα έκλεινε το δημοτικό σχολείο λόγω έλλειψης μαθητών και άρχισαν να αναρωτιούνται πώς θα αναζωογονούσαν την πόλη τους, που απέχει τέσσερις ώρες με το αυτοκίνητο από το Σίδνεϊ. Το Κάμοκ δεν είχε εμπορικά κέντρα, ωραία εστιατόρια ή διάσημα μουσεία. Είχε όμως πολλά άδεια σπίτια.
Γι’ αυτό το 2008 γεννήθηκε μια πρωτοποριακή ιδέα: να δοθούν τα σπίτια δωρεάν σε όσους επιθυμούσαν να εγκατασταθούν στο Κάμοκ. Για τα σπίτια που χρειάζονταν ανακαίνιση, ο δήμος θα χρέωνε τους ενοίκους λιγότερο από ένα ευρώ την εβδομάδα. Οι ήδη ανακαινισμένες αγροικίες θα κόστιζαν λίγο παραπάνω, αλλά θα παρέμεναν εξαιρετικά φθηνές.
Οταν η Νικόλ Λιούις πληροφορήθηκε το πρόγραμμα αυτό πριν από τέσσερα χρόνια, αποφάσισε να μετακομίσει στο Κάμοκ με τον σύζυγο και τα πέντε παιδιά της. Το ζευγάρι πληρώνει σήμερα περίπου 100 ευρώ την εβδομάδα ενοίκιο για ένα σπίτι με τρεις κρεβατοκάμαρες, τζάκια και βεράντα.
Περισσότερο από μια δεκαετία αφότου το Κάμοκ άρχισε να εφαρμόζει αυτό το σχέδιο, το έχουν μιμηθεί τουλάχιστον 10 πόλεις στην Αυστραλία και στον υπόλοιπο κόσμο, σύμφωνα με τη «Washington Post». Ανάμεσά τους η ιταλική Σαμπούκα που ήρθε στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα επειδή πουλάει σπίτια προς ένα ευρώ σε μια προσπάθεια να προσελκύσει νέους κατοίκους και να σταματήσει τη μείωση του πληθυσμού της.
Το 2014, η πόλη Γκάντζι στη Σικελία εφάρμοσε ένα παρόμοιο πρόγραμμα, προσφέροντας 20 κατοικίες για λιγότερα από δύο ευρώ την καθεμία. Και στις δύο αυτές ιταλικές πόλεις, όπως και στο Κάμοκ, οι νέοι ένοικοι έπρεπε να δεσμευτούν ότι θα αναλάμβαναν την ανακαίνιση των σπιτιών.
Ερευνες στην Ευρώπη και στην Αυστραλία έδειξαν ότι ενώ όλο και περισσότεροι μετακομίζουν από τις αγροτικές περιοχές στις αστικές, υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων που βρίσκουν τις πόλεις τόσο ακριβές που αναγκάζονται να επιστρέψουν στα προάστια ή στις κωμοπόλεις.
Η εγκατάσταση νέων κατοίκων σε πόλεις όπως το Κάμοκ δεν θα σταματήσει την αυξανόμενη αστυφιλία παγκοσμίως: το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν σε πόλεις αναμένεται να αυξηθεί από το σημερινό 54% σε 66% το 2050.
Στην πραγματικότητα, η άφιξη νέων κατοίκων στο Κάμοκ δεν απέτρεψε το κλείσιμο του τοπικού ξενοδοχείου και της τοπικής παμπ. Αλλά μπορεί να προσφέρει μια παράταση ζωής στις πόλεις που μαραζώνουν και να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή τους.
«Ελπίζουμε ότι το πρόγραμμα του ενός δολαρίου θα φέρει πίσω τους νέους στην πόλη» είπε η Λιούις στην αμερικανική εφημερίδα. Ηδη έχουν αυξηθεί οι υπηρεσίες προς νέους και οικογένειες στο Κάμοκ, το οποίο δείχνει ότι αυξήθηκαν οι νέοι κάτοικοι.
Στη Σαμπούκα της Σικελίας, όπου τα σπίτια πωλούνται προς ένα ευρώ, υπάρχει η ρήτρα ότι οι αγοραστές τους πρέπει να επενδύσουν 15.000 ευρώ για την ανακαίνισή τους μέσα σε τρία χρόνια. Πρέπει επίσης να καταθέσουν εγγύηση ύψους 5.000 ευρώ, το οποίο σημαίνει ότι οι αγοραστές πρέπει να διαθέτουν αυτά τα ποσά. Ακόμη κι έτσι πάντως το πρόγραμμα παραμένει δελεαστικό.
Αλλες πόλεις που προσφέρουν σπίτια σχεδόν δωρεάν είναι το Ντιτρόιτ στο Μίσιγκαν και το Γκάρι στην Ιντιάνα που εισήγαγε πρόσφατα το Πρόγραμμα Σπιτιών του Ενός Δολαρίου. Αρκετές κωμοπόλεις στην Ιαπωνία μοιράζουν άδεια σπίτια εντελώς δωρεάν. Στην Ιταλία, η πόλη Ολολάι στη Σαρδηνία έχει εφαρμόσει ένα πρόγραμμα για την πώληση 200 σπιτιών προς ένα ευρώ το καθένα ενώ το 2017 η Καντέλα στην Απουλία ανακοίνωσε ότι θα πλήρωνε κόσμο για να μετακομίσει εκεί.
